Ascas

Ascas; Asques
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
	La glèisa.
	Geografia fisica
Coordenadas	44° 57′ 10″ N, 0° 24′ 40″ O
Superfícia	6,28 km²
Altituds; · Maximala; · Mejana; · Minimala	; 32 m; 32 m; 1 m
	Geografia politica;
País	Guiana; (Bordalés);
Parçan	Fronçadés;
Estat	França;
Region; 75	Novèra Aquitània;
Departament; 33	Gironda ;
Arrondiment; 335	Liborna;
Canton; 3324	Lo Libornés-Fronçadés (Fronçac avant 2015);
Intercom; 243301397	CC deu Fronçadés;
Cònsol	Murielle Darcos ; (2020-2026)
	Geografia umana
Populacion; Populacion totala; (2019)	443 ab. Evolucion de la populacion; 452 ab.
Densitat	77,07 ab./km²
	Autras informacions
Gentilici	Asquais, Asquaises; Asquais, Asquaises en francés
Còde postal	33240
Còde INSEE	33016

Vilatge d'Occitània

Ascas^[1] (Asques en francés) es una comuna bordalesa de Guiana, lingüisticament gascona, administrada per lo departament de Gironda e la region de la Novèla Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Geografia

La comuna d'Ascas presenta tres tipes de païsatges ^[2]:

de las ancianas sanhas o ancianas palús de la ribèira de Dordonha, qu'an una altitud pauc superiora au nivèu deu flume (quauquarren coma 0 a 1 m); son drenats per d'estèirs e cultivats;
la tuca testimòni ont lo borg d'Ascas es pincat, qu'arriba a 29 m; son bòrd occidentau es rectilinèu (pr'amor de falhas ?)
deus lòcs d'altitud intermediària, sovent situats a la basa deus tarrèirs o dens lur prolongament, coma per exemple lo que religa la tuca d'Ascas a la planada fronçadesa de Sent Roman; lurs sòls mèi o mens calcaris fan que la vinha s'i plai.

Perimètre deu territòri

Comunas confrontantas d'**Ascas**
	Sent Roman

	Sent Lobés delà Dordonha

Lenga

Segon l'enquèsta de Tortolon e Bringuièr (1873-1875), Ascas èra una comuna gascona; lo parlar d'Ascas e de las comunas vesinas èra diferent deu borqués e deu libornés. Deu borqués, se diferencia per la prononciacion de j : lo jourt e pas l'iourt o lo iourt (lo jorn); per la conservacion de u : dou hut e pas dou heut (deu huc); de contraccions coma saous dit e pas sus leus dit (sus + los + dits); la conservacion de la nasala dens la tresena persona deu plurau ; bÉnon o bÉnoun e pas bÉnou (venon, venen). Deu libornés, se diferencia per la prononciacion de h : hille e pas fille (hilha, filha), hut e pas fut (huc = huec, fòc); per lo mendre usatge deu diftongue óou : deu se ditz dou [du] e pas dóou ^[3] (las grafias de l'autor son utilisadas).

Toponimia

Las fòrmas ancianas son : Asquas (ad ~), au sègle XIII, Asques, en 1305, Asquas (cappella de Bursans sive d' ~), en 1354 ^[4]. Bursans es tanben citat per Sent Roman, situat a quauques km, devath la fòrma de Sanctus Romanus de Burcias ^[5]. Las duas comunas son ligadas e Ascas apartenèva a la comuna de Sent Roman d'aquí a 1791. Borçans (?) devèva estar l'ancian nom de Sent Roman (o de Sent Martin, vilatge situat a 1 km d'Ascas en direccion de Sent Roman), remplaçat per un agionime. Borçans se pòt explicar per un nom latin d'òme, Borcius, emb lo sufixe -anum. Sent Martin, s'es pas un transferiment, èra benlèu la parròquia primitiva d'Ascas.

Fau benlèu metre lo nom en relacion emb Ascas (Tarn e Garona), Asca (Hauts Pirenèus), Ascon (Arièja, Ascó (Catalonha), qu'es exactament lo medish nom qu'Ascon, mes tanben emb Asco (Corsega). Son deus noms qu'embarrassan los toponimistas. Per Ascon, Dauzat vei lo basque as, aitz, « punta rocassosa » e un sufixe escur, per Asco, los dus Ascas e Asca, un tèma prelatin escur ^[6]. Per Ascas de Gironda, Bénédicte Boyrie-Fénié tròba pas de solucion, mes evòca un mot prelatin, eretat per lo basque aska, « canal, agau, comba ». Burgan e Lafon vesen pas tanpauc de solucion clara per Ascas de Tarn e Garona. La proposicion de Negre, un nom roman *asca, « fàstic » es regetada per B. Boyrie-Fénié e per Burgan e Lafon, coma de febla acceptibilitat toponimica ^[4]^,^[7].

La situacion geografica d'aqueths toponimes presenta quauques semblanças pr'aquò. Ascon tresplomba de 100 m la vath prigonda deu riu nommat en francés La Lauze. La situacion es la medisha per Asco, que domina la gòrja dau riu Asco, nommat localament Stranciacone. Son pr'aquò de situacions banalas en montanha e benlèu que lo nom a una auta origina. Mes per Ascas (Gironda), es quauquarren mèi. Dens la ribèira de Dordonha, las ribas autorn despassan a pena lo nivèu dau flume, tirat a Ascas, plaçat sus una tuca isolada de la planada calcària de Fronçadés, que tresplomba dirèctament las aigas. Dens lo paisatge girondin pauc accidentat, un tau siti devut impressionar los abitants. L'exemple d'Ascas hèi comprene milhor perqué l'idèia de « lòc que susplomba un riu » pòt estar un punt comun. Per la vila d'Ascó, es pas tan caracteristic : l'aglomeracion es pus hauta qu'Èbre d'un desenat de mètres, çò qu'es banal dens un país mediterranèu, ont los aigats i son perilhós. Ascas (Tarn e Garona) es sus una planada, mes entre dus rius a pauca distància, lo Riu d'Ascas e Riutòrt : l'idèa principala es mèi o mens mantenguda. I a que per Asca (Hauts Pirenèus), que Michel Morvan explica per un mot basque aska, « nauc » ^[7] qu'òm pòt estar embarrassat; pr'aquò, la glèisa es sus un tap que domina un riu, çò que pòt justificar un pauc l'idèia prepausada.
Tots aquels noms son dens un airau aquitano-basco-iberic, hòra d'Asco; mes la Corsega es pas exempta de toponimes aparentats au basc. Lo mot aska, « nauc » es pas la solucion çaquelà. Cal supausar un *ask-, benlèu aparentat al tèma idronimic *as ^[8], qu'auré quitat d'estar un apellatiu en gascon, en catalan e en lenga euscarica. Enquèra que lo mot asque (grafia de Palay), « lhavet, avalanca, lit » que conten per natura l'idèa de bas e de naut, es benlèu pas desprovesit de ligam semantic emb lo mot comun a tots nòstes toponimes.
Segon Joan Coromines, citat per Patrici Pojada, lo nom d'Ascon ven deu basc azkon, « taish », emb lo sens de « tèrra a taishs ». Per Felip Carbona, tanben citat per P. Pojada, un tau nom pòt estar tanben en relacion emb lo taish en basc. I a una auta etimologia bascoïda : acitiz + gune/kune : lòc deus ròcs ^[9].

Istòria

Administracion

Lista deus cònsols successius
Periòde		Identitat	Qualitat
2020	(2026)	Murielle Darcos	retirada
març 2001	2020	Jean Mora	retirat
	2001
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra deu canton de Fronçac; es adara deu canton deu Libornés-Fronçadés.

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 484, totala: 469

720

675

758

775

704

672

723

729

758

725

721

730

759

736

657

607

608

596

563

591

501

486

440

392

399

336

315

378

382

414

444

474

476

476
488

2009

2010

477
489

490
501

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

En 2019 la populacion èra de 443 abitants e la densitat èra de 70,54 ab/km².

Lòcs e monuments

Personalitats ligadas emb la comuna

Veire tanben

Comunas de Gironda

Ligams extèrnes

Ascas sus lo site de l'Insee

Nòtas

↑ http://www.in-oc.org/index.php?option=com_content&task=view&id=197&Itemid=0
↑ https://www.geoportail.gouv.fr/carte
↑ Tortolon https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5725104s/f138.item , p. 570-573
↑ ^4,0 et ^4,1 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Gironde, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2008, p. 47-48
↑ Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Gironde, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2008, p. 327
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p; 31
↑ ^7,0 et ^7,1 Paul Burgan, André Lafon, Toponymie du Tarn-et-Garonne, Association Antonin Perbosc, 2006, p. 178
↑ Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, Toponymie des Pays Occitans, edicions Sud-Ouest, 2007, p. 42
↑ Patrici Poujade, Dictionnaire toponymique de l'Ariège, IEO-Arièja, Pàmias, 2021, p. 74