Helena Birecka

Państwo działania	Stany Zjednoczone
Data urodzenia	13 maja 1921
Data śmierci	20 marca 2015
profesor nauk biologicznych
Specjalność: biologia, fizjologia roślin, biochemia
Alma Mater	Uniwersytet w Perm
Doktorat	1948
Profesura	1975
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Uniwersytet Yale

Helena Birecka (ur. 13 maja 1921^[1], zm. 20 marca 2015 w Stanach Zjednoczonych) – polska chemiczka, specjalistka w dziedzinie fizjologii roślin.

Przed wybuchem II wojny światowej rozpoczęła studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego, jesienią 1939 wyjechała do Lwowa, gdzie kontynuowała naukę na tamtejszej politechnice. Po wkroczeniu Niemców wyjechała w głąb Związku Radzieckiego, ukończyła studia w Instytucie Rolniczym w Permie i w 1944 przeniosła się do Moskwy, gdzie na Akademii Rolniczej im. Klementego Arkadewicza Timirjazjewa została przyjęta na aspiranturę. Po obronie pracy pt. Wpływ różnych stosunków wapnia do potasu na rozwój roślin w zależności od źródła azotu i odczynu środowiska glebowego uzyskała stopień kandydata nauk (odpowiednik polskiego doktora nauk).

Po powrocie do Polski zamieszkała w Poznaniu, gdzie uzyskała tytuł profesora chemii rolnej na Uniwersytecie Poznańskim. W 1949 powróciła do Warszawy i została starszym asystentem w Katedrze Chemii Rolnej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W 1954 zmarł prof. Michał Korczewski, po którym rok później Helena Birecka objęła stanowisko kierownika Katedry Fizjologii Roślin na Wydziale Rolniczym^[2]. W 1958 zorganizowała w Puławach pracownię izotopową, w 1963 pracownię radiobiologiczną oraz doprowadziła do rozwoju technicznego katedry, przykładała dużą wagę do prowadzenia wielu badań eksperymentalnych.

W 1968 podczas nagonki antysemickiej opuściła Polskę, przez krótki czas pracowała w Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej w Wiedniu, a następnie emigrowała do Stanów Zjednoczonych. W 1969 została pracownikiem naukowym Uniwersytetu Yale, a rok później została wykładowcą biochemii i fizjologii roślin w Union College, uczelni niepublicznej w Schenectady (w stanie Nowy Jork). W 1975 jako pierwsza kobieta w historii uczelni uzyskała stopień profesora.

Jej dorobek obejmuje ponad 90 publikacji z dziedziny fizjologii roślin, fitochemii i botaniki eksperymentalnej.

• Zofia Starck i Stefan Pietkiewicz: Rozwój fizjologii roślin na tle 200 lat kształcenia rolniczego na ziemiach polskich Od Instytutu Agronomicznego w Marymoncie do SGGW na Ursynowie SGGW, Warszawa 2016 s. 21–23
• Dzieje studiów rolniczo-lasowych w ośrodku lwowsko-dublańskim w opracowaniu Tadeusza Wośkowskiego. delta.cbr.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-13)]., Warszawa: Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego, 2011, s. 30. ISBN 978-83-932996-0-7
• Katedra Fizjologii Roślin. Historia. agrobiol.sggw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-24)].
• College mourns loss of Prof. Birecka. union.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]., Union College, 24 marca 2015