Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Gródek – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-radzieckiej.

Strażnica Straży Granicznej w Gródku – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Białorusi.

W 1964 roku w Gródku stacjonowała placówka WOP nr 3 w strukturach 22 Białostockiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza^[1]

W 1976 roku odtwarzano brygady na granicy ze Związkiem Radzieckim. Na bazie 22 Białostockiego Oddziału WOP sformowano Podlasko-Mazurską Brygadę WOP. W jej strukturach, na bazie Placówki WOP Gródek zorganizowano Strażnicę WOP Gródek^[2].

Do 1980 roku siedziba strażnicy mieściła się przy ul. Białostockiej 76 w budynku dawnej szkoły podstawowej. W 1980 roku została przeniesiona do nowej lokalizacji przy ul. Szkolna 9^[3], a stara siedziba została przekształcona w mieszkanie komunalne^[4].

Strażnica WOP Gródek do 15 maja 1991 roku była w strukturach Podlasko-Mazurskiej Brygady WOP w Białymstoku^[5].

Straż Graniczna:

15 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 roku, strażnica w Gródku weszła w podporządkowanie Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej^[6] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Gródku^[7].

W 1995 roku na stan etatowy 24 funkcjonariuszy, stan ewidencyjny wynosił 13 osób^[8].

W 2000 roku począwszy od Komendy Głównej SG, Oddziałów SG i na końcu strażnic SG oraz GPK SG, rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 Strażnica SG w Gródku została rozformowana i ochraniany odcinek wraz z obsadą etatową przejęła Graniczna Placówka Kontrolna SG w Bobrownikach^[d][9] .

Na 1 stycznia 1964 i w 1968 roku, załoga placówki WOP Gródek wykonywała bezpośrednio kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu:

• Przejście Graniczne Ruchu Uproszczonego Bobrowniki.

Straż Graniczna:

W październiku 1993 roku Strażnica SG w Gródku ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 65 km^[10].

Do 19 października 2002 roku Strażnica SG w Gródku ochraniała odcinek granicy państwowej o długości ok. 42 km, po włączeniu do systemu zabezpieczenia granicy państwowej Strażnicy SG w Michałowie odcinek ten uległ skróceniu do 20 km^[11].

W 2002 roku po stronie białoruskiej na długości 157 km ochraniał granicę Grodzieński Oddział Wojsk Pogranicznych^[12].

Straż Graniczna:

• 1990 – 19 grudnia, Dowódca Brygady płk dypl. Józef Kosno za zajęcie II miejsca we współzawodnictwie o tytuł „Przodującego pododdziału” wyróżnił w grupie pododdziałów granicznych strażnicę w Gródku dowodzoną przez kpt. Aleksandra Turczyńskiego^[7].
• 1994 – 18/19 grudnia, w nocy na wysokości miejscowości Świsłoczany w odległości 200 m od linii granicy państwowej doszło do wymiany ognia pomiędzy funkcjonariuszem SG, a żołnierzami Wojsk Pogranicznych Białorusi, którzy przekroczyli granicę. Patrol białoruski w pościgu za grupą azjatów nielegalnie, bezprawnie przekroczył granicę państwową Rzeczypospolitej Polskiej. W następstwie użycia broni przez funkcjonariusza z patrolu polskiego ciężko ranny został żołnierz białoruski, który umieszczony został w Szpitalu w Białymstoku. Grupa 37 osobowa imigrantów została zatrzymana i odwieziona do strażnicy SG w Gródku^[13].
• 1999 – luty, strażnica otrzymała na wyposażenie samochody osobowo-terenowe Land Rower^[14], motocykle marki KTM i czterokołowe typu TRX marki Honda^[15].

• 4 placówka WOP Kuźnica – 2 placówka WOP Białowieża – 01.01.1964
• Strażnica WOP Sokółka ⇔ Strażnica WOP Białowieża – 1990^[16]

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Sokółce ⇔ Strażnica SG w Białowieży – 16.05.1991^[17]
• Strażnica SG w Krynkach ⇔ Strażnica SG w Białowieży – 01.02.1995^[18]
• Strażnica SG w Krynkach ⇔ Strażnica SG w Narewce – 19.09.2001^[10]
• Strażnica SG w Krynkach ⇔ Strażnica SG w Michałowie – 19.10.2002^[19].

• kpt. Michałowski
• kpt. Henryk Biały
• ppor. Zbigniew Noskiewicz
• kpt. Aleksander Turczyński (był 19.12.1990^[7]–15.05.1991)

Komendanci strażnicy SG:

• kpt. SG Aleksander Turczyński (był 16.05.1991)^[20]
• ppor. SG Sylwester Czarnecki
• por. SG Artur Borys (był w 2000)^[21].

• Jan Nikołajuk: Podlaski Oddział Straży Granicznej im. gen. dyw Henryka Minkiewicza w Białymstoku. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne – Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945-1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Straż Graniczna od 1991 – Podlaski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2020-01-27]. (pol.).
• Kajetan Szczepański: Kronika Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej 15 maja 1990–2000. Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa, 2000, s. 1–106.
• JanJ. Nikołajuk JanJ., Z historii Ochrony Granic – Reorganizacja formacji granicznej na przykładzie oddziału w Białymstoku, [w:] Biuletyn 3/2014, Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie, 2014, s. 73–96, ISSN 1492-2505  (pol.).
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.