Bój pod Zubkowiczami

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	18 września 1920
Miejsce	pod Zubkowiczami
Terytorium	Ukraińska Republika Ludowa
Przyczyna	bitwa wołyńsko-podolska
Wynik	zwycięstwo 9 p.uł.
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Stefan Jacek Dembiński
Siły
9 pułk ułanów oddziały 25 DS
brak współrzędnych

Bój pod Zubkowiczami – część wielkiej bitwy wołyńsko-podolskiej; walki polskiego 9 pułku ułanów mjr. Stefana Dembińskiego z oddziałami sowieckiej 25 Dywizji Strzelców Aleksandra Bachtina w czasie ofensywy jesiennej wojsk polskich na Ukrainie w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

2 września, jeszcze w czasie walk pod Zamościem, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zdecydowało, iż 3. i 6 Armia, po stosownym przegrupowaniu, około 10 września podejmą większą akcję zaczepną w kierunku wschodnim celem „nie tylko odrzucenia nieprzyjaciela poza granice Małopolski, lecz także rozbicia i zdezorganizowania jego sił tak, aby później można było utrzymać front przy użyciu słabych sił własnych"^[2]. 3 Armia przystąpiła do działań 10 września^[3]. Wstępnym etapem był zagon grupy motorowej mjr. Włodzimierza Bochenka wyprowadzony z Włodawy, który przeprawił się przez Bug i następnego dnia opanował Kowel. Za nim ruszyło natarcie sił głównych armii^[4][5]. Grupa gen. Franciszka Krajowskiego uderzyła czołowo i sforsowawszy Bug, parła forsownym marszem w ogólnym kierunku wzdłuż linii kolejowej Chełm – Kowel. Na południe od grupy gen. Krajowskiego, z obszaru Hrubieszowa w kierunku Łucka, nacierała grupa gen. Stanisława Hallera, a grupa gen. Lucjana Żeligowskiego uderzyła na Sokal^[6].

Sowiecka 12 Armia cofała się swoimi głównymi siłami w kierunku Łucka. Aby uniemożliwić przeciwnikowi zorganizowanie oporu na Styrze, gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz opanowania Łucka^[7].

Jednostka	Dowódca	Podporządkowanie
Wojsko Polskie
dowództwo 1 Dywizji Jazdy	płk. Juliusz Rómmel	3 Armia
⇒ 7 Brygada Jazdy	płk Brzezowski	1 Dywizja Jazdy
→ 9 pułk ułanów	mjr Stefan Dembiński	7 Brygada Jazdy
Armia Czerwona
dowództwo 12 Armii	Nikołaj Kuźmin	Font Płd. Zach.
⇒ 25 Dywizja Strzelców	Aleksandr Bachtin	12 Armia

16 września, działający na styku sowieckich 12. i 14 Armii Korpus Jazdy płk. Juliusza Rómmla, przy słabym oporze przeciwnika, sforsował Styr na południe od Łucka i ruszył na Równe. Wieczorem korpus dotarł do Stubły. W tym czasie pod Równem koncentrowała się 1 Armia Konna Siemiona Budionnego. Miała tam dokonać reorganizacji i przygotować się do akcji zaczepnej przeciwko wojskom polskim^[7]. Dowódca polskiego Korpusu Jazdy skierował 1 Dywizję Jazdy na kierunek Ołyka–Stawek^[8]. Wieczorem 7 Brygada Jazdy rozlokowała się wzdłuż drogi Czemeryn-Ołyka^[9].

18 września, będący w pościgu 9 pułk ułanów mjr. Stefana Dembińskiego doszedł nad Uborć. W tym czasie na wschodni brzeg rzeki przeprawiały się kolumny 25 Dywizji Strzelców Aleksandra Bachtina. Polski pułk zaatakował trzema spieszonymi szwadronami, a czwartym uderzył „konno”. Osłaniający przeprawę sowiecki pododdział został rozbity. Polacy wzięli kilkudziesięciu jeńców, zdobyli dwa ckm-y oraz sporo porzuconych taborów. Jednak główne siły 25 Dywizji Strzelców zdążyły się już przeprawić i zorganizowały skuteczną obronę na przeciwległym brzegu rzeki^[10].

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Włodzimierz Nowak: Samhorodek – Komarów 1920. Walki jazdy polskiej z konnicą Budionnego, maj – wrzesień 1920. Warszawa: Bellona SA, 2010. ISBN 978-83-11-11897-3.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Marek Tarczyński (red.): Bitwa Wołyńsko–Podolska. Dokumenty operacyjne. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2014. ISBN 7988373996021.
• Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.