7 sierpnia 1919
pod Małymi Gajanami
Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
zwycięstwo Polaków
Bitwa pod Małymi Gajanami – walki polskiego 1 pułku Ułanów Wielkopolskich z oddziałami sowieckimi toczone w pierwszym roku wojny polsko-bolszewickiej.
W pierwszych miesiącach 1919 roku na wschodnich krańcach odradzającej się Rzeczypospolitej stacjonowały jeszcze wojska niemieckie Ober-Ostu. Ich ewakuacja powodowała, że opuszczane przez nie tereny od wschodu zajmowała Armia Czerwona. Jednocześnie od zachodu podchodziły oddziały Wojska Polskiego[2]. W lutym 1919 jednostki polskie weszły w kontakt bojowy z oddziałami Armii Czerwonej. Rozpoczęła się nigdy niewypowiedziana wojna polsko-bolszewicka[3].
Wskutek zarządzenia pogotowia bojowego przeciwko Niemcom, w maju i czerwcu front przeciwsowiecki pozostawał w defensywie. W drugiej połowie lipca Naczelne Dowództwie WP zakończyło prace nad planem szeroko zakrojonej operacji zaczepnej, której celem było opanowanie Mińska, Borysowa, Bobrujska i oparcie frontu o linię rzek Dźwiny i Berezyny[4][5].
W rozkazie operacyjnym Frontu Litewsko-Białoruskiego z 3 sierpnia 1919 przewidziano, że natarcie na Mińsk ubezpieczą na lewym skrzydle oddziały 1 Dywizji Piechoty Legionów w rejonie Mołodeczna, Wilejki, a na prawym skrzydle oddziały Grupy Operacyjnej gen. Lasockiego. 2 Dywizja Piechoty Legionów miała wykonać natarcie na miasto z północnego zachodu, a następnie miała ubezpieczyć Mińsk z kierunku Borysowa. Z kolei Grupa Wielkopolska gen. Konarzewskiego miała nacierać od południowego zachodu, a jednocześnie 1 pułk Ułanów Wielkopolskich miał wyjść na tyły Mińska i przeciąć drogę oraz linię kolejową Mińsk-Borysów[6].
W sierpniu 1919, w ramach polskiej ofensywy na Mińsk, 1 pułk Ułanów Wielkopolskich ppłk. Władysława Andersa otrzymał rozkaz wykonania zagonu na północ od Mińska z zadaniem przecięcia traktu i linii kolejowej łączących Mińsk z Borysowem. Miał też zwalczać sowieckie odwody zmierzające z Borysowa w kierunku Mińska[8][9].
Rano 7 sierpnia 1 pułk Ułanów Wielkopolskich przeszedł za frontem oddziałów 2 Dywizji Piechoty Legionów na jej lewe skrzydło i po kilku godzinach marszu dotarł pod Małe Gajany[6].Dowódca polskiego pułku wysłał na rozpoznanie 1 szwadron. Szwadron stoczył parę zwycięskich utarczek z patrolami nieprzyjaciela i zajął folwark Łysa Góra skąd nadał meldunek rozpoznawczy. Miejscowości bronił trzystuosobowy oddział łotewskiego pułku strzelców i szwadron kawalerii[10].
Podpułkownik Anders zdecydował uderzyć od czoła spieszonym 1 i 4 szwadronem, a 2 szwadron konno obszedł miejscowość i zaatakował ze skrzydła[a][11]. Zaskoczeni strzelcy łotewscy nie potrafili zorganizować skutecznej obrony i wycofali się w nieładzie[8]. Po opanowaniu miejscowości 1 i 4 szwadron zanocowały w Małych Gajanach, a pozostała część pułku w folwarku Magazyn[10]. W kolejnym dniu pułk realizował postawione przed nim zadanie[12].
Zdobycie Małych Gajan wybiło lukę w sowieckiej obronie i umożliwiło kontynuowanie zagonu przez szwadrony 1 pułku Ułanów Wielkopolskich. Zdobyto kilka ckm-ów i wzięto kilkudziesięciu jeńców. Straty pułku to 3 rannych[10].
Bój pod Małymi Gajnami był chrztem bojowym przyszłego 15 pułku Ułanów Poznańskich[8].
Lokasi Pengunjung: 18.116.27.251