Graniczna Placówka Kontrolna Terespol – kolejowa – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściu granicznym na granicy z ZSRR.
W październiku 1945 Naczelny Dowódca WP nakazywał sformować na granicy 51 przejściowych punktów kontrolnych[a].
Graniczna Placówka Kontrolna Terespol powstała w 1945 jako Kolejowy Przejściowy Punkt Kontrolny (PPK Terespol – kolejowy) I kategorii o etacie nr 8/10[1] w strukturach 7 Lubelskiego Oddziału Ochrony Pogranicza. Obsada PPK Terespol składała się z 33 żołnierzy i 3 pracowników cywilnych[2].
W 1946 Przejściowy Punkt Kontrolny Terespol został przeformowany do kategorii A według etatu nr 7/10 w strukturach 7 Lubelskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza. w 1947 przyjął nazwę Graniczna Placówka Kontrolna WOP Terespol (GPK WOP Terespol).
W 1948 nastąpiła kolejna reorganizacja Wojsk Ochrony Pogranicza. Oddziały WOP przeformowano w brygady ochrony pogranicza, a GPK WOP Terespol – kolejowy przemianowano na Graniczna Placówka Ochrony Pogranicza nr 28 Terespol kategorii A – kolejowa i przeformowano według etatu nr 7/51 w strukturach 13 Brygady OP[3]. W 1950 przeformowana na etat nr 096/20[4] .
W 1956 została wyłączona z etatu 23 Brygady WOP i podporządkowana dowództwu WOP[b].
Reorganizacja, jaką przechodziły Wojska Ochrony Pogranicza w czerwcu 1956, doprowadziły do likwidacji 23 Brygady i podległych jej pododdziałów[3]. W miejsce zniesionej jednostki utworzono dwie samodzielne: Grupę Manewrową Wojsk Ochrony Pogranicza Tomaszów (Chełm) Lubelski i Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Chełm do którego została włączona Graniczna Placówka Kontrolna Terespol[3] z połączenia: Granicznej Placówki Kontrolnej Terespol – kolejowa i Granicznej Placówki Kontrolnej Terespol – drogowa.
Podległe przejście graniczne
Dowódcy/komendanci granicznej placówki kontrolnej
- por. Jan Banak[5]
- por. Stanisław Janczarek[5]
- kpt. Mikołaj Gaczyński[5] (do 1954)
- mjr Wacław Czajkowski[5].
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół DWOP, sygn. 217/32, k. 56–60. Wykaz przejściowych punktów kontrolnych. Pismo z 9.11.1945.
- Archiwum Straży Granicznej, Zespół DWOP, sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza.
