Strażnica WOP Rozumice

Strażnica WOP Ściborzyce Wielkie

Była Strażnica WOP Ściborzyce Wielkie (listopad 2022)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	1986
Tradycje
Rodowód	214 strażnica WOP 222 strażnica WOP 12 strażnica WOP Ściborzyce 14 strażnica WOP Ściborzyce Wielkie 15 strażnica WOP lądowa Ściborzyce Wielkie Strażnica WOP Lądowa rozwinięta w Ściborzycach Wielkich
Kontynuacja	Strażnica WOP Kietrz Strażnica SG w Kietrzu Placówka SG w Kietrzu Placówka SG w Opolu
Komendanci / Dowódcy
Ostatni	kpt. Wacław Nowak
Organizacja
Dyslokacja	Rozumice; Ściborzyce Wielkie 155
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza
Podległość	46 komenda odcinka 47 komenda odcinka 67 batalion OP 43 batalion WOP 44 batalion WOP Górnośląska Brygada WOP batalion graniczny WOP
Multimedia w Wikimedia Commons

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Rozumice/Ściborzyce Wielkie – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 46 komendy odcinka Racibórz jako 214 strażnica WOP (Rozumice)^[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

W latach 40. XX wieku 214 strażnica WOP Rozumice została przeniesiona z Rozumic do Ściborzyc Wielkich w wyniku czego, przy kolejnych reorganizacjach została nazwana jako strażnica WOP Ściborzyce. W 1947 włączono strażnicę nr 214 w struktury 47 komendy odcinka^[a]. W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 strażnica została włączona w struktury 67 batalionu OP, a 1 stycznia 1951 43 batalionu WOP w Raciborzu. Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[b], a strażnica WOP Ściborzyce otrzymała nr 222 w skali kraju^[4]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Ściborzyce była 12 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[5]. 31 grudnia 1959 była jako 14 strażnica WOP IV kategorii Ściborzyce Wielkie. W 1961 włączona została w struktury WOP Głubczyce^[c]. 1 stycznia 1964 była jako 15 strażnica WOP lądowa IV kategorii Ściborzyce Wielkie^[6]. W 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia^[7], strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.

13 grudnia 1981 po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego^[8].

W 2. połowie 1984 strażnicę WOP Ściborzyce włączono w struktury utworzonego batalionu granicznego WOP im. Bohaterów Powstań Śląskich w Raciborzu^[7], jako strażnica WOP lądowa rozwinięta w Ściborzycach Wielkich.

Strażnica WOP Ściborzyce Wielkie funkcjonowała do 1986, kiedy to została rozformowana. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy państwowej, przejęła strażnica WOP Kietrz.

W latach 1986–1990 była strażnicą szkolną podlegającą bezpośrednio pod sztab GB WOP, natomiast w okresach letnich obiekt wykorzystywany był jako Ośrodek Kolonijny Górnośląskiej Brygady WOP.

Położenie strzelnicy strażnicy WOP Ściborzyce Wielkie → 50°00′35″N 18°02′28″E/50,009806 18,041139.

W 1960 14 strażnica WOP Ściborzyce IV kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 15682 m:

• Włącznie znak graniczny nr 51/11, wyłącznie znak gran. nr IV/61.
• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był minimum: na głównym kierunku dwukrotnie, na pozostałym raz w ciągu doby.
• Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
  • strażnice WOP w: Kietrzu i Pilszczu
  • Sekcja Zwiadu WOP w Raciborzu
• W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS:
  • Sudice
  • Oldřišov.

1 stycznia 1964 na ochranianym odcinku funkcjonowały przejścia graniczne małego ruchu granicznego (mrg) w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Ściborzyce Wielkie-Hněvošice
• Ściborzyce Wielkie-Rohov
• Ściborzyce Wielkie-Sudice.

• 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi^[9]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)^[10].
• 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe^[11].

• 213 strażnica WOP Katscher ⇔ 215 strażnica WOP Pilszcz – 1946
• 221 strażnica WOP Kietrz ⇔ 223 strażnica WOP Pilszcz – 1954
• 11 strażnica WOP Kietrz II kat. ⇔ 13 strażnica WOP Pilszcz II kat. – 1956
• 15 strażnica WOP Kietrz IV kat. ⇔ 13 strażnica WOP Pilszcz IV kat. – 01.01.1960
• 16 strażnica WOP Kietrz lądowa IV kat. ⇔ 14 strażnica WOP Pilszcz lądowa IV kat. – 01.01.1964
• strażnica WOP lądowa rozwinięta kat. II w Kietrzu ⇔ strażnica WOP lądowa rozwinięta kat. I w Pilszczu – 1984–1986.

• ppor. Władysław Piwowar
• Jan Muryjas (13.02.1951–14.02.1952)^[d][12]
• Henryk Nowakowski (15.02.1952–14.03.1953)^[13]
• ppor. Kazimierz Gleń (15.03.1953–14.12.1954)^[14]
• kpt. Wacław Nowak (był 1976^[15]–1986) – do rozformowania

Szef strażnicy szkolnej:

• chor. Lucjan Markiewicz (1986–1990) – do rozformowania.

• 5 Kołobrzeski pułk piechoty.

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011 .
• Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X. 
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum SG, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
• Archiwum SG, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.