PROFILPELAJAR.COM

Bałycka Brygada WOP
	; Emblemat brygady
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1 stycznia 1958
Rozformowanie	27 kwietnia 1990
Nazwa wyróżniająca	Bałtycka
	Tradycje
Nadanie sztandaru	1963
Rodowód	15 Brygada WOP
Kontynuacja	Bałtycki Oddział WOP
	Dowódcy
Pierwszy	ppłk Czesław Stopiński
Ostatni	płk Stefan Dąbrowski
	Organizacja
Kryptonim	Platyna
Dyslokacja	Koszalin; ul. Wojska Polskiego 66
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza

Bałtycka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza (BBWOP) – zlikwidowana brygada Wojsk Ochrony Pogranicza pełniąca służbę na granicy morskiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Sformowana 1 stycznia 1958 na bazie 15 Brygady WOP^[1] na podstawie zarządzenia MSW nr 075/58 z 22 kwietnia 1958. W 1961 dowództwo miało kryptonim Platyna.

W 1962 wprowadzono nowy plan mobilizacyjny PM–62. Zakładał on na wypadek wojny znaczne rozwiniecie jednostki. Zgodnie z etatem czasu „P”, na dzień 1 lipca 1965 Brygada liczyła 1570 żołnierzy, a etat czasu „W” przewidywał 3247 żołnierzy^[2]. W ramach zadań mobilizacyjnych jednostka mobilizowała dywizjon OP Kołobrzeg i samodzielną eskadrę lotnictwa rozpoznawczego WOP^[2].

W 1963 społeczeństwo województwa koszalińskiego ufundowało nowy sztandar dla Bałtyckiej Brygady WOP^[3].

15 sierpnia 1964 Graniczna Placówka Kontrolna Łeba oraz strażnice WOP: Karwia, Biała Góra i Łeba wraz z odcinkami przekazano do Kaszubskiej Brygady WOP^[4].

W 1976, w wyniku zmian organizacyjnych w Wojskach Ochrony Pogranicza, podporządkowano z Kaszubskiej Brygady WOP w Gdańsku: GPK w Łebie, strażnicę WOP w Łebie i batalion WOP Lębork^[b]^[4].

W kwietniu 1990 na bazie Bałtyckiej Brygady WOP utworzono Bałtycki Oddział Wojsk Ochrony Pogranicza.

Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Bałtycki Oddział WOP w Koszalinie istniejący według etatu nr 44/0142 o stanie osobowym na okres „W” 1274 żołnierzy i 56 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 1265 żołnierzy i 60 pracowników cywilnych^[5]. Na jego bazie powstał oddział Straży Granicznej: Bałtycki Oddział Straży Granicznej w Koszalinie^[6]. Oddziałowi została przydzielona nazwa związana z regionem, w którym działał^[c]^[7].

Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Ośrodek Szkolenia w Bałtyckim Oddziale WOP w Koszalinie istniejący według etatu nr 44/0143 o stanie osobowym na okres „W” 438 żołnierzy i 1 pracownik cywilny oraz na okres „P” 363 żołnierzy i 1 pracownik cywilny^[5].

Skład organizacyjny

Dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia^[d]
151 batalion WOP – Trzebiatów
152 batalion WOP – Koszalin
161 batalion WOP – Lębork.

Struktury organizacyjne 15 Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza w Koszalinie i Bałtyckiego Oddział WOP podano za: 60–lecie ochrony granicy morskiej przez graniczne jednostki organizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza i Straży Granicznej na terenie służbowej Odpowiedzialności Placówki Straży Granicznej w Darłowie. W: Mikołaj Kaczanowicz: Biuletyn 1/2006. s. 143–144.

W latach 1958–1976 na bazie 15 Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza w Koszalinie funkcjonowała 15 Bałtycka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza – rozkaz o powołaniu 057/58 z 22.04.1958.

Dowództwo
Sztab
Pododdziały dowodzenia
151 batalion WOP w Trzebiatowie i 5 strażnic
152 batalion WOP w Koszalinie i 5 strażnic
161 batalion WOP w Lęborku i 6 strażnic
Dywizjon Okrętów Pogranicza w Kołobrzegu
Graniczne placówki kontrolne:

W 1958 zarządzeniem org. SWW nr 07/WW z 28.03.1958 sformowano 2 placówki zwiadu WOP: Śliwno i Mielno^[3].

Zarządzeniem organizacyjnym MSW nr 0155/60 z 1.09.1960 rozwiązano batalion WOP w Trzebiatowie podporządkowując strażnice bezpośrednio brygadzie. Rozwiązaniu nie podlegała sekcja II Zwiadu WOP. Dodatkowo sformowano GPK Mrzeżyno (rybackie)^[3].

Od 1976 zarządzeniem Dowódcy WOP z 17.02. i 25.07.1076 brygada przyjęła nazwę Bałtycka Brygada WOP.

Zarządzeniem Dowódcy WOP nr 069 z 12.03.1990 na bazie Bałtyckiej Brygady WOP powołano Bałtycki Oddział WOP w składzie organizacyjnym:

Dowództwo
Sztab
Pododdziały dowodzenia
13 strażnic WOP
Graniczne Placówki Kontrolne:
- Mrzeżyno (morska)
- Kołobrzeg (morska)
- Darłowo(rybacka)
- Ustka (rybacka)
- Łeba (rybacka).

Wykaz punktów obserwacji wzrokowo-technicznej^[e] w Bałtyckiej Brygadzie WOP wg stanu z 1990^[f]:

POWT nr 15 Dźwirzyno
POWT nr 16 Grzybowo
POWT nr 17 Kołobrzeg
POWT nr 18 Lubaszyce
POWT nr 19 Sianożęty
POWT nr 20 Łasin
POWT nr 21 Gąski
POWT nr 22 Mielenko
POWT nr 23 Unieście
POWT nr 24 Łazy
POWT nr 25 Dąbkowice
POWT nr 26 Żukowo Morskie
POWT nr 27 Darłówko
POWT nr 28 Kopań
POWT nr 29 Rusinowo
POWT nr 30 Samborze
POWT nr 31 Królewice
POWT nr 32 Modlinek
POWT nr 33 Ustka
POWT nr 34 Poddąbki
POWT nr 35 Rowy
POWT nr 36 Jezioro Dołgie
POWT nr 37 Czołpino
POWT nr 38 Rąbka (V-2)
POWT nr 39 Łeba (wieża portowa)
POWT nr 40 Ulinia
POWT nr 41 Stilo (obok latarni).

Oficerowie brygady

Dowódcy brygady:

płk Jan Tran (01.01.1958–11.11.1961)
płk Czesław Stopiński (11.11.1961–22.01.1968)
płk Bolesław Łukomski (22.01.1968–01.07.1970)
płk Kazimierz Weron (01.07.1970–15.06.1973)
płk Stanisław Siemaszko (15.06.1973–01.08.1978)
płk Stefan Dąbrowski (01.08.1978–27.04.1990).

Dowódca Bałtyckiego Oddziału WOP^[8]:

płk Grzegorz Kośmider (27.04.1990–14.02.1991).

Kierownicy sekcji KRG^[9]:

kpt. Eugeniusz Klimowicz
mjr Mirosław Walkowiak
mjr Stanisław Łukasiak
ppłk Jerzy Więckowski
ppłk Stanisław Kubicz.

Przekształcenia

4 Oddział Morski Ochrony Pogranicza → 4 Bałtycki Oddział WOP → 12 Brygada Ochrony Pogranicza → 15 Brygada WOP → 15 Bałtycka Brygada WOP → Bałtycka Brygada WOP → Bałtycki Oddział WOP

Uwagi

↑ Kryptonim brygady w 1961.
↑ Na bazie 161 batalionu WOP Lębork utworzono samodzielną kompanię odwodową, kompanię techniczną i kompanię ochrony i regulacji ruchu.
↑ ASG, sygn. 445/7 s. 43–48.
↑ Strukturę organizacyjną brygady podano za (Jackiewicz 1998 ↓, s. 70).
↑ Każdy POWT posiadał 2 stanowiska bojowe, na których pełniono służbę: SB-1 i SB-2. Pierwsze z nich wyposażone w aparaturę r./lok. było stanowiskiem obserwacji technicznej. Z drugiego stanowiska bojowego, znajdującego się na wieży o wysokości ok. 18 m, w ciągu dnia prowadzono obserwację wzrokową za pomocą lunety lub lornetki (Bieniecki 2011 ↓, s. 105 cz. III). Do pełnienia służby na POWT WOP kierowano żołnierzy służby zasadniczej po przeszkoleniu w Ośrodku Szkolenia Podoficerów i Młodszych Specjalistów BBWOP w Koszalinie (Bieniecki 2011 ↓, s. 107 cz. III)
↑ Biblioteka MOSG w Gdańsku, Przepisy o pływaniu i postoju okrętów Marynarki Wojennej (wydawnictwo DMW), Gdynia 1972, s. 52–53; oraz ASG w Szczecinie, Akta DWOP, sygn. nr 2884, t. 251, Opracowanie DWOP z 12.10.1990 r., s. 1 (Bieniecki 2011 ↓, s. 118 cz. III).

Przypisy

↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 70.
↑ ^a ^b Goryński 2021 ↓, s. 185.
↑ ^a ^b ^c Kaczanowicz 2006 ↓, s. 144.
↑ ^a ^b Jarosław Gacek: Bałtycka Brygada Wojsk ochrony Pogranicza w Koszalinie : Wojska Ochrony Pogranicza w Koszalinie w latach 1945–1991. emeryci-sg.org.pl. [dostęp 2023-03-08]. (pol.).
↑ ^a ^b Goryński 2012 ↓, s. 197.
↑ Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 stycznia 2020 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Straży Granicznej (Dz.U. 2020. poz. 305). dziennikustaw.gov.pl, 2020-02-26. [dostęp 2020-03-22]. (pol.).
↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 62.
↑ Jerzy Jankowski: Ostatnie pożegnanie śp. płk. w st. spocz. Grzegorza Kośmidra. emeryci-sg.org.pl, 2022-11-03. [dostęp 2022-11-04]. (pol.).
↑ Jarmoliński 2013 ↓, s. 158.

Bibliografia

Ireneusz Bieniecki. Obserwacja i radiolokacyjny dozór Wojsk Ochrony Pogranicza na polskim wybrzeżu morskim w latach 1960–1991 (powstanie – rozwój – organizacja). Część I – lata 60., cześć II – lata 70., część III – lata 80.. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. cz. I 3/11, cz. II 4/11, cz. III 1–2/12, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
Grzegorz Goryński: Trudne początki – nieznane dokumenty dotyczące narodzin Straży Granicznej i ruchu związkowego. W: Biuletyn 1–2/2012. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 2012, s. 153–204. (pol.).
Grzegorz Goryński. Plany mobilizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza okresu zimnej wojny – zadania na rzecz MON. „Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej”. 36/2021, 2021. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej. ISSN 0137-5539.
Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
Mikołaj Kaczanowicz: 60–lecie ochrony granicy morskiej przez graniczne jednostki organizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza i Straży Granicznej na terenie służbowej odpowiedzialności Placówki Straży Granicznej w Darłowie. W: Biuletyn 1/2006. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2006, s. 127–152. ISSN – 2505 1492 – 2505. (pol.).
Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X–XX wiek : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. : praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/7, Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Koszalin 1961.