Segon l'enquèsta de Tortolon e Bringuièr (1873-1875), Vairac, prononciat Beïra o Beïrat, èra una comuna gascona, mes La Mongia èra mesclat de gavais e de gascons; lo parlar èra diferent deu borqués e deu libornés (parlar de Vilagoja). Deu borqués, se diferencia per la prononciacion de j : lo jourt e pas l'iourt o lo iourt (lo jorn), caractèr progressiu, puei que Vilagoja, pus a l'èst enquèra, se ditz Bilegou-ie; per la conservacion de u : dou hut e pas dou heut (deu huc); de contraccions coma saous dit e pas sus leus dit (sus + los + dits); la conservacion de la nasala dens la tresena persona deu plurau ; bÉnon o bÉnoun e pas bÉnou (venon, venen). Deu libornés, se diferencia per la prononciacion de h : hille e pas fille (hilha, filha), hut e pas fut (huc = huec, fòc); per lo mendre usatge deu diftongue óou : deu se ditz dou [du] e pas dóou[2] (las grafias de l'autor son utilisadas).
Toponimia
Las fòrmas ancianas son : Sanctus Eparchius de Vayrac au sègle XIII, En W. de Vairac en 1248, In parrochia de Vayrac en 1255, cap. de Bayraco en 1342 [3]. Dauzat e Rostaing, tanplan coma Negre, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, victimas de la grafia francesa, supausan un nom latin d'òme Verus, emb lo sufixe -acum[4],[3].
Après Jacques Astor, Bénédicte Boyrie-Fénié aima mèi, a bon dret, lo nomen Varius, totjorn emb -acum : *Variacum > *Vayrago (anteposicion deu iòd) > *Bayrac (passatge de V-, en realitat W, iniciau a B-, en gascon) [3] > [bej'rak] > [bej'ra(t)].
Istòria
Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !
Comunas deGirondaen Gasconha lingüistica (comunas actualas, comunas que contenen comunas delegadas, ancianas comunas, ancianas comunas vengudas comunas delegadas)
.svg){kind=small}
