|
Helena Glińska
Helena Wasyliewna Glińska (ros. Елена Васильевна Глинская; ur. ok. 1506, zm. 13 kwietnia 1538 w Moskwie[1]) – wielka księżna moskiewska jako druga żona Wasyla III w latach 1526–1533, regentka Wielkiego Księstwa Moskiewskiego od 1533 r. w czasie małoletności jej syna Iwana IV Groźnego. PochodzenieHelena była córką Wasyla Lwowicza Glińskiego i Any Jakšić. Ze strony ojca pochodziła z tatarsko-ruskiego rodu kniaziów Glińskich herbu własnego. Była bratanicą Michała Glińskiego, który przez kilka lat był więziony w ruskim więzieniu za próbę przekazania Smoleńska Litwinom[2]. Jej dziadkiem macierzystym był serbski wojewoda. Wielka księżna moskiewskaPod koniec 1525 r. wielki książę moskiewski Wasyl III rozkazał zamknąć swą żonę Sołomonię w klasztorze[2]. Po ponad 20 latach małżeństwa nie doczekał się żadnego potomka, chociaż według podań ludowych[3] Sołomonia jako mniszka Zofia w klasztorze miała urodzić syna, Gieorgija[2]. Biologicznym ojcem Gieorgija najprawdopodobniej nie był wielki książę, o którym mówiono, że jest bezpłodny[2]. Wasyl III nie zważając na protesty Cerkwi rozpoczął poszukiwania nowej małżonki w całej Europie[4]. Jego wybór padł na Helenę i już w styczniu 1526 r. odbył się ich ślub[4]. Na wieść o drugim małżeństwie wielkiego księcia patriarcha jerozolimski zagroził Moskwie „rzeką krwi, upadkiem głów wielmożów i płonącymi miastami”[4]. Przez trzy lata małżeństwa Helena nie zaszła w ciążę, w następstwie czego ponownie pojawiły się pogłoski o tym, iż Wasyl nie może mieć dzieci[4]. 25 sierpnia 1530 r. urodził się Iwan, upragniony dziedzic tronu[4]. Krótko po narodzinach Iwana zaczęto plotkować, że jego ojcem jest Iwan Fiodorowicz Owczina Tielepniew Oboleński[5]. Mamką dziecka została siostra domniemanego kochanka Heleny, Agrafiena Czeladina[5]. Dwa lata później na świat przyszedł Jurij, który był głuchoniemy[5]. W 1533 r. 54-letni Wasyl spadł z konia. Przeczuwając rychłą śmierć, zażądał od dostojników państwowych złożenia przysięgi na wierność Iwanowi, uczynił Helenę regentką i powołał radę bojarską, która miała jej pomóc w sprawowaniu rządów aż do osiągnięcia przez Iwana pełnoletności[5]. RegentkaWasyl III zmarł 4 grudnia 1533 r. Iwana oficjalnie ogłoszono Iwanem IV, lecz faktyczna władza spoczywała w rękach Heleny, której faworytem był Iwan Tielepniew. W czasie swojej regencji musiała stawić czoło opozycji bojarów pod wodzą książąt Jurija Dmitrowskiego i Andrieja Starickiego – braci zmarłego Wasyla III. Andriej pozornie uznał swego bratanka za wielkiego księcia, jednak w rzeczywistości szykował atak na Helenę. W 1537 r. zmarł w więzieniu w tajemniczych okolicznościach[6]. Z jej inicjatywy wzniesiono mury obronne dookoła Kremla jako zabezpieczenie przed najazdami z zewnątrz[6]. W 1534 roku wybuchła kolejna wojna z Litwą. Glińska związała się z obozem Daniela metropolity Moskwy. W 1535 roku przeprowadziła reformę finansów, wprowadzając jednolitą stopę monetarną. W 1536 roku podpisała zawieszenie broni z Litwą. Coraz większe wpływy zyskiwał Iwan Tielepniew, czemu sprzeciwiała się rodzina regentki. Wybuchł konflikt, w wyniku którego zginęli członkowie obu rodów. Wuj Heleny, Michał Gliński, z jej rozkazu został wtrącony do więzienia, gdzie zmarł śmiercią głodową[6]. ŚmierćZostała otruta przez bojarów Szujskich. Pochowana w monasterze Wniebowstąpienia Pańskiego w Moskwie. Najbliższych zwolenników Heleny ukarano. Iwan Tielepniew zmarł z głodu w więzieniu[1]. Po śmierci poćwiartowano jego ciało. Metropolitę Daniela pozbawiono pełnionej funkcji i zamknięto w klasztorze z dala od Moskwy[1]. Kraj pogrążył się w wewnętrznych walkach i chaosie aż do momentu koronacji Iwana IV w styczniu 1547 r., który jako pierwszy z rosyjskich władców przyjął tytuł cara[1]. Przypisy
Bibliografia
Information related to Helena Glińska |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
