PROFILPELAJAR.COM

53 Dywizja Strzelców
	Historia
Państwo	Rosyjska FSRR
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1920
	Dowódcy
Pierwszy	A.S. Głasko
Ostatni	P.K. Szczerbakow
	Działania zbrojne
	wojna domowa w Rosji; wojna polsko-bolszewicka; bitwa pod Kubliczami (18–19 maja 1920); bitwa pod Duniłowiczami I; (19–21 maja 1920); bitwa pod Kozianami (28–31 maja 1920); bitwa pod Rybczanami (2 czerwca 1920; bitwa pod Łużkami ( 6–7 czerwca 1920); bitwa pod Mławą; (21–22 sierpnia 1920)
	Organizacja
Rodzaj wojsk	Piechota
Podległość	15 Armia; 4 Armia

53 Dywizja Strzelców – związek taktyczny piechoty Armii Czerwonej okresu wojny domowej w Rosji i wojny polsko-bolszewickiej.

Formowanie i walki dywizji

Sformowana w lutym 1919 jako 2 Pograniczna Dywizja Strzelców, a w sierpniu 1919 przemianowana na 53 Pograniczną Dywizję Strzelców. Od stycznia 1920 jako 53 Dywizja Strzelców. Od czerwca 1919 walczyła na Litwie i Białorusi na froncie polskim. W październiku 1919 część dywizji wzięła udział w przeciwnatarciu nad Dźwiną, a jej 2 i 3 Brygady Strzelców w tym czasie walczyły z wojskami Judenicza. W styczniu 1920 dywizja weszła w skład Frontu Zachodniego. Podczas pierwszej ofensywy Tuchaczewskiego osłaniała prawe skrzydło 15 Armii, tracąc 60% stanu osobowego. W składzie 4 Armii wzięła udział w drugiej ofensywie Tuchczewskiego. Jej oddziały dotarły do Sierpca i Włocławka nad Wisłą^[1]. 1 sierpnia 1920 dywizja liczyła w stanie bojowym 1930 żołnierzy z tego piechoty 1760. Na uzbrojeniu posiadała 40 ciężkich karabinów maszynowych i 6 dział^[2].

14 sierpnia 1920 brała udział w walkach w okolicach Włocławka. 22 sierpnia wzięła udział w bitwie pod Szydłowem. Jej brygada piechoty uderzyła na Wyszyny i Wolę Szydłowską. Atak został zatrzymany ogniem dwóch kompanii 49 pułku piechoty wspieranych przez pociąg pancerny^[3]. Zdemoralizowana piechota sowiecka mimo gróźb komisarzy nie chciała atakować. Zdesperowany Gaja Gaj na czele około dwóch szwadronów ruszył do szarży i tym porwał piechurów. Dwie polskie kompanie broniące Woli Szydłowskiej zostały zniszczone. Próbujące kontratakować na kierunku Woli Szydłowskiej 1 i 2 kompania I/49 pp zostały zmiażdżone masą wojsk bolszewickich. Jeńcy zabijani byli bagnetami i łopatkami saperskimi piechurów^[a]. Meldunek sytuacyjny dowództwa 5 Armii z 22 sierpnia tak opisuje przebieg walki^[5]:

Część 3 korpusu jazdy nieprzyjacielskiej w składzie około 1200 szabel, 3 armat, kilkudziesięciu km i 700 wozów z piechotą, co prawdopodobnie stanowiło skład całej 53 dyw. piech. sow., zaatakowała odcinek naszego 49 pp tj. wieś Wyszyny, a stamtąd Szydłowo. Po bardzo ciężkich walkach z własną 18 dyw. piech. i grupą pancerną mjr. Nowickiego udało się nieprzyjacielowi tak przeważającymi siłami rozbić własne dwa baony 49 pp, po czym zaatakował nieprzyjaciel Mławę od wschodu, został jednak z bardzo 7 wielkimi stratami odparty.[…] Skonstatowano, że kozacy kubańscy wymordowali 150 naszych żołnierzy 49 pp wziętych w dzisiejszych walkach do niewoli, znęcając się nad nimi w nieludzki sposób.

Dywizja próbowała przebić się na wschód wspólnie z 3 KK Gaja, uległa jednak demoralizacji. Jej resztki zostały internowane w Prusach Wschodnich^[1].

Struktura organizacyjna

Skład na dzień 1 sierpnia 1920^[6]:

dowództwo dywizji
157 Brygada Strzelców
- 470 pułk strzelców
- 471 pułk strzelców
- dywizjon artylerii
158 Brygada Strzelców
- 472 pułk strzelców
- 473 pułk strzelców
- 474 pułk strzelców
- dywizjon artylerii
159 Brygada Strzelców
- 475 pułk strzelców
- 476 pułk strzelców
- 477 pułk strzelców
- dywizjon artylerii
pułk kawalerii

W tym dniu dywizja posiadała 3500 „bagnetów”, 259 „szabel”, 54 karabiny maszynowe, 22 3-calowe armaty dywizyjne wz. 1902^[6].

Dowódcy dywizji

A.S. Głasko (II – VIII 1919)
W.I. Akimow (IX 1919 – V1920)
Aleksandr Tarasow-Rodionow (V – VI 1920)
P.K. Szczerbakow (VI – VIII 1920)

Uwagi

↑ Gaj w swoich wspomnieniach pisze, że bezskutecznie starał się jeńców ocalić^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b Odziemkowski 2004 ↓, s. 315.
↑ Moszczeński 2020 ↓, s. 248.
↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 404-405.
↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 405.
↑ Bitwa Warszawska – dokumenty ↓, s. 395.
↑ ^a ^b Sikorski 2015 ↓, zał. 10.

Bibliografia

Grzegorz Łukomski, Bogusław Polak, Mieczysław Wrzosek: Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1990, seria: Monografie Instytutu Nauk Społecznych.
Józef Moszczeński: Rosyjski plan bitwy nad Wisłą w 1920. W: Izabela Borańska-Chmielewska (projekt): Polskie zwycięstwo dla wolności Europy; księga pamiątkowa arma virumque cano; 100-lecie bitwy warszawskiej 1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Wydawniczy; Centralna Biblioteka Wojskowa, 2020. ISBN 978-83-955800-5-5.
Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku (reprint). Warszawa: Wydawnictwo 2 Kolory Sp.z o.o., 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
Marek Tarczyński (red.): Bitwa Warszawska Dokumenty operacyjne (17–28 VIII. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 1996. ISBN 83-86678-37-2.
Bartosz Zakrzewski: 18 Dywizja Piechoty WP w wojnie polsko-sowieckiej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2016. ISBN 978-83-7543-415-6.