Comuna deu parçan de Labrit, ei situada sus Baïsa e suu canau laterau a Garona. Compreng lo vilatge de Viana e lo vilatjòt de Calezun.
Comunas a l'entorn
Toponimia
La prononciacion es ['bjanɔ] o ['bjanə]. las fòrmas ancianas son : parrochia Beata Maria Villaelongae, en latin, lo 22 de noveme de 1284, dens la carta de fondacion de la bastida, locus de Viana en 1289, bastide de Vianna en 1291, Vianna en 1293, Vianan en 1305, bastide de Vianna supra Baisiam en 1307-1308, Viana, Vienna, Biana supra Baïsam en 1307-1308, villa de Viana en 1318, villa Vienne, en francés, en 1339, bastida de Vianne en 1341, bastida Vyennye en francés, en 1363-1370, Biana en 1383, Vienne, en francés, en 1469[1].
Segon Dauzat e Rostaing, Viana vendré benlèu de Veiana (villa), deu nom latin d'òme Veianus[2]
Segon Negre, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, Viana vendré benlèu deu nom gallic d'òme Vicanus[1].
Causa que los precedents non sabèvan, Durengues explica que lo nom de la localitat d'origina, damb la glèisa, on fondèn la bastida, èra Vilalonga. Mes, per reconeissença envèrs sa tanta mairala, Viana de Gontaud Biron, que l'avèva balhat lo castèth e la senhoria de Montgalhard e donc l'emplaçament de la bastida, Jordan de l'Illa decidiguèc que lo nom d'aquera vila seré Viana. Astor cita Vianet, diminutiu de Vivian. Suu medish modèle de tombada de la sillaba iniciala, Viana es benlèu un ipocoristic de Viviana[1].
Calesun (nom supausat)
Calesun representa en gallicCala-dūnon, « fòrt en dur, fòrt en pèiras », damb un element cal-, « pèira », benlèu a l'origina de calhau. Es un omonime d'ua localitat de Condòm (Gers), citada per Xavier Delamarre[3].
Vila importanta a un cairehorc de camins grans, Cala-dūnon èra situat quasiment en plana [4]. D'aquí la necessitat d'excellentas fortificacions.
Istòria
Ua pòrta de la bastida de Viana.
La bastida de Viana estot fondada lo 21 de seteme de 1284 per un acte de pareatge enter Jordan de l’Illa e lo Senescau de Guiana Jan de Gralhí[5], qui representava lo duc d'Aquitània Edoard Ièr d'Anglatèrra[6] Lo nom de la ciutat estot causit per Jordan de l'Illa ende onorar sa tanta Viana de Gontaud Biron, qui lo avèva dat quauques annadas avants sos drets sus la senhoria de Montgalhard, qu’en dependèva lo vilatge de Vilalonga. La bastida remplacèt lo vilatge de Vilalonga, qu'en demòra la glèisa de Nosta Dama (uei Sant Cristòfe). L’istòria de la vila comença damb la construccion de las fortificacions e la Guèrra de Cent Ans (combats de 1342).
Lo 3 de julhet de 1562, aus Arrogets, un combat enter lo cap catolic Blasi de Monluc e lo capitani uganaud Doazan, arribat de Nerac damb 500 òmis, s'acabèt per la victòria deus catolics e mei de 300 mòrts, que las autoritats de Viana e degon enterrar [7].
A la Revolucion, la comuna de Viana regropa las parròquias de Nosta Dama de Viana e Santa Marta (sus la riba dreta de Baïsa).[8]
Lo bulletin de las leis anóncia en 1840[9] la construccion d'un pont penjat[10] sus Baïsa, a la plaça deu bac. Lo pont es acabat en 1842.[11]
Viana recep l'electricitat lo 4 de heurèr de 1879, "mercé a la generositat de M. Latouche, mèra de Viana" [12]. N.B. En 1879, Valmon Latouche èra pas enquèra cònsol de Viana.
Mei recentament, l'istòria de la vila estot tanben la de la veireria, creada en 1920[13], especializada en sas darrèiras annadas en la veireria d'art. Au mèi hòrt de la soa activitat, avèva mèi de 900 obrèirs. L'implantacion d'aquela fabrica, damb capitaus checoslovacs [14], estot acompanhada d'ua immigracion chèca. Arrond mèi d'ua error de gestion estot definitivament barrada en 2007.
Arrond annadas de municipalitat d'esquèrra (capvath la direccion d'ua consolessa comunista), las eleccions de 1989 vesèn lo passatge a dreta damb l'arribada au conselh municipau de la lista sancèra miada per Pierre Taulet. Totun, en 2008, aqueth n'estot pas reelejut. Ei ua de sas colistièras, Nicole Perrier, qui vasot consolessa.
↑L'industrie électrique, 1894, extrèit en Google Libes.
↑Hervé-Yves Sanchez-Calzadilla, "La verrerie de Vianne : une entreprise de l'Albret à la conquête du marché mondial" in Revue des amis du Vieux Nérac, n°42, Nérac, 2007, ISSN 0769-2811.
↑Deffontaines, Pierre. Les hommes et leurs travaux dans les pays de la Moyenne Garonne (Agenais, Bas-Quercy). 1932. Reedicion Agen. Quesseveur. 1978.
.svg)
.svg){kind=small}