Strażnica WOP Ożenna

Strażnica SG w Ożennej

Budynek byłej strażnicy w Ożennej (kwiecień 2018)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	2005
Tradycje
Rodowód	177 strażnica WOP
Organizacja
Dyslokacja	Ożenna 4
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	39 komenda odcinka Krośnieńska Komenda WOP 41 sb OP 1 Brygada WOP 265 batalion WOP 264 Batalion WOP BiB WOP bg KaB WOP w Sanoku Bieszczadzki Oddział SG Karpacki Oddział SG
Multimedia w Wikimedia Commons

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Ozienna/Ożenna – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Ożennej – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej ze Republiką Słowacką.

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 39 komendy odcinka^[1] jako 177 strażnica WOP (Ozienna)^[2] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[3].

W marcu 1947 sformowano Krośnieńską Komendę WOP w Krośnie w skład której została włączona Strażnica WOP Ożenna^[4].

Wiosną 1947 strażnica WOP wróciła do Ożennej i otrzymała numer 178^[5].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 178 strażnica OP Ożenna została włączona w struktury 41 samodzielnego batalionu Ochrony Pogranicza w Krośnie^[4], a w 1950 1 Brygady WOP w Krośnie^[6].

W 1952, w związku z rozformowaniem 1 Brygady WOP w Krośnie, odcinek i pododdziały przejęła 26 Brygada WOP w Przemyślu. W miejscu postoju rozformowanej brygady sformowano 265 batalion WOP Krosno, któremu podporządkowano 7 strażnic^[7] w tym strażnicę w Ożennej, która miała numer 178^[8] w skali kraju.

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[b]. Strażnica WOP Ożenna II kategorii otrzymała numer 178 w skali kraju, w strukturach 265 batalionu WOP^[10].

W 1957, w 3 Brygadzie WOP w Nowym Sączu przeformowano 18 strażnic WOP w placówki WOP^[c], w tym strażnicę WOP w Ożennej.

1 stycznia 1960 była jako 27 placówka WOP Ożenna kategorii II w strukturach 264 batalionu WOP w Sanoku^[11]  3 Brygady WOP w Nowym Sączu^[12].

1 stycznia 1964 funkcjonowała 21 placówka WOP Ożenna II kategorii w strukturach batalionu WOP w Sanoku^[13].

1 września 1989 strażnica WOP Ożenna została przekazana z Bieszczadzkiej Brygady WOP i włączona w struktury batalionu granicznego Karpackiej Brygady WOP w Sanoku Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu^[14] i tak funkcjonowała do 15 maja 1991.

Straż Graniczna:

Po rozwiązaniu 15 maja 1991 Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica weszła w podporządkowanie Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej^[15] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Ożennej.

1 stycznia 2005 została włączona w struktury Karpackiego Oddziału Straży Graniczne^[d].

Funkcjonowała do 2005, kiedy to została rozformowania^[16] .

W ochronie granicy dowódcy strażnicy WOP Ożenna ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.

Straż Graniczna:

6 grudnia 1996 na odcinku strażnicy zostało uruchomione przejście graniczne małego ruchu granicznego w którym kontrolę graniczną i celną osób, towarów i środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Ożenna-Nižná Polianka.

1 lipca 1997 na szlaku turystycznym w rejonie znaku gran. nr I/197–I/198 zostało uruchomione przejście graniczne, w którym doraźnie kontrolę graniczną i celną osób, towarów i środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Ożenna-Nižná Polianka.

W 1960, 27 placówka WOP Ożenna II kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 17 500 m :

• Włącznie od znaku granicznego nr I/174, włącznie do znaku granicznego nr I/201.

Straż Graniczna:

Z chwilą utworzenia Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu, w 16 maja 1991 Strażnica SG w Ożennej ochraniała odcinek granicy państwowej z Czechosłowacją^[17]:

• Włącznie od znaku gran. nr I/171, wyłącznie do znaku gran. nr I/202.
• Linia rozgraniczenia z:

1. Strażnicą SG w Barwinku: włącznie znak gran. nr I/171, dalej granicą gmin Dukla oraz Krempna i Nowy Żmigród.
2. Strażnicą SG w Gładyszowie: wyłącznie znak gran. nr I/202, dalej granicą gmin Krempna oraz Sękowa^[17].

• 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe^[18].

• 176 strażnica WOP Barwinek ⇔ 178 strażnica WOP Konieczna − 1946
• 177 strażnica OP Huta Polańska ⇔ 179 strażnica OP Radocyna − 1950
• 177 strażnica WOP Huta Polańska kat. III ⇔ 179 strażnica WOP Konieczna kat. II − 15.03.1954
• 28 placówka WOP Barwinek kat. II ⇔ 26 placówka WOP Konieczna kat. II − 1.01.1960
• 22 placówka WOP Barwinek kat. II ⇔ nn − 1.01.1964
• Strażnica WOP Barwinek Lądowa ⇔ Strażnica WOP Gładyszów Lądowa – 1990^[14]

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Barwinku ⇔ Strażnica SG w Gładyszowie – 16.05.1991.
• GPK SG w Barwinku ⇔ GPK SG w Koniecznej – 2.01.2003.

• Zenon Krych (1.01.1949^[e]–31.12.1950^[f])^[19]
• ppor. Henryk Juszczyk cz.p.o.^[20] 
• kpt. Jerzy Kukla (był w 1986–był w 06.1988)

Komendanci strażnicy SG:

• ppor. SG Tomasz Kantor (16.05.1991–1996)^[21]
• kpt. SG Ireneusz Stachura (1996–2005).

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Piotr Kozłowski: Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej im. płk. Jana Tomasza Gorzechowskiego w Przemyślu. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• PiotrP. Kozłowski PiotrP., Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej w świetle liczb i danych statystycznych (2002–2006), [w:] Biuletyn 1/2008, t. II. Co na granicy, Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2008, s. 77–106, ISSN 1492-2505  (pol.).
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011 .
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Straż Graniczna od 1991–Karpacki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-02-04]. (pol.).
• Archiwum SG. Historia Karpackiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Kraków 1962.
• Archiwum Straży Granicznej. Książka obsady etatowej Bieszczadzkiej Brygady Wojsk Obrony Pogranicza, 1988–1991. Szczecin.
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum SG, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.