Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kostrzynie nad Odrą – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy z granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.
Przejściowy Punk Kontrolny Kostrzyn nr 8 – kolejowy
Przejściowy Punk Kontrolny Kostrzyn nr 9 – drogowy – III kategorii.
W 1946 Przejściowy Punkt Kontrolny Kostrzyn został przeformowany do kategorii A według etatu nr 7/10. Rozwiązano PPK nr 9, a obsada PPK drogowego weszła w skład PPK nr 8. W marcu 1947 kolejowo–drogowy PPK Kostrzyn wyłączony ze struktur 3. Szczecińskiego Oddział WOP w Szczecinie i włączony do struktur 2. Poznańskiego Oddziału WOP w Krośnie Odrzańskim[d]. W 1947 przyjęły nazwę granicznej placówki kontrolnej WOP.
Zgodnie z rozkazem organizacyjnym MON nr 233/org. z 15.10.1947, 15 listopada 1947 sformowano rzeczne GPK Kostrzyn kategorii D według etatu 7/33 o stanie 17 wojskowych i 1 kontraktowy.
W 1948 nastąpiła kolejna reorganizacja Wojsk Ochrony Pogranicza. Oddziały WOP przeformowano w brygady ochrony pogranicza, a graniczne placówki kontrolne w Kostrzynie przemianowano na Graniczne Placówki Ochrony Pogranicza będące w strukturach 10 Brygady Ochrony Pogranicza[5]:
Kolejowo–drogowe – przeformowane według etatu nr 7/51 kategorii A nr 10
Rzeczne nr 9.
W 1950 GPK otrzymała statut przejścia kolejowo–drogowego i etat nr 096/18[6]. Do końca 1954 GPK pod względem operacyjnym podporządkowane było bezpośrednio pod sztab 9 Brygady WOP w Krośnie Odrzańskim, a pod względem zaopatrzenia logistycznego przydzielone było do 93 batalionu WOP w Słubicach[7].
1 lipca 1965 WOP podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Tym samym naruszono jednolity system ochrony granicy państwowej[8]. GPK Kostrzyn weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej, kontrolę graniczną wykonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej podlegli MSW[9].
1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwowej[10]. GPK Kostrzyn podlegała bezpośrednio pod sztab 9 Lubuskiej Brygady WOP w Krośnie Odrzańskim. Po rozformowaniu Lubuskiej Brygady WOP, 1 listopada 1989 GPK Kostrzyn została włączona w struktury Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie i tak funkcjonowała do 15 maja 1991[11].
Straż Graniczna:
Po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 Graniczna Placówka Kontrolna Kostrzyn została przejęta przez Lubuski Oddział Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim[12] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kostrzynie nad Odrą (GPK SG w Kostrzynie nad Odrą).
W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 przejęła wraz z obsadą etatową pod ochronę odcinek, po rozformowanej Strażnicy SG w Kostrzynie nad Odrą[e].
Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kostrzynie nad Odrą funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005 Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...[f] została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Gorzowie Wielkopolskim (PSG w Kostrzynie nad Odrą).
Ochrona granicy
Straż Graniczna:
2 stycznia 2003 GPK SG w Kostrzynie nad Odrą przejęła pod ochronę po zlikwidowanej Strażnicy SG w Kostrzynie nad Odrą, odcinek granicy państwowej.
↑Rozkaz organizacyjny szefa Departamentu WOP nr 013 z 21.03.1947.
↑Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk.
↑W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
↑Rozkaz personalny dowódcy WOP nr 052 z 19.10.1946[13].
Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75–531 Koszalin, 2013.
.JPG)
.JPG)
