Miasteczko założone w 1426 roku. W 1685 roku otrzymało prawo magdeburskie, oraz przywilej na jarmarki i targi. Wytyczono wówczas kwadratowy rynek oraz zbudowano ratusz z wieżą zegarową[1]. W XVII wieku było główna rezydencją hetmana Feliksa Kazimierza Potockiego (późniejszą siedzibą hetmana był Krystynopol). W latach 1871–1877 posługę spełniał św. Zygmunt Gorazdowski.
Po II wojnie światowej w związku z przymusowym wysiedleniu polskiej ludności i poprowadzeniem nowej granicy państwowej na Bugu, Tartaków wraz z całym obszarem gminy Tartaków Miasto został przyłączony do Związku Radzieckiego.
Zabytki
W miejscu otoczonego fosą murowanego zamku zbudowanego przez Potockich najprawdopodobniej w XVII wieku[4], w 1898 r. Zbigniew Lanckoroński wzniósł pałac[5] w stylu neobaroku francuskiego[6]. Zaprojektował go znany architekt Wincenty Jan Rawski (młodszy), polski architekt i budowniczy, działający głównie we Lwowie[7]. Przebudowywał oraz projektował także pałace i dwory ziemiańskie, m.in. hr. Lanckorońskiego w Tartakowie, hr. Dzieduszyckiego w Izydorówce oraz dwór Kozłowieckich w Rakowej (1896). Zaprojektował także w roku 1899 siedzibę Dyrekcji Skarbu przy ulicy Jagiellońskiej 52 w Nowym Sączu[8]. Po II Wojnie Światowej w pałacu Potockich - Urbańskich władze sowieckie zorganizowały szkołę podstawową i średnią, najpierw w budynkach gospodarczych obok pałacu, a następnie w samym pałacu. W budynku gospodarczym zorganizowano warsztaty dla uczniów. Na początku lat 90. XX wieku w ogrodzie pałacowym zbudowano nowy obiekt szkolny. Opustoszały pałac w 1994 roku podpalili nieznani sprawcy.
kościół rzymskokatolicki pw. św. Michała Archanioła[9] , budowany w latach 1739- ok. 1751, powstały z inicjatywy i funduszy Franciszka Salezego Potockiego konsekrowany w 1794 roku przez arcybiskupa Kajetana Kickiego, metropolitę lwowskiego. Wewnątrz kościoła od 1764 do 1944 roku znajdował się słynący łaskami obraz Matki Bożej Tartakowskiej, który poprzednio wisiał w miejscowym zamku Potockich (do pożaru) a następnie był przechowywany przez Mikołaja Kucharskiego (kapelana Stanisława Potockiego), a po jego śmierci znalazł się w kościele. W 1777 roku obraz został uznany za cudowny. W 1944 roku został wywieziony przez siostry służebniczki do domu zakonu w Dębicy, następnie trafił do kościoła w Łukawcu. 15 maja 2004 roku kopia obrazu powróciła do swojego dawnego miejsca – do kościoła w Tartakowie, oryginał został w Łukawcu. Sam kościół po wysiedleniu z tych ziem Polaków został przekształcony za czasów Ukraińskiej SRR w spichlerz zbożowy miejscowego kołchozu i zdewastowany. Zwrócony katolikom w 2003 roku. Od tego czasu pozostaje remontowany[10].
cerkiew murowana z 1875 roku, fundacji proboszcza Emiliana Lewickiego.
Mieczysław Tarnawski (1866–1928) – ksiądz rzymskokatolicki, profesor teologii Uniwersytetu Lwowskiego, kapelan Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari
↑L. Migrała: Ulica Jagiellońska w Nowym Sączu od końca XIX wieku do 1945 roku - mieszkańcy i zabudowa. Nowy Sącz: 2012, s. 92. ISBN 978-83-933269-1-4.
↑Agata Dworzak: Freski w kościele p.w. Św. Michała Archanioła w Tartakowie. W Sztuka kresów wschodnich. T. VII. Kraków: Oficyna Wydawnicza TEXT, 2012, s. 65-93.
Agata Dworzak: Freski w kościele parafialnym pw. Św. Michała Archanioła w Tartakowie. [W:] Sztuka Kresów Wschodnich. T. 7 / red. Andrzej Betlej, A. Markiewicz. Kraków, 2012, s. 65-94.
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich / praw miasteczka / praw osiedla; (2) wytłuszczono miasta/osiedla trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast; (4) OTP – osiedle typu miejskiego; (5) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.
