Kaiola gorria edo kaiola perretxikoa (Clathrus ruber; sinonimoa: Clathrus cancellatus) Phallaceae familiako onddo espezie bat da.[1]
Ez du sukaldaritzako baliorik, usain gogor eta desatseginagatik. Duela urte gutxi arte urria zen Euskal Herrian, baina Pinus insigniseko gure basoetan hedatuz doa. Naturako espezierik ikusgarrienetako bat da. Onddo horrek ez du nahasketako arrisku handirik, arrautza fasean izan ezik, baina ebakiz gero ondo bereizten da.
Deskribapena
Peridioa: Arrautza itxurakoa, globo itxura apur batekin; oinarrian kordoi adarkatu bat du, zuria edo zuri-okrea, matea, biguna, batzuetan zimurra lehortzeagatik, goiko aldetik hainbat norabidetan abiatzen diren ildoekin, heltzera iristean bilgarria apurtzeko eta karpoforoa kanporatzeko.
Karpoforoa: Sesila, oboidea, 3 - 6 x 5 - 8 cm-koa, gangan elkartuta dauden besoez osatuta dago, gorri bizia edo gorri-koral kolorekoa, oinarria bolba zuri batean itxita gelditzen da, hau da, jatorrizko peridioaren hondarretan.
Gleba: Basoen barruan sakabanatuta dago eta muzilagoduna da, berde-oliba kolorekoa; bere usain kirasdunak euliak erakartzen ditu.[2]
Etimologia:Cancellatus epitetoa latinetik dator, eta "sareta" esan nahi du, haren itxuragatik.
Jangarritasuna
Arrautzan dagoenean, errefauaren usaina eta zaporea ditu. Adin horretan jangarria izan daiteke, baina normalean ez da jaten.[3]
Bakarrik edo talde txikietan ateratzen da, bide bazterretan, pinudi eta hostoerorkorren soilguneetan, lorategietan, udaberritik ia negura arte.[5]
Banaketa eremua
Europa, Afrikako iparraldea, Asiako hego-mendebaldea; Kalifornian eta Mexikon bertakotatuta.
Espeziearen egoera
Aranzadi Elkartearen arabera, kaiola gorria galtzeko arriskuan dauden onddoen eusko-kantauriar Zerrenda Gorrian dago.[6] Azken urteotan mikologia adituek onddo batzuen beherakada kuantitatibo eta kualitatibo handia egon dela ohartarazi dute. Adituen esanetan, egoera horrek hainbat eragile ditu, tartean klima aldaketa, pestiziden erabilera eta bilketa masiboak.
