Jedlicze

Jedlicze
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Pałac Stawiarskich
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

krośnieński

Gmina

Jedlicze

Data założenia

XV wiek

Prawa miejskie

1768

Burmistrz

Wojciech Tomkiewicz

Powierzchnia

10,6[1] km²

Populacja (01.01.2024)
• liczba ludności
• gęstość


5530[1]
522 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 13

Kod pocztowy

38-460

Tablice rejestracyjne

RKR

Położenie na mapie gminy Jedlicze
Mapa konturowa gminy Jedlicze, w centrum znajduje się punkt z opisem „Jedlicze”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Jedlicze”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Jedlicze”
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego
Mapa konturowa powiatu krośnieńskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Jedlicze”
Ziemia49°42′59″N 21°38′44″E/49,716389 21,645556
TERC (TERYT)

1807044

SIMC

0953237

Urząd miejski
Rynek 6
38-460 Jedlicze
Strona internetowa

Jedliczemiasto w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, położone nad rzeką Jasiołką. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Jedlicze. Miasto znajduje się w zachodniej części Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej, będącej centralną częścią Dołów Jasielsko-Sanockich. Jedlicze leży w dawnej ziemi sandomierskiej historycznej Małopolski, położone było w powiecie pilzneńskim w województwie sandomierskim[2].

Jedlicze należy do Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego miasta Krosna. Obszar ten liczy 115 tys. mieszkańców[3].

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 5530 mieszkańców, będąc 27. najludniejszym miastem w województwie[1].

Historia

Genezy nazwy miejscowości doszukiwać się można w prasłowiańskim słowie „jedla”, które oznacza jodłę. Nazwa ta została podczas zaboru austriackiego przekształcona na bliższe miejscowemu językowi Jedlicze.

Osada powstała u schyłku XIV wieku. Odnotowana była w 1409[4]. W pierwszych wzmiankach, poświadczających istnienie miejscowości, wymieniony został w 1410 sołtys Piotr z Jedlicza, jako uczestnik bitwy pod Grunwaldem. W tych czasach Jedlicze było własnością rodu Mleczków i Bączalskich. W 1427 w miejscowych dokumentach figuruje Piotr Mleczko z Jedlicza (właściciel Polanki 1429-1435), który pożycza szlachetnemu Fryderykowi z Jaćmierza 100 marek. W 1464 Mikołaj Mleczko z Jedlicza sprzedał wolne użytkowanie lasu w Polance Klemensowi Zebrzydowskiemu. W 1530 Jedlicze należało jeszcze do Mikołaja Mleczki i Stanisława Bączalskiego. W 1536 do parafii Jedlicze należały wsie szlacheckie Polanka i Żarnowiec, jako własność Mikołaja Żarnowieckiego. Jemu to bp Piotr z Chrząstowa darował Pałac Biskupi w Krośnie na czas jego życia. Przy tym zobowiązał bliskich dziedzica, aby po śmierci Żarnowieckiego budynek przekazać biskupowi przemyskiemu.

Pod koniec XVI wieku właścicielem Jedlicza był Justus Romer z Chyżowa, który utworzył w 1598 prebendę, zaś w 1630 właścicielem Jedlicza był Jan Bączalski. W 1655 i 1657 miejscowość splądrowały wojska szwedzkie i siedmiogrodzkie. W 1680 dziedzicem Jedlicza był Piotr Wielowiejski, a następnie była w posiadaniu rodziny Wielowiejskich. Przy ogólnej tendencji do zakładania miast, rodzina Wielowiejskich starała się o nadanie praw miejskich osadzie. Remigiusz Wielowiejski w 1740 zbudował w Jedliczu kościół. W II poł. XVIII wieku wieś stanowiła własność Karnickich, za których staraniem Jedlicze w 1768 otrzymało prawa miejskie. Stanisław August Poniatowski potwierdził nadanie tych praw, m.in. do urządzania pięciu jarmarków rocznie. W kwietniu 1769 na Ziemi Krośnieńskiej pod Jedliczem, odbył się zjazd szlachty zawiązującej konfederację. Szlachta wybrała marszałkiem konfederacji Adama Parysa (ok. 1740-1817). Oficjalne wybory na konfederackiego marszałka sandomierskiego, odbyły się w Pilźnie. 5 kwietnia 1770 rozegrała się bitwa pod Jedliczem konfederackiego oddziału Mączyńskiego przeciw wojskom rosyjskim Jełczaninowa.

W czasie zaborów Jedlicze utraciło prawa miejskie. W pierwszej połowie XIX wieku Jedlicze stało się własnością rodziny Stojowskich. Adam Stojowski, dziedzic Jedlicza, wspierał działalność emisariuszy Edwarda Dembowskiego i był jednym z organizatorów Gwardii Narodowej. Od Ewy Stojowskiej Jedlicze nabył przemysłowiec naftowy Seweryn Stawiarski, który zakupił również: Wolę Dębowiecką (odziedziczoną potem przez Waleriana Stawiarskiego), Załęże koło Osieka (w 1871) i majątek po Ignacym ŁukasiewiczuChorkówkę (w 1882). W latach 1872–1884 wybudowano linie kolejowe przez Jedlicze: ze Stróż do Zagórza, a w 1890 łączącą Rzeszów z Krosnem ze stacją kolejową. Wraz z wybudowaniem w latach 1899–1902 dużej rafinerii ropy naftowej Jedlicze zaczęło nabierać większego znaczenia gospodarczego. Walerian Stawiarski miał spółkę Co. „Fabryka Nafty w Krośnie” w latach 1922–1925. Jego ród był ostatnim właścicielem Jedlicza.

8 września 1939 bataliony 1 pułku Strzelców Podhalańskich skoncentrowały się w rejonie Jedlicza, skąd rozpoczęły odwrót na wschód w kierunku Lwowa.
W czasie okupacji 25 lutego 1942 w Pałacu Stawiarskich Gestapo z Krakowa aresztowało: pisarza Kazimierza Zdziechowskiego, hr. Władysława Krasickiego, dr. Stanisława Żejmo-Żejmisa, oficera ZWZ Rudka z Krakowa i Adama Stanisława Mickiewicza – męża córki Marii Konopnickiej, a w następnych dniach, na plebanii: ks. Józefa Przybylskiego, prof. Stefana Firleja oraz hr. Tadeusza Dzieduszyckiego (6 lutego 1995 odsłonięto tablicę upamiętniającą aresztowanych i zamordowanych w Auschwitz-Birkenau).

W 1942 Niemcy zlikwidowali getto, wywożąc ok. 200 Żydów do Warzyc.

W roku 1944 gestapo jasielskie rozstrzelało w Jedliczu 22 mężczyzn, najprawdopodobniej więźniów z Jasła w odwecie za zastrzelenie policjanta. Zwłoki pomordowanych leżały dwa dni na drodze jako przestroga dla ludności. Ciała ofiar złożono do wspólnej mogiły przy drodze do Długiego. W Jedliczu działała Placówka AK Jaśmin, Jaga, OP-15, która brała udział w wielu akcjach. Placówką dowodził por. Józef Domaniecki Szczerba (do I 1942), a następnie chor. Franciszek Kaczkowski Dragat (od II 1942 do IX 1944). Do największej akcji na terenie gminy należało zaatakowanie, w kwietniu 1943, szkoły ukraińskich Werkschutzów, później wcielonej do SS „Galizien”, oraz wysadzenie torów kolejowych w lecie 1944. Wykoleiło się wówczas 13 wagonów z bronią i amunicją przeznaczoną dla frontu wschodniego. Po por. Domanieckim komendę placówki przejął ppor. Stanisław Betlej (1910 – 22 kwietnia 1945) ps. „Lampart”, „Sierp”, który dowodził placówką w Akcji „Burza” i wspólnie z placówkami w Krośnie („Korzeń”) i Korczynie („Konwalia”), wystawił 2 batalion 6 Pułku Strzelców Podhalańskich, biorący udział w zgrupowaniu w Odrzykoniu i w walkach w okolicach Iwonicza.

Jedlicze prawa miejskie uzyskały ponownie w 1967 r.

W 1968 roku na budynku szkoły podstawowej odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci Armii Ludowej[5].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. krośnieńskiego.

Osiedla

Jedlicze ma 3 osiedla: Jedlicze-Centrum, Jedlicze-Męcinka, Jedlicze-Borek[6].

Demografia

Według danych z 2012 r. miasto miało 5788 mieszkańców[7].

  • Piramida wieku mieszkańców Jedlicza w 2014 roku[8].

Architektura

W Jedliczu warto zobaczyć neogotycki kościół z 1925, a także zespół pałacowo-parkowy. W Pałacu Stawiarskich z 1925 mieści się Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej. Na uwagę zasługuje również neogotycka kaplica cmentarna z 1864. Na tutejszym cmentarzu pochowane są dwie córki Marii KonopnickiejLaura Pytlińska (zm. 1935) i Zofia Mickiewiczowa (zm. 1956). Tu także spoczywa Stanisław Betlej oraz znajduje się zbiorowa mogiła 22 bezimiennych patriotów, rozstrzelanych przez Niemców. Spoczywała tu również aktorka Wanda Siemaszkowa, zmarła w Jedliczu w 1947.

Dworek z XVIII wieku w Żarnowcu, w którym mieszkała Maria Konopnicka został jej przekazany jako dar narodu polskiego w dwudziestopięciolecie twórczości pisarskiej. Jest on pięknie położony w parku krajobrazowym, na stromej skarpie, tuż obok rzeki Jasiołki. W dworku mieści się Muzeum Biograficzne im. Marii Konopnickiej.

Oświata i kultura

Placówki oświatowe w Jedliczu to: Przedszkole Samorządowe, Niepubliczne Przedszkole Sióstr Michalitek, Zespół Szkół Publicznych (szkoła podstawowa i gimnazjum), Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej, Zespół Szkół im. Armii Krajowej. W mieście działa także Gminny Ośrodek Kultury i Gminna Biblioteka Publiczna im. Kaspra Wojnara.

Media

  • Jedlicze24.pl – lokalny portal informacyjny, który swoim zasięgiem obejmuje gminę Jedlicze i część powiatu krośnieńskiego. Rozpoczął działalność w 2012 roku[9].

Wspólnoty wyznaniowe

Dojazd

Do Jedlicza można dojechać liniami komunikacji miejskiej Krosna „2”, „11”, „16” i nocną „N1”. Dojazd oferują także busy. Ponadto dojechać można komunikacją PKP od strony Jasła oraz od strony Sanoka (linia kolejowa 108).

Sport

  • klub piłkarski ZKS Nafta Jedlicze[12]
  • Obiekty sportowe: Stadion ZKS Nafta Jedlicze – boisko ze sztuczną nawierzchnią, hala sportowa.

Miasta partnerskie

Ludzie związani z Jedliczem‎

 Z tym tematem związana jest kategoria: ‎Ludzie związani z Jedliczem‎.

Przypisy

  1. a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
  2. Franciszek Błoński: Biecz. Studia historyczne. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1963, s. 129.
  3. Zasięg MOF Krosno.
  4. JEDLICZE, miasto w woj. krośnieńskim. Nazwa notowana w 1409 r. w: Kazimierz Rymut, „Nazwy miast Polski”, 1987, s. 94.
  5. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 391.
  6. BIP gminy.
  7. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
  8. Jedlicze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  9. O nas. jedlicze24.pl. [dostęp 2023-03-14].
  10. Parafie [online], przemyska.pl [dostęp 2023-03-27].
  11. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-05-25].
  12. Strona klubu ZKS Nafta Jedlicze.
  13. Partnerstwo [online], jedlicze.pl [dostęp 2023-06-01] (pol.).

Bibliografia

  • Gmina Jedlicze, Przedsiębiorstwo Usługowo-Wytwórcze Roksana, 2008.
  • Jedlicze i okolice (nie tylko przewodnik), Janusz Michalak, Krosno 2002.

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Bermuda padaOlimpiadeKode IOCBERKONAsosiasi Olimpiade BermudaSitus webwww.olympics.bmMedali 1 0 1 Total 2 Penampilan Musim Panas19361948195219561960196419681972197619801984198819921996200020042008201220162020Penampilan Musim Dingin199219941998200220062010201420182022 Bermuda mula-mula berpartisipasi dalam Permainan Olimpiade pada 1936, dan telah mengirim para atlet untuk berkompetisi dalam setiap Permainan Olimpiade Musim Panas sejak itu, kecuali saat negara tersebut ikut serta dalam pemboiko...

 

Sebuah shofar Behar, BeHar, Be-har, atau B'har (בְּהַר — Ibrani untuk di atas gunung, kata kelima, dan kata distinsif pertama dalam parsyah tersebut) adalah Bacaan Taurat Mingguan (פָּרָשָׁה, parashah) ke-32 dalam siklus bacaan Taurat Yahudi tahunan dan kesembilan dalam Kitab Imamat. Parsyah tersebut meliputi Imamat 25:1–26:2. Pranala luar Teks Masoretic text and 1917 JPS translation Hear the parashah chanted Diarsipkan 2011-05-15 di Wayback Machine. Hear the parashah read ...

 

Freshwater lake in Kenya Lake NaivashaLake NaivashaCoordinates0°46′6.70″S 36°21′2.32″E / 0.7685278°S 36.3506444°E / -0.7685278; 36.3506444Basin countriesKenyaSurface area139 km2 (54 sq mi)Average depth6 m (20 ft)Max. depth30 m (98 ft)Surface elevation1,884 m (6,181 ft) Ramsar WetlandDesignated10 April 1995Reference no.724[1] Satellite image of Lake Naivasha Location of Naivasha in Kenya Lake Nai...

1953 film This article is about the 1953 film. For other uses, see Ugetsu (disambiguation). UgetsuTheatrical release posterDirected byKenji MizoguchiScreenplay by Matsutarō Kawaguchi Yoshikata Yoda Based onUgetsu Monogatariby Ueda AkinariProduced byMasaichi NagataStarring Machiko Kyō Mitsuko Mito Kinuyo Tanaka Masayuki Mori Sakae Ozawa CinematographyKazuo MiyagawaEdited byMitsuzō MiyataMusic byFumio HayasakaProductioncompanyDaiei Film[1]Distributed byDaiei FilmRelease date 26 ...

 

Railway station in Indonesia Gadobangkong StationStasiun GadobangkongGadobangkong Station, photo was taken on 24 May 2022.General informationLocationGadobangkong, Ngamprah, West Bandung RegencyWest JavaIndonesiaCoordinates6°51′53″S 107°30′55″E / 6.864811°S 107.515203°E / -6.864811; 107.515203Elevation+695 m (2,280 ft)Owned byKereta Api IndonesiaOperated byKereta Api IndonesiaLine(s) Greater Bandung Commuter Line Garut Commuter Line Padalarang–Ka...

 

Jalan Tol Asia 140Informasi rutePanjang:330 km (205,1 mi)Persimpangan besarUjung Barat:Butterworth, PenangUjung Timur:Pasir Puteh, KelantanLetakNegara: MalaysiaSistem jalan bebas hambatanJaringan Jalan Tol Asia Asian Highway 140 AH 140 adalah bagian dari Jaringan Jalan Asia yang hanya dilalui di Malaysia, melewati Butterworth-Kulim Expressway dan Malaysia Federal Route 4. lbsJaringan Jalan AsiaSeluruh benua AH1 AH2 AH3 AH4 AH5 AH6 AH7 AH8 Asia Tenggara AH11 AH12 AH13 AH14 AH15...

Chronologies Chronologie du sport 1975 1976 1977  1978  1979 1980 1981Mois :Jan - Fév - Mar - Avr - Mai - Juin Juil - Aoû - Sep - Oct - Nov - Déc 1977 ◄◄ 1978 en sport ►► 1979 Chronologie dans le monde 1975 1976 1977  1978  1979 1980 1981Décennies :1940 1950 1960  1970  1980 1990 2000Siècles :XVIIIe XIXe  XXe  XXIe XXIIeMillénaires :-Ier Ier  IIe  IIIe Chronologies géographiques Afrique Afrique du Sud, Algé...

 

Motorcycle club insignia Sample layout of colors and patch meanings: 1) Club name 2) Club logo + MC (motorcycle club) patches 3) Country, territory, region, or city 4) 1% patch identifying outlaw clubs 5) Special title(s), nickname(s), chapter name, charter name 6) Club office/rank 7) Side rocker – regional chapter name, charter name Colors are the insignia, or patches, worn by motorcycle club members on cut-off vests to identify membership of their club and territorial location.[1]...

 

هذه مقالة غير مراجعة. ينبغي أن يزال هذا القالب بعد أن يراجعها محرر؛ إذا لزم الأمر فيجب أن توسم المقالة بقوالب الصيانة المناسبة. يمكن أيضاً تقديم طلب لمراجعة المقالة في الصفحة المخصصة لذلك. (مارس 2019) هذه قائمة الدول حسب تخصيص عنوان IPv4 ، اعتبارًا من 2 أبريل 2012 (2012-04-02)[�...

Car model Motor vehicle Buick Six1918 Buick Six Series E-45 Touring SedanOverviewManufacturerBuick (General Motors)Model years1914-1925AssemblyBuick City, Flint, Michigan, United States[1]Body and chassisClassFull-size carLayoutFront-engine, rear-wheel-drive[1]RelatedMcLaughlin-BuickPowertrainEngine191 cu in (3.1 L) Buick Straight-6 engine OHV I6224 cu in (3.7 L) Buick Straight-6 engine OHV I6242 cu in (4.0 L) Buick Straight-6 ...

 

This article is about MCI before it merged with WorldCom. For other uses, see MCI. Former telecommunications and networking company This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: MCI Communications – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2009) (Learn how and when to remove this message) MCI...

 

Unit of energy used in nutrition kcal redirects here; this article is about the unit of energy. For other uses, see KCAL (disambiguation) and Calorie (disambiguation).calorieUnit ofenergySymbolcalConversions 1 cal in ...... is equal to ...    joules   4.182 J The calorie is a unit of energy that originated from the caloric theory of heat.[1][2] The large calorie, food calorie, dietary calorie, or kilogram calorie is defined as the amount...

Generale di brigata aerea Insegna di grado Aeronautica Militare Istituzione 1923 Esercito Italiano Generale di brigata Marina Militare Contrammiraglio Carabinieri Generale di brigata Grado inferiore:Grado superiore: colonnello Generale di divisione aerea Codice NATO OF-6 Il generale di brigata aerea è il primo, in ordine gerarchico crescente, tra i gradi degli ufficiali generali dell'Aeronautica Militare Italiana. Gerarchicamente, il grado è superiore a quello di colonnello e subalterno a ...

 

Disambiguazione – Se stai cercando altri significati, vedi Baita (disambigua). Questa voce sugli argomenti tipi di abitazioni e edilizia è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Una baita presso Chiavenna. Una bàita è una costruzione semplice e isolata di montagna, in particolare delle regioni alpine più elevate, utilizzata come abitazione, stalla, luogo di lavoro (lavorazione del latte, pollicoltura, ecc.) o deposito di fieno, legna o alt...

 

أولاد طوق غرب  -  قرية مصرية -  تقسيم إداري البلد  مصر المحافظة محافظة سوهاج المركز دار السلام المسؤولون السكان التعداد السكاني 10051 نسمة (إحصاء 2006) معلومات أخرى التوقيت ت ع م+02:00  تعديل مصدري - تعديل   قرية أولاد طوق غرب هي إحدى القرى التابعة لمركز دار السلام ب...

Fatih BirolFatih Birol photographié par Mikhaïl Evstafiev (2018).FonctionDirecteur généralAgence internationale de l'énergiedepuis le 1er septembre 2015BiographieNaissance 22 mars 1958 (66 ans)AnkaraNationalité TurqueFormation TED Ankara (en)İTÜ School of Electrical and Electronic Engineering (en)Université technique de VienneActivité ÉconomisteAutres informationsMembre de Académie chinoise d'ingénierie (en) (2021)Distinctions Liste détailléeMédaille d'or de l'ordre du M�...

 

Questa voce o sezione sull'argomento archeologia è priva o carente di note e riferimenti bibliografici puntuali. Commento: molte affermazioni non sono sostenute adeguatamente dalle necessarie citazioni. Sebbene vi siano una bibliografia e/o dei collegamenti esterni, manca la contestualizzazione delle fonti con note a piè di pagina o altri riferimenti precisi che indichino puntualmente la provenienza delle informazioni. Puoi migliorare questa voce citando le fonti più precisamente. Se...

 

この記事は更新が必要とされています。この記事には古い情報が掲載されています。編集の際に新しい情報を記事に反映させてください。反映後、このタグは除去してください。(2023年11月) 出典は列挙するだけでなく、脚注などを用いてどの記述の情報源であるかを明記してください。 記事の信頼性向上にご協力をお願いいたします。(2011年11月) この項目には性�...

Judicial officer elected or appointed to keep the peace and perform minor civic jobs A justice of the peace in Taos County, New Mexico hears a case (1941). A justice of the peace (JP) is a judicial officer of a lower court, elected or appointed by means of a commission (letters patent) to keep the peace. In past centuries the term commissioner of the peace was often used with the same meaning. Depending on the jurisdiction, such justices dispense summary justice or merely deal with local admi...

 

2013 Mid Ulster by-election ← 2010 7 March 2013 2015 → The Mid Ulster seat in the House of Commons.Triggered by vacation of seat by incumbent   First party Second party Third party   Candidate Francie Molloy Nigel Lutton Patsy McGlone Party Sinn Féin Ind. Unionist SDLP Popular vote 17,462 12,781 6,478 Percentage 46.9% 34.4% 17.4% Swing 5.1% New 3.1% MP before election Martin McGuinness Sinn Féin Subsequent MP Francie Molloy Sinn Féin A by-election for ...