3 Oddział Ochrony Pogranicza – oddział w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej.

Sformowany na podstawie rozkazu nr 05 dowódcy Wojskowego Okręgu Morskiego z 12 października 1945 według etatu nr 8/8B w składzie pięciu komendantur odcinków i 25 strażnic o stanie 2507 wojskowych i 23 kontraktowych^[4]. Początkowo stacjonował w Stargardzie^[4].

Służbę objął 10 listopada 1945^[5].

Na podstawie rozkazu Nr 0153/Org. Naczelnego Dowódcy WP z dnia 21 września 1946 jednostka została przeformowana w 3 Szczeciński Oddział WOP^[6][7].

W myśl przyjętych założeń Oddział miał zostać zorganizowany w oparciu o stan osobowy:

• 12 Dywizji Piechoty,
• części 16 Dywizji Piechoty,
• części 1 Warszawskiej Dywizji Kawalerii,
• części 5 Zapasowego Pułku Piechoty.

Miejscem postoju Oddziału miał być początkowo Starogród (obecnie Stargard)^[8], ale faktycznie pierwszą siedzibą dowództwa był budynek w Szczecinie przy ul. Piotra Skargi 35, a następnie koszary przy ul. Żołnierskiej.

Oddział miał ochraniać część granicy zachodniej oraz granicę morską – od Kostrzyna nad Odrą do Dziwnowa.

W 1945^[9]

1 grudnia 1945 oddział liczył 1597 żołnierzy i 14 pracowników cywilnych. Obejmował 5 komendantur odcinków ze strażnicami w terenie^[10]

• 11 komendantura odcinka – Mieszkowice
• 12 komendantura odcinka – Chojna
• 13 komendantura odcinka – Szczecin ul Mickiewicza 66
• 14 komendantura odcinka – Nowe Warpno^[11]
• 15 komendantura odcinka – Międzyzdroje^[11]

Łącznie stanowiło to 25 strażnic.

Przejściowe punkty kontrolne I kategorii

• Szczecin Port
• Szczecin Gumieńce (kolejowe)

PPK III kategorii

• Szosa Szczecin – Berlin m.p. Kołbaskowo
• Kostrzyn (drogowe)
• Kostrzyn (kolejowe)
• Świnoujście (drogowe)
• Gryfino (rzeczne)

3 Oddział OP przejął ochronę granicy od 12 Dywizji Piechoty wzmocnionej szwadronem ułanów 1 Warszawskiej Dywizji Kawalerii i pododdziałami 13 pułku WW. Ochraniał odcinek granicy na Odrze od Kostrzyna do Gryfina i na lądzie, na zachód od Szczecina i Świnoujścia, do Wybrzeża Bałtyku. Portu Szczecin przyjęto od Armii Czerwonej w październiku 1947^[9].

• Bolesław Bonczar

3 Oddział Ochrony Pogranicza → 3 Szczeciński Oddział WOP → 8 Brygada Ochrony Pogranicza → 12 Brygada WOP → 12 Pomorska Brygada WOP → Pomorska Brygada WOP → Pomorski Oddział Straży Granicznej

• Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945-1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. : praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Archiwum Straży Granicznej, sygn. 217/143 k.7-8. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
• Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.