Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 48 komendy odcinka Prudnik jako 222 strażnica WOP (Kunzendorf)[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].
13 grudnia 1981 po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, brygada wykonywała zadania ochrony granicy państwowej i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego[11].
Zarządzeniem Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza Nr 035/Org. z 31 lipca 1989, 1 listopada 1989 została odtworzona jako Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Trzebini (na czas „P” kadrowa) i podporządkowana bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach[e], przejmując pod ochronę część odcinka granicy państwowej rozformowanych strażnic WOP w Krzyżkowicach i Pokrzywnej. Tak funkcjonowała do 15 maja 1991.
Straż Graniczna:
16 maja 1991 strażnica została włączona w struktury Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu (ŚlOSG)[f][12] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Trzebinie kategorii II (Strażnica SG w Trzebinie).
W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 nastąpiło zniesie strażnicy SG w Trzebinie[g]. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy wraz z obsadą etatową, przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Głuchołazach kategorii II (GPK SG w Głuchołazach) wraz z obiektem, który wykorzystywany był dla dodatkowej służby dyżurnej GPK SG w Głuchołazach i funkcjonariuszy pełniących służbę w przejściu granicznym Trzebina-Bartultovice. Następnie budynki zostały przekazane gminie i zaadaptowane na mieszkania.
Ochrona granicy
W 1960 6 strażnica WOP Trzebinia III kategorii: ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 10516 m
Włącznie od znaku granicznego nr 130/34, wyłącznie do znaku gran. nr 139/5.
W okresie 1 listopada 1989–15 maja 1991 Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Trzebini ochraniała odcinek granicy państwowej:
Włącznie od znaku gran. nr IV/126, wyłącznie do znaku gran. nr 140/13 (linia kolejowa nr 343).
W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:
14 listopada 1998 odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka granicy, po rozformowanej Strażnicy SG w Pomorzowicach, tj. od znaku gran. nr II/126, włącznie do znaku gran. nr 120/22.
W okresie 1 listopada 1998–31 stycznia 2001, Strażnica SG w Trzebinie ochraniała odcinek granicy państwowej:
Włącznie znak gran. nr 120/22, wyłącznie znak gran. nr 140/13 (tj. linia kolejowa nr 343).
Główny wysiłek w służbie skupiała od znaku gran. nr 134/8, do znaku gran. nr II/136 w głębi Trzebina.
W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:
1 lutego 2001 odcinek strażnicy został skrócony po przekazaniu części odcinka granicy, odtworzonej strażnicy SG w Pomorzowicach, tj. od znaku gran. nr 120/22, włącznie do znaku gran. nr II/126.
W okresie 1 lutego 2001–1 stycznia 2003, Strażnica SG w Trzebinie ochraniała odcinek granicy państwowej:
Włącznie znak gran. nr II/126, wyłącznie znak gran. nr 140/13 (linia kolejowa nr 343).
Terytorialny zasięg działania komendanta Strażnicy SG w Trzebinie obejmował gminy: Prudnik, Lubrza, Biała, Strzeleczki, Krapkowice.
W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:
Strażnicy SG w Pomorzowicach do znaku gran. nr 125/17.
Strażnicy SG w Konradowie do znaku gran. nr 140/14.
Główny wysiłek w służbie skupiała od znaku gran. nr 134/8, do znaku gran. nr II/136 w głębi Trzebina.
Odcinek zagrożony był od znaku gran. nr 127/20, do znaku gran. nr 129/5 w głębi Krzyżkowice–Dytmarów.
Funkcjonariusze strażnicy SG w Trzebinie pełniąc służbę graniczną w rej. linii rozgraniczenia ze:
Strażnicą SG w Pomorzowicach: prowadzili rozpoznanie wzdłuż drogi z Laskowic w kierunku zn. gran. nr II/126, na korzyść sąsiada od zn. gran. nr II/126 w kierunku Racławic Śląskich, zwracając uwagę na pola orne przyległe do granicy państwowej.
Strażnicą SG w Konradowie: prowadzili rozpoznanie wzdłuż drogi z Wieszczyny, w kierunku zn. gran. nr 140/13, na korzyść sąsiada od zn. gran. nr 140/13 w kierunku Pokrzywnej, zwracając uwagę na pola orne przyległe do granicy państwowej i linię kolejową tranzytu czeskiego.
Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
Placówki po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP:
Osoblaha – wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od zn. gran. nr II/126 do zn. gran. nr 132/16. Główny wysiłek w służbie granicy skupiała na kierunkach: Slezské Pavlovice–Dytmarów, Rylovka–Krzyżkowice (naczelnicy referatu: mjr Jaroslav Mihal, kpt. Libor Chamrad)
Jindřichov – wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od zn. gran. nr 132/16 do zn. gran. nr 140/13. Główny wysiłek w służbie skupiała na kierunkach: Vysoká–Trzebina, Jindřichov–Pokrzywna (naczelnicy referatu: ppłk Binar, kpt. Karol Palica).
1956 – koniec czerwca, początek lipca, w okresie tzw. „wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[13]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[14].
1970 – maj, w wypadku komunikacyjnym na motocyklu, w czasie wykonywania obowiązków służbowych w Nowej Wsi, zginął zastępca d-cy strażnicy ppor. Paweł Janion[15].
Straż Graniczna:
1993 – strażnica otrzymała na wyposażenie samochód osobowo-terenowy Land Rover Defender I 110 w zamian za UAZ 469 i motocykle Honda xl 125s w zamian za WSK 125.
1995 – wrzesień, do obiektu strażnicy została przeniesiona z Prudnika: Grupa Dochodzeniowo-Śledcza Wydziału Dochodzeniowo-Śledczego (WD-Ś) ŚlOSG (kpt. SG/mjr SG Sergiusz Hadrych – kierownik, sierż. SG Stanisław Narwid, st. szer. SG Waldemar Bednarowicz), Grupa Operacyjno-Rozpoznawcza Prudnik (GO-R Prudnik) Wydziału Ochrony Granicy Państwowej (WOGP) ŚlOSG i oficer kierunkowy sekcji granicznej Wydziału Ochrony Granicy Państwowej (WOGP) ŚlOSG mjr SG Włodzimierz Karsznia.
2000 – 29 marca oficer kierunkowy sekcji granicznej WOGP ŚlOSG mjr SG Włodzimierz Karsznia, został przeniesiony do wykonywania obowiązków służbowych w komendzie oddziału w Raciborzu[i].
2001 – marzec, w skład załogi strażnicy weszli funkcjonariusze z rozformowanej strażnicy SG w Pokrzywnej: st. chor. SG Krzysztof Stasiak (starszy strażnik graniczny), chor. SG Sławomir Sikora (starszy strażnik graniczny), plut. SG Grzegorz Kloc (strażnik graniczny).
2001 – została rozwiązana Grupa Dochodzeniowo-Śledcza ŚlOSG i Grupa Operacyjno-Rozpoznawcza Prudnik, a funkcjonariusze zostali włączeni w struktury strażnicy.
2002 – do obiektu strażnicy zostali przeniesieni, a następnie włączeni do obsady etatowej, funkcjonariusze rozwiązanych grup operacyjno-rozpoznawczych (GO-R): Nysa i GPK SG w Głuchołazach.
2002 – I kwartał, na wspólnie ochranianym odcinku z RCPP Jindřichov stwierdzono: 1 przypadek przekroczenia granicy wbrew przepisom (pgwp) z Polski do Czech i z powrotem przez 1 osobę narodowości czeskiej.
2002 – III kwartał, na wspólnie ochranianym odcinku z RCPP Osoblaha stwierdzono: 2 przypadki pgwp z Polski do Czech przez 3 ob. Czech oraz 1 przypadek z Polski do Czech i z powrotem przez 1 ob. Polski. Z RCPP Jindrichov stwierdzono: 1 przypadek pgwp z Czech do Polski przez 1 ob. Czech szybowcem (stracił orientację w chmurach) i 1 przypadek pgwp z Polski do Czech przez 1 ob. Polski.
Rowy zabezpieczające przed pgwp pojazdami – 9 szt.
rejony znaków gran. nr: 127/20–127/24a długość – 500 m, 128/3 długość – 20 m, 133/21 długość – 40 m, II/128 długość – 10 m, 132/16 długość – 5 m, 137/5 długość – 5 m, 138/8 długość – 6 m, II/139 długość – 6 m, II/140 długość – 5 m.
Urządzenia inżynieryjne wykorzystywane jako ścieżki obchodowe przy patrolowaniu ochranianego odcinka granicy – 5 szt.
rejony znaków gran. nr : II/128 most metalowy na rzece Prudnik długość – 12 m, 128/4a kładka na cieku długość – 3 m, 134/15a kładka na cieku długość – 6 m, II/137 przepust betonowy długość – 3 m i II/138/16 przepust betonowy długość – 3 m.
Znaki drogowe Zakaz wjazdu – B-1 – 11 szt.
przy drogach prowadzących do znaków gran. nr: II/126, II/127, 127/5, 127/18, 127/22, 127/24, II/136, 137/5, II/138, 138/8, II/139.
↑Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego 1954[5].
↑Zarządzenie Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza Nr 035/Org. z 31 lipca 1989 w sprawie zmian etatowych w jednostkach WOP. Rozformowano strażnice WOP – Lądowe rozwinięte kat. I w Pokrzywnej, kat. II w Krzyżkowicach i sformowanie strażnicy WOP – Lądowej (na czas „P” kadrowej) w Trzebini...
↑Zarządzenie nr 021 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7.05.1991, utworzono Śląski Oddział SG.
↑Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 13.12.2002 zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk.
↑W zakresie Umowy między Rzecząpospolitą Polską, Republiką Czeską o współpracy w sprawach granicznych sporządzonej w Pradze 25.05.1999 oraz Umowy między Republiką Czeską oraz Rzecząpospolitą Polską „O współpracy i pomocy wzajemnej przy katastrofach, klęskach żywiołowych i innych nadzwyczajnych wydarzeniach” sporządzona w Warszawie 8.06.2000.
↑Według charakterystyki służbowej z 28.12.1950 miał pełnić służbę jako dowódca 210 strażnicy w Chałupkach 67 batalionu WOP w Raciborzu 21 Brygady WOP w Gliwicach. Według rozkazu personalnego nr 047 funkcję tę objął dopiero 1.01.1951, kiedy 67 batalion WOP w Raciborzu zmienił numeracją na 43 batalion.
↑por. Zbigniew Stankiewicz był z-cą d-cy strażnicy.
↑por. Czesław Ziubrzyński ubył do strażnicy WOP Konradów.
↑Rozkaz nr 077 Ministra Spraw Wewnętrznych z 17.04.1991.
Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
SławomirS.ŻurawlowSławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN1231-904X.
Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
Archiwum SG., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
Archiwum SG., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.