PROFILPELAJAR.COM

Bitwa pod Rybczanami
	Wojna polsko-bolszewicka
Czas	2 czerwca 1920
Miejsce	Rybczany
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Przyczyna	kontrofensywa wojsk polskich nad Berezyną
Wynik	zwycięstwo polskie
Strony konfliktu
Polska	Rosyjska FSRR
Dowódcy
mjr Jan Namysł
Siły
167 pułk piechoty	oddziały 53 DS
Straty
660 poległych i rannych	nieznane
brak współrzędnych

Bitwa pod Rybczanami – część wielkiej bitwy nad Berezyną. Walki polskiego 167 pułku piechoty z oddziałami sowieckiej 53 Dywizji Strzelców toczone w ramach polskiej kontrofensywy nad Berezyną w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Przebieg działań

Sytuacja ogólna

14 maja 1920 ruszyła sowiecka ofensywa wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego^[1]. 15 Armia Augusta Korka i Grupa Północna Jewgienija Siergiejewa uderzyły na pozycje oddziałów polskich 8 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ogólnym kierunku na Głębokie. Wykonująca uderzenie pomocnicze 16 Armia Nikołaja Sołłohuba^[2] zaatakowała oddziały 4 Armii gen. Stanisława Szeptyckiego i podjęła próbę sforsowania Berezyny pod Murawą^[b] i Żukowcem^[c] oraz pod Żarnówkami^[d] i Niehoniczami^[e]^[3]^[4]. Wobec skomplikowanej sytuacji operacyjnej, 23 maja rozpoczął się ogólny odwrót wojsk polskich w kierunku zachodnim^[5].

Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego postanowiło rozstrzygnąć sytuację nad Berezyną w sposób zaczepny. Dowodzenie przejął naczelny wódz marsz. Józef Piłsudski. Wojska gen. Szeptyckiego szykowały się do natarcia.

1 czerwca ruszyła polska kontrofensywa Armii Rezerwowej oraz 1. i 4 Armii skierowana przeciw wojskom sowieckiego Frontu Zachodniego^[6].

Działania pod Rybczanami

2 czerwca z pozycji wyjściowych nad Miadziołką rozpoczęła natarcie, wchodząca w skład Armii Rezerwowej, polska VII Brygada Rezerwowa. Jej przeciwnikiem były oddziały sowieckiej 53 Dywizji Strzelców broniące się na linii dawnych umocnień rosyjskich z czasów I wojny światowej^[7]. W centrum ugrupowania brygady, w kierunku na Dzietkowo – Rybczany uderzał 167 pułk piechoty. Na lewo od niego nacierał 155 pułk piechoty, a na prawo 159 pułk piechoty^[8]^[9]. Przeciwnik dysponował kilkoma bateriami artylerii oraz dużą liczbą cekaemów, a jego okopy osłonięte były zasiekami z drutu kolczastego. Dwukrotne wznawiane natarcie pozbawionego wsparcia artylerii 167 pułku piechoty nie dawały rezultatu. Bataliony ponosiły ciężkie straty^[10]. Dopiero podczas trzeciego ataku, 12. kompania pod dowództwem chorążego Franciszka Wawroka i 9. kompania pod dowództwem sierżanta Ignacego Piechaczka wdarły się do miasta i rozpoczęły się krwawe walki uliczne. Obie strony nie brały jeńców. Po kilkugodzinnej walce, za cenę blisko pięciuset poległych i rannych, Rybczany zostały zdobyte^[11].

Nacierając dalej, w godzinach popołudniowych 167 pp zdobył Przewoźnik. W szturmie na miejscowość pułk stracił dalszych 160 poległych i rannych. Pozostałe oddziały VII Brygady Rezerwowej nie zdołały przełamać pozycji sowieckich^[7].

Bilans walk

167 pułk piechoty po krwawej walce zdobyły Rybczany i Przewoźnik. Mimo braku sukcesów pozostałych pułków VII Brygady Rezerwowej, utrata obu miejscowości zmusiła 53 Dywizję Strzelców do odwrotu. Straty sowieckie nieznane^[7].

19 maja 1927 minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 2 czerwca, jako datę święta 75 pułku piechoty^[12]. Pułk obchodził swoje święto w rocznicę bitwy pod Rybczanami^[13].

Uwagi

↑ Miejscowość na Białorusi, na północ od Postaw
↑ Obecnie Мурава, rejon berezyński.
↑ Żukowiec, nad rzeką Berezyną, gm. Dymitrowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 847 ., obecnie Жукавец, rejon berezyński.
↑ Żarnówki, wś przy ujściu rzeki Żarnówki do Berezyny, powiat ihumeński, gm. Pohost, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 626 ., obecnie Жорнаўка, rejon berezyński.
↑ Niehnicze ob. Niehoncze, powiat ihumeński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 76 ., obecnie Нягонічы, rejon berezyński.

Przypisy

↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 33.
↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 42.
↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 33.
↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 45.
↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 34.
↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 172.
↑ ^a ^b ^c Odziemkowski 2004 ↓, s. 362.
↑ Głut 1929 ↓, s. 10.
↑ Przyjemski 1929 ↓, s. 12.
↑ Głut 1929 ↓, s. 11.
↑ Głut 1929 ↓, s. 12.
↑ Dz. Rozk. MSWojsk. nr 16 z 19 V 1927, poz. 174.
↑ Głut 1929 ↓, s. 13.

Bibliografia

Antoni Paweł Bożejko: Zarys historii wojennej 74-go górnośląskiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
Marian Głut: Zarys historii wojennej 75-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
Tadeusz Przyjemski: Zarys historii wojennej 73-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, „Poza granicami współczesnej Polski”. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.