161 Batalion WOP – pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza.

Na podstawie rozkazu MBP nr 043/org z 3 czerwca 1950, na bazie 4 Brygady Ochrony Pogranicza, sformowano 16 Brygadę Wojsk Ochrony Pogranicza, a z dniem 1 stycznia 1951 lęborski 2 batalion OP przemianowano na 161 batalion WOP^[3]. Latem 1956 w batalionie zlikwidowano sekcję tyłów. Sprawy gospodarcze podporządkowano bezpośrednio brygadzie^[4]. W sierpniu 1956 do 161 batalionu WOP włączono strażnicę nr 85 Rowy i nr 86 Smołdziński Las z 15 Brygady WOP Koszalin^[a]. W tym też przeniesiono grupę manewrową brygady do Lęborka i podporządkowano ją dowódcy 161 batalionu WOP^[5]. Z dniem 1.06.1957 przekazano 15 Brygadzie WOP w Koszalinie 161 batalion WOP (bez strażnicy Władysławowo)^[6][b] W 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, rozwiązano batalion. W jego miejsce zorganizowano sekcję zwiadu i kompanię odwodową. Strażnice podporządkowano bezpośrednio brygadzie^[7].

Struktura organizacyjna batalionu w marcu 1954^[8]

• dowództwo – Lębork
• strażnica nr 87 – Łeba
• strażnica nr 88 – Stilo
• strażnica nr 89 – Białogóra
• strażnica nr 90 – Karwia
• strażnica nr 91 – Władysławowo

1 stycznia 1960 batalionowi WOP Lębork podlegały:

• 1 strażnica WOP III kategorii Karwia
• 2 strażnica WOP III kategorii Biała Góra
• 3 strażnica WOP III kategorii Styllo
• 4 strażnica WOP III kategorii Łeba
• 5 strażnica WOP IV kategorii Smołdziański Las
• 6 strażnica WOP III kategorii Rowy

Struktura batalionu i numeracja strażnic na dzień 1.01.1964.

• 1 strażnica WOP lądowa III kategorii Karwia
• placówka kontroli ruchu rybackiego Ostrowo
• placówka kontroli ruchu rybackiego Karwia
• placówka kontroli ruchu rybackiego Dębek
• placówka kontroli ruchu rybackiego Jastrzębia Góra
• 2 strażnica WOP lądowa III kategorii Biała Góra
• placówka kontroli ruchu rybackiego Biała Góra
• placówka kontroli ruchu rybackiego Lubiatowo
• 3 strażnica WOP lądowa III kategorii Styllo
• 4 strażnica WOP lądowa III kategorii Łeba
• 5 strażnica WOP lądowa IV kategorii Smołdziński Las
• 6 strażnica WOP lądowa III kategorii Rowy
• placówka kontroli ruchu rybackiego Rowy.

• kpt. Augustyn Iżyniec (01.01.1951–14.02.1953)^[1]
• kpt Leon Tarnawski (od 1953)
• mjr Anatol Rosnowski (był 01.01.1955)^[9]
• mjr Szczepan Cheba (do 1960)^[10] 
• kpt. Marian Piotrowski p.o. (od 1960)^[10] 
• ppłk Szczepan Cheba (był w 1971).

• Ireneusz Bieniecki. Kaszubska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza w ochronie granicy morskiej na wybrzeżu gdańskim w latach 1945 – 1991 (powstanie, zmiany organizacyjne i metody pełnienia służby). „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/05, 2005. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
• ASGr.Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.
• ASGr.Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1960. Koszalin 1961