PROFILPELAJAR.COM

Wypady na Równo i Opalin
	Wojna polsko-bolszewicka
Czas	23–24 i 31 sierpnia 1920
Miejsce	pod Równem i Opalinem
Terytorium	II Rzeczpospolita
Przyczyna	Bitwa Warszawska
Strony konfliktu
Polska	Rosyjska FSRR
Siły
25 pułk piechoty	oddziały 25 DS
brak współrzędnych

Wypady na Równo i Opalin – walki pododdziałów 25 pułku piechoty z oddziałami sowieckiej 25 Dywizji Strzelców w czasie trwania Bitwy Warszawskiej w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

Realizując w drugiej połowie sierpnia 1920 operację warszawską, wojska polskie powstrzymały armie Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego^[2]. 1 Armia gen. Franciszka Latinika zatrzymała sowieckie natarcie na przedmościu warszawskim^[3]^[4], 5 Armia gen. Władysława Sikorskiego podjęła działania ofensywne nad Wkrą^[5], a ostateczny cios sowieckim armiom zadał marszałek Józef Piłsudski, wyprowadzając uderzenie znad Wieprza^[6]. Zmieniło to radykalnie losy wojny. Od tego momentu Wojsko Polskie było w permanentnej ofensywie^[7].

Po klęsce nad Wisłą dowództwo sowieckie pospiesznie uzupełniało i reorganizowało ocalałe z pogromu jednostki^[8]. Na przełomie sierpnia i września 1920 również Wojsko Polskie reorganizowało siły i przygotowywało się do kolejnych działań.

Walczące wojska

Wojsko Polskie
Jednostka	Dowódca	Podporządkowanie
7 Dywizja Piechoty	gen. Karol Schubert
⇒ 25 pułk piechoty	mjr Józef Jaklicz	7 DP
	25 pp
→ III/25 pułku piechoty	25 pp
→ I batalion etapowy lubelski		gr. mjr. Grabowskiego
→ I batalion wartowniczy kielecki		gr. mjr. Grabowskiego
→ II/7 pułku artylerii polowej		7 pap
Armia Czerwona
25 Dywizja Strzelców	Aleksandr Bachtin	12 Armia

Wypady na Równo i Opalin

W ostatniej dekadzie sierpnia odcinka Bugu od Bytenia do Dorohuska bronił 25 pułk piechoty wzmocniony grupą mjr. Grabowskiego^[b] i II dywizjonem 7 pułku artylerii polowej^[10]. III batalion zajął odcinek Byteń – Uhrusk, grupa majora Grabowskiego Hniszów – Świerże, II batalion: okopy – Dorohusk, I batalion jako odwód I odcinka stanął w Świerżach^[11]. Na przeciwległym brzegu obronę zajęły oddziały sowieckiej 25 Dywizji Strzelców.

Dowódca pułku zdecydował podnieść aktywność swojej obrony i nakazał zorganizować swoim pododdziałom serię wypadów. Pierwszy wypad przeprowadzono 21 sierpnia. Grupę wypadową stanowił III/25 pp z przydzieloną 7/7 pułku artylerii polowej. Uderzono w rejon Huszcza – Opalin i rozbito 224 pułk strzelców i sotnię kozacką; wzięto do niewoli 35 jeńców, zdobyto 2 karabiny maszynowe i kilkanaście wozów taborowych^[12].

Nocą z 23 na 24 sierpnia wypadu na Równo dokonał I batalion. Żołnierze przeprawili się przez Bug po kładce w Świerżach i zaskoczyli kwaterujący w wiosce sowiecki 225 pułk strzelców. Po krótkiej walce „na bagnety” i granaty czerwonoarmiści wycofali się w nieładzie^[13]. Batalion zdobył 20 ciężkich i lekkich karabinów maszynowych oraz kilkadziesiąt wozów taborowych. Wzięto do niewoli około 50 jeńców. Straty w poległych oszacowano na około 80 czerwonoarmistów^[10].

Komunikat prasowy o tym wypadzie podawał^[12]^[14]:

Grupa wypadowa majora Jaklicza zajęła miejscowość Równo (na południowy wschód od Opalina), biorąc 20 karabinów maszynowych, jeńców i konie.

Pod koniec sierpnia dowódca 7 Dywizji Piechoty nakazał przeprowadzić na odcinku nr I (25 pp i grupa mjr. Grabowskiego) w nocy z 30 na 31 sierpnia wypad trzema batalionami do rejonu Równe – Jahodyn – Rymacze – Bereźce, z zadaniem rozbicia znajdujących się w tym rejonie sił nieprzyjacielskich. Po dokonanym wypadzie i oczyszczeniu tego rejonu oddziały wypadowe miały wrócić na dawne stanowiska^[15]. 31 sierpnia I/25 pp przeprowadził kolejny wypad na Równo. Równocześnie III/25 pp uderzył na Opalin, a III batalion na Wilczy Przewóz. Po opanowaniu obu miejscowości Polacy zaatakowali Johodyn, gdzie stał sztab 25 Dywizji Strzelców. Zdobyto dwa działa, 6 ckm-ów, do niewoli wzięto 18 jeńców^[10]. Atakując dalej 25 pułk piechoty przeszedł na południe od linii kolejowej, oczyścił z oddziałów przeciwnika Rymacze i wrócił przez Bereźce na zachodni brzeg Bugu^[16]^[17].

O tym wypadzie komunikat prasowy z dnia 1 września głosił^[17]^[18]:

Dzięki świetnej akcji wypadowej naszych oddziałów ofensywa 12-ej armji sowieckiej została udaremniona. Koncentrujący się w rejonie Jagodyna, Smolar i Piszczy rozpoczęli szybki odwrót, pozostawiając w naszem ręku licznych jeńców. Pułk 25-y piechoty w akcji tej zdobył 2 działa z zaprzęgiem, 6 karabinów maszynowych i kolumnę amunicyjną.

Dalsze wypady na przedpole miały charakter rozpoznawczy. Zdemoralizowane niepowodzeniami wojska sowieckie cofnęły się o kilkanaście kilometrów. Przedpole zostało gruntownie oczyszczone i przygotowane do rozpoczęcia nowej polskiej ofensywy^[17].

Bilans walk

Wypady dokonane przez 25 pułk piechoty w poważnym stopniu zakłóciły przygotowania 25 Dywizji Strzelców do przełamania obrony polskiej na linii Bugu^[10].

Uwagi

↑ Miejscowość na Ukrainie, na północ od Włodzimierza Wołyńskiego.
↑ W skład grupy mjr. Grabowskiego wchodziły: I batalion etapowy lubelski i I batalion wartowniczy kielecki.

Przypisy

↑ Przybylski 1930 ↓.
↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 199.
↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 57.
↑ Odziemkowski 1990 ↓, s. 68.
↑ Sikorski 2015 ↓, s. 168.
↑ Wyszczelski 1995 ↓, s. 193.
↑ Żeligowski 1930 ↓, s. 116.
↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 482.
↑ Borowiec 1925 ↓.
↑ ^a ^b ^c ^d Odziemkowski 2004 ↓, s. 358.
↑ Juszkiewicz 1928 ↓, s. 28.
↑ ^a ^b Juszkiewicz 1928 ↓, s. 29.
↑ Borowiec 1925 ↓, s. 94.
↑ Pomarański 1920 ↓, s. 285.
↑ Borowiec 1925 ↓, s. 101.
↑ Borowiec 1925 ↓, s. 103.
↑ ^a ^b ^c Juszkiewicz 1928 ↓, s. 30.
↑ Pomarański 1920 ↓, s. 288.

Bibliografia

Stanisław Borowiec: Nad Bugiem: walki osłonowe 7 Dywizji Piechoty (5 sierpień – 11 września 1920). Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1925, seria: Studja Taktyczne z Historji Wojen Polskich 1918 – 21, Tom VII.
Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
Władysław Juszkiewicz: Zarys historii wojennej 25-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Janusz Odziemkowski: Bitwa warszawska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1990.
Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918 – 1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych Sztabu Generalnego, uzupełniony komunikatami Naczelnej Komendy we Lwowie i Dowództwa Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920.
Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1930.
Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
Lech Wyszczelski: Warszawa 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08399-1.
Lucjan Żeligowski: Wojna w roku 1920 – wspomnienia i rozważania. Warszawa: Instytut Badania Najnowszej Historji Polski, 1930.