Strażnica WOP Ustronie Morskie

Strażnica WOP Gąski
Strażnica SG w Ustroniu Morskim

Budynek dawnej strażnicy w Ustroniu Morskim (wrzesień 2017)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Organizacja
Dyslokacja	Gąski[1] 78-111 Ustronie Morskie Rolna 2
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	17 komenda odcinka 15 Brygada WOP Bałtycka Brygada WOP Bałtycki Oddział SG
Multimedia w Wikimedia Commons

Strażnica WOP Ustronie Morskie

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Gąski/Ustronie Morskie – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy morskiej.

Strażnica Straży Granicznej w Ustroniu Morskim – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna polskiej straży granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej.

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 17 komendy odcinka Koszalin jako 82 strażnica WOP^[2] (Gąski^[3]) (Funkenhan/Gąski) o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[4]. Sformowane strażnice morskiego oddziału OP nie przystąpiły bezpośrednio do objęcia ochrony granicy morskiej. Odcinek dawnej granicy polsko-niemieckiej sprzed 1939 od Piaśnicy, aż do lewego styku z 4 Oddziałem OP ochraniany był przez radziecką straż graniczną wydzieloną ze składu wojsk marszałka Rokossowskiego. Pozostały odcinek granicy od rzeki Piaśnica, aż po granicę z ZSRR zabezpieczała Morska Milicja Obywatelska^[5].

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[b]. Strażnica Ustronie Morskie II kategorii otrzymała numer 79^[7] [8].

W 1955 dowódca WOP rozkazał przejść 15 Brygadzie WOP na etat ćwiczebny. Rozwiązane zostały dowództwa i sztaby batalionów. Z dniem 15 listopada 1955 kierowanie strażnicą WOP Ustronie Morskie przejął sztab brygady^[9].

W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica Ustronie Morskie II kategorii była 6. w 15 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[10]. W 1958 odtworzono dowództwo 152 batalionu WOP i podporządkowano mu między innymi strażnicę WOP Ustronie Morskie^[11]. W 1964 strażnica WOP nr 11 Ustronie uzyskała status strażnicy nadmorskiej i zaliczona została do II kategorii^[12] Wiosną 1968 zreorganizowano strażnicę WOP Ustronie^[c].

Straż Graniczna:
16 maja 1991, po rozwiązaniu w Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica weszła w podporządkowanie Bałtyckiego Oddziału Straży Granicznej^[13] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Ustroniu Morskim.

Dopiero w kwietniu 1946 strażnica zaczęła przyjmować pod ochronę wybrzeże morskie. W czerwcu 1946, wobec sprzeciwu dowódców radzieckich, nie została jeszcze wpuszczona na swój odcinek^[14].

Strażnice sąsiednie:

81 strażnica WOP Kołobrzeg ⇔ 83 strażnica WOP Mielno − 1946.

• ppor. Józef Huber (był 10.1946)^[d]
• st. sierż. Piotr Grabowski (był w 1953)
• chor. Bogdan Wącior (1953–?)
• kpt. Wirgiliusz Paraska (był w 1972)
• Kamiński
• kpt. Sławomir Ulatowski
• por. Cezary Szostek (1984–1991)

Komendanci strażnicy SG:

• por. SG Zbigniew Nogaj (1991–?)^[16].

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Julian Rymaszewski. Wpływ zmieniających się celów i metod szkolenia na ewolucję struktur organizacyjnych. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/02, 2002. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Andrzej Skorek. Zabezpieczenie wybrzeża środkowego po II wojnie światowej. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/97, 1997. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/7. Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1960. Koszalin 1961.
• ASGr., Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.