Strażnica Straży Granicznej w Sokółce – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej pełniący służbę graniczną z Republiką Białorusi.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 27 komendy odcinka jako 128 strażnica WOP (Kuźnica)[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].
1 stycznia 1951 128 strażnica WOP stacjonowała w Chreptowcach.
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[b]. Strażnica WOP Kuźnica III kategorii otrzymała numer 122[4][5].
15 listopada 1955 zlikwidowano sztab batalionu[c]. Strażnica podporządkowana została bezpośrednio pod sztab 22 Brygady WOP. W sztabie brygady wprowadzono stanowiska nieetatowych oficerów kierunkowych odpowiedzialnych za służbę graniczną strażnic[6].
W związku z uzyskaniem lepszych warunków lokalowych, w 1981 zmieniono miejsce dyslokacji strażnicy WOP w Kuźnicy na Sokółka ul. Marcelego Nowotki 35 (obecnie ulica gen. Jana Henryka Dąbrowskiego)[d].
Straż Graniczna:
15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica w strażnica w Sokółce weszła w podporządkowanie Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej[9] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Sokółce[10].
W ramach reorganizacji struktur Straży Granicznej związanej z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 Strażnica SG w Sokółce została rozformowana i ochraniany odcinek wraz z obsadą etatową przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kuźnicy (GPK SG w Kuźnicy)[e][12][13].
Ochrona granicy
Strażnica WOP Kuźnica faktyczną ochronę granicy rozpoczęła w czerwcu 1946[14].
W sierpniu 1956 Placówkę WOP Kuźnica kategorii „A” swoim zasięgiem obejmowała powiat sokólski[6].
W 1960 4 placówka WOP Kuźnica ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 37 km:
Włącznie znak graniczny nr 1702, wyłącznie znak gran. nr 1635.
Straż Graniczna:
W 2002 po stronie białoruskiej na długości 157 km ochraniał granicę Grodzieński Oddział Wojsk Pogranicznych[15].
Wydarzenia
1990 – 19 grudnia, dowódca brygady płk dypl. Józef Kosno za zajęcie III miejsca we współzawodnictwie o tytuł „Przodującego pododdziału” wyróżnił w grupie pododdziałów granicznych strażnicę w Sokółce dowodzoną przez mjr. Bonifacego Skoniecznego[10].
1999 – luty, strażnica otrzymała na wyposażenie samochody osobowo-terenowe Land Rower[16], motocykle marki KTM i czterokołowe typu TRX marki Honda[17].
↑Zarządzenie organizacyjne dowódcy WOP nr 010/org. z 13.02.1981.
↑Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk.
↑Bonifacy Skonieczny. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2020-01-30]. (pol.).
Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945-1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
Jan Nikołajuk: Podlaski Oddział Straży Granicznej im. gen. dyw Henryka Minkiewicza w Białymstoku. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne – Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
Kajetan Szczepański: Kronika Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej 15 maja 1990–2000. Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa, 2000, s. 1–106.
Jan Nikołajuk: Reorganizacja formacji granicznej na przykładzie oddziału w Białymstoku. W: Biuletyn 3/2014. T. Z historii Ochrony Granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2014, s. 73–96. ISSN1429-2505. (pol.).
Wydział Prezydialny Wydział Prezydialny Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej: Straż Graniczna od 1991 – Podlaski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2020-01-27]. (pol.).
ASGr.Historia Białostockiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza. Białystok 1960
Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.
