Bu madde Lefkoşa şehrinin geneli hakkındadır. Şehrin Rum kesimi hakkındaki bilgiler için Güney Lefkoşa, Türk kesimi hakkındaki bilgiler için Kuzey Lefkoşa maddesine bakabilirsiniz. Başlığın diğer anlamları için ise Lefkoşa (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Şehir, Yeşil Hat diye adlandırılan sınırla ikiye bölünmüştür. De jure olarak Kıbrıs Cumhuriyeti tüm şehrin idaresine sahip olsa da de facto olarak sadece Güney Lefkoşa'ya hakimdir. Kuzey Lefkoşa Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti hakimiyeti altında olup uluslararası toplum tarafından Türk işgali altında olarak değerlendirilir. İki kesim Birleşmiş Milletler Barış Gücü idaresindeki bir Ara Bölge ile ayrılır. 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası ile Lefkoşa Türk Belediyesi'ne yasal statü tanınmıştır.[3]
Etimoloji
Lefkoşa, Yunancada "Lefkosia" (Λευκωσία), İngilizcede ise "Nicosia" olarak bilinir.
Şehrin bulunduğu bölgenin ilk adı "Ledra" idi.[4] Bu ad, "Ledrae",[5] "Lidir", "Ledras", "Ledron" ve "Letra" olarak da yazılmaktadır. Daha sonra bu şehir yıkıldı ve Leucus tarafından tekrar yapılınca şehre "Lefkotheon" (Λευκόθεον - beyaz tanrıların şehri) adı verildi.[4][6] Bu ad zaman zaman "Ledron" olarak da anılıyordu.[4] Daha sonra, şehir için "Kermia" ve "Leucus" (Λευκούς) sözcükleri kullanıldı.[6] 7. yüzyılda, Bizanslı bir coğrafyacı olan Hierocles, Synekdemos (Vademecum) kitabında şehirden Lefkousia (Λευκουσία) olarak bahsetmektedir.[6] 13. yüzyılda Konstantinopolis Patriği Lefkoşa'dan Kalli Nikesis (Καλλι Νίκησις - Güzel Zafer) olarak bahsetmektedir.[6] Bir yazar ve keşiş olan St. Neophytos, 1176 yılı civarlarında verdiği bir vaazında Lefkoşa'dan "Leucopolis" (Lefkopolis - Beyaz Şehir) olarak bahsetmiştir.[6] 10. yüzyıldan itibaren "Lefkoşa" adı genel olarak kabul görür hal gelmiştir.[6] 18. yüzyılda Kıbrıslı Rum tarihçi Archimandrite Kyprianos, Lefkoşa'nın bir diğer isminin de "Photolampos" (Işıkla Parlayan) olduğunu belirtmiştir.[6][7]
Şehrin Avrupa dillerinde "Nicosia" ve benzeri şekillerde geçmesi üzerine çeşitli iddialar vardır. Bir iddiaya göre, Latinler sözcüğün ilk hecesi olan "Lef"i telaffuz edemedikleri için "Ni" ile değiştirmişlerdir.[6] Bir diğer iddia ise adın "Kallinikesis" adından türediğidir.[6]Sicilya'dan Sindaco isimli bir yazar, "Nicosia" ismini Sicilya'daki "Nicosia" isimli kasabaya bağlar ve bu kasabadan gelen kral Tancred'in Kıbrıs kuşatması sırada I. Richard'ın yanında olduğunu ve şehri kendi kasabasının ismiyle adlandırdığını iddia etmiştir.[6] Bir diğer iddia ise "Nicosia" adının şehir halkının 1192'deki Tapınak Şövalyeleri'ne karşı isyanı sırasında ortaya çıktığıdır.[8] Ludolf adlı Alman bir rahip 1341-1363 yıllarında şehrin adını "Nycosia" olarak belirtmiştir.[9][10] H.A.S. Dearborn, 1819'da yayımlanan kitabında Lefkoşa'nın bir diğer adının da "Nicotia" olduğunu söylemektedir.[11] 1856'da William Curry, Rumların şehri "Escosie", Batı Avrupalıların ise "Licosia" olarak adlandırdıklarını belirtmiştir.[12]
Şehrin adı Osmanlı belgelerinde "Lefkoşa"[13] veya "medine-i Lefkoşa"[14] olarak geçmektedir. Bunun yanı sıra 1570 yılında Lefkoşa'nın fethine ilişkin bir mektupta şehrin adı "Lefkoşı" olarak da geçmektedir.[15]Kâtip Çelebi ise, şehirden (günümüzde de bazen kullanılan) "Lefkoşe" adı ile bahsetmektedir.[16]
Tarihçe
Lefkoşa'nın 1597'de Venedikli Giacomo (Jacomo) Franco tarafından çizilmiş bir haritası.Osmanlı döneminde inşa edilen Büyük Han, adadaki en büyük handır.
Lefkoşa'nın bulunduğu yerdeki ilk yerleşim Neolitik Çağ'da gerçekleşmiştir.[17] İlk yerleşimin tarihi yaklaşık olarak MÖ 3000-4000'dir.[18] MÖ 1050'de[19] veya MÖ 7. yüzyılda bölgede "Ledra" adlı bir kent kuruldu.[4] Bu şehir adadaki diğer şehir krallıklarının arasında önemli bir yere sahipti.[20] Arkeolojik kazılar sırasında MÖ 4. yüzyılda yazılmış ve Ledra'da Afrodit'e adanmış bir tapınağın varlığını gösteren Yunanca bir yazıt bulunmuştur.[17][21] MÖ 330 civarlarında küçük bir köy olacak kadar küçülmüştür.[19] Bu kent depremlerden dolayı yıkılınca[20], MÖ 200 yılında Ptolemaios I Soter'in oğlu Leucus, günümüzde Lefkoşa olan şehri kurdu.[4]
Şehrin önemi Bizans döneminin sonlarında artmaya başladı.[20] 7. yüzyılda, Arap akınları sırasında adanın başkenti oldu.[4]
1191 yılında I. Richard'ın eline geçti.[22]Tapınak Şövalyeleri'nin adayı satın alıp hakimiyet kurdukları dönemde adanın başkentiydi.[23] Şehirde 11 Nisan 1192 günü bir isyan çıktı. Şövalyeler bu ayaklanmayı bir katliamla bastırdı ve daha sonra adayı terk etti.[24][25][26]
Lüzinyanlar adayı satın aldı ve Lefkoşa başkentliğini sürdürdü.[27] Lüzinyanlar döneminde şehirde pek çok yeni yapı inşa etti. Venedikliler döneminde bunların çoğu yıkılarak sur yapımında kullanıldı.[24] Bu dönemde Lüzinyanlar şehrin etrafına surlar da inşa etti. Bu surlar düzensiz bir beşgen şeklindeydi.[28] Daha önce şehirde surlar bulunmamaktaydı.[29] İlk surları kral I. Henry 1211'de iki kule ile birlikte inşa ettirdi, I. Peter üçüncü bir kule inşa ettirdi[30] ve II. Henry şehri tamamen surlar içine aldı.[31] Şehir bu dönemde oldukça zengin bir hale geldi.[9] Lefkoşa adadaki dört piskoposluktan biriydi.[9][32] 1212 yılında başpiskoposluk merkezi de oldu.[12] Bu dönemde Rumlar ve Latinler arasında olaylar yaşanıyordu ve 1313 ve 1360 yıllarında şehirde kanlı çatışmalar çıktı.[33]
Lefkoşa tarihi boyunca pek çok deprem tarafından hasara uğramıştır. 1222 Kıbrıs depremi şehirde şiddetli biçimde hissedildi ve büyük zarara yol açtı.[34] Kasım 1330'da şehirde bir sel felaketi meydana geldi ve üç bin kişi hayatını kaybetti.[35] Bunların yanı sıra, şehir 1373'te Cenevizliler ve 1426'de Memlüklüler tarafından büyük hasara uğratıldı.[36]
26 Şubat 1489'da tüm adayla birlikte Lefkoşa da Venedik Cumhuriyeti hakimiyetine girdi.[37] Osmanlıların adayı fethinden hemen önce, Venedikliler surları denetledi ve fazla zayıf olduklarını buldu.[38] Yapılan yeni planlara göre Lefkoşa surları sekiz milden üç mile indirildi.[37] Bu sırada, yeni surların dışında kalan tüm binalar yıkıldı.[36]Kanlıdere'nin güzergâhı bir iddiaya göre Venedikliler tarafından değiştirilmiştir.[39] Bir diğer iddiaya göre derenin güzergahını değiştiren Osmanlılar şehri sellerden kurtarmak için bunu yapmışlardır.[40]
Osmanlılar tarafından Kıbrıs'ın fethi sürecinde, Lefkoşa alınan üçüncü büyük yerleşimdi.[41]Piyale Paşa ve ordusu 22 Temmuz 1570 günü Lefkoşa'yı almak için harekete geçti.[42] 25 Temmuz günü Lefkoşa kuşatıldı.[41] Venediklilerin Osmanlıların kaleyi teslim etme taleplerini kabul etmemesi nedeniyle 27 Temmuz günü çatışmalar başladı. Surların çok sağlam olması, Lefkoşa'nın düşmemesini sağlıyordu.[41] 9 Eylül 1570 tarihinde şafak sökerken yeni bir hücum başlatıldı[42] ve 20 bin kişiden fazla olan birlikler Lefkoşa'yı fethetti.[41]
Osmanlı döneminde Türklerin Kıbrıs'a yerleştirilmesi kapsamında tüm adaya olduğu gibi Lefkoşa'ya da Türk nüfusun yerleştirilmesine 1572'de başlandı.[43] Şehrin içindeki meslek erbabı olmayan Rumlar şehrin dışındaki mahallelere yerleştirilip yerlerine Türkler konulmuştur. Bu dönemde yapılan bir sayıma göre şehrin 31 tane mahallesi vardı. Bunlardan ikisinde ("Ermiyan" ve "Karaman"), Ermeni nüfus çoğunluktaydı.[40][44]
Lefkoşa, Osmanlı döneminde ilk olarak "Dağ Kazası" adındaki bir kazanın merkezi olarak Kıbrıs Eyaleti'nin başkentliğini yaptı,[45] daha sonra bir sancak oldu.[46] Osmanlı döneminde St. Sophia Katedrali[47] gibi büyük kiliseler camiye çevrildi.[48] Lefkoşa - Larnaka yolu yapıldı.[40] Şehrin kapıları gündoğumunda açılıp günbatımında kapatılmaktaydı. Vali, Kadı, Mütercim Tercüman ve Rum Başpiskopsu Lefkoşa'da ikamet ediyordu.[48] William Kimbrough Pendleton, 1864'te şehirdeki evlerin çoğunun kil tuğladan yapılmış olduğunu belirtmektedir.[49] 1741'deki büyük bir deprem sonucu Selimiye Camiin bir minaresi yıkıldı ve tekrar yapılmak zorunda kaldı.[50] 1764'te ve 1821'de şehirde isyanlar yaşandı.[50][51]
Lefkoşa'da Baf Kapısı'nın yanındaki Değirmen Burcu'na ilk Birleşik Krallık bayrağının çekilişi
12 Temmuz 1878 tarihinde adanın geriye kalanı ile birlikte Lefkoşa'da Birleşik Krallıkhakimiyetine girdi.[52] Britanyalı birlikler şehre Girne Kapısı'ndan girmiş[53] ve Baf Kapısı'nın yanındaki Değirmen Burcu'na ilk Britanya bayrağını çekmişlerdir.[54] 1882 yılında Lefkoşa Belediyesi kuruldu.[55] Birleşik Krallık hakimiyetinde Lefkoşa surların dışında bir büyüme kaydetti.[56] 1930-1945 aralığında Ortaköy, Strovolos, Büyük Kaymaklı, Küçük Kaymaklı gibi köyler şehir ile birleşmeye başladı, Yenişehir gibi bölgelere ilk yerleşim yapıldı.[57] 1 Ocak 1944 günü Ayii Omoloyitadhes belediye sınırlarına dahil oldu.[58] Şehrin dışına ulaşımı sağlayabilmek için 1879'da Baf Kapısı'nın, 1931'de Girne Kapısı'nın ve 1945'te Mağusa Kapısı'nın yan taraflarındaki surlar kesildi.[59][60] 1905 yılında Büyük Kaymaklı'da bir tren istasyonu inşa edildi ve Lefkoşa'ya tren seferlerine başlandı, bu uygulama 1955 yılında sona erdi.[61] 1912'de şehre ilk elektrik geldi.[62] Yine aynı yıl gazyağıyla çalışan sokak lambaları elektrikle çalışanlarla değiştirildi.[63] Britanya hakimiyetinde kanalizasyon şebekesi temizlendi ve yollar onarıldı.[62] 17 Ekim 1947 günü şehre enerji sağlayan elektrik santralinde meydana gelen bir patlama sonucu şehir 116 gün elektriksiz kaldı.[62]
Şehri gösteren 1881 tarihli bir çizim
1895 yılında Lefkoşa'nın Tahtakale bölgesinde Rumların Türklere saldırıları oldu.[64][65] 1931'de Rumlar Britanya hakimiyetine karşı isyan etti ve hükûmet binasını yaktı.[66] 1955'te kurulan EOKA Birleşik Krallık egemenliğine karşı şehirdeki kamu binalarına ve radyo istasyonuna saldırdı.[65]
Ocak 1910 tarihli Resimli Kitab dergisinde Kıbrıs Lefkoşe Hürriyet Kulübü üyeleri
16 Ağustos 1960'ta Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu. Temsilciler Meclisine o gece yarısı Kıbrıs Cumhuriyeti bayrağı çekildi ve adadaki Britanya hakimiyeti sona erdi.[67] 1960 anayasasının 173. maddesi gereği adada bir Rum (Lefkoşa -Rum- Belediyesi) ve bir Türk (Lefkoşa Türk Belediyesi) belediye kuruldu.[3] 20-21 Aralık 1963 gecesi, "Kanlı Noel" olarak bilinen olaylar başladı. Lefkoşa'nın Tahtakale semtinde otomobillere açılan ateş sonucunda Zeki Halil ve Cemaliye Emirali öldürüldü.[68][69] 23-30 tarihleri arasında Küçük Kaymaklı kuşatma altına alındı.[70] 23-24 Ocak gecesi Kumsal bölgesinde 11 kişi öldürüldü, Kumsal Baskını olarak anılan olayda Türk binbaşı Nihat İlhan'ın ailesi öldürüldü.[71][72]Kanlıdere bölgesinde Türklere karşı saldırı düzenlendi.[73] Olaylar sonucu 30 Aralık 1963 günü Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık hükûmetleri toplandı.[74] Bu toplantı sonucu Yeşil Hat olarak da bilinen ve şehri Türk ve Rum kesimlerine bölen sınır çizildi.[75] Bu sınırın "Yeşil Hat" olarak anılmasının sebebi, hattı harita üzerinde çizen Birleşmiş Milletler görevlisinin kaleminin yeşil renk olmasıdır.[75] Türkiye Başbakanı Bülent Ecevit'in emriyle 1974 yılında gerçekleştirilen Kıbrıs Harekâtı ile şehirdeki sınırlar kesinleşti.
29 Mart 1968 günü Eylence, Büyük Kaymaklı, Küçük Kaymaklı, Pallouriotissa, Strovolos (kısmen) ve Kızılay banliyöleri de belediye sınırlarına dahil oldu.[58] Şehrin fiilen bölünmesinin ardından, Kıbrıs Cumhuriyeti yönetimindeki alan güney yönünde büyümesine devam etti.[76] Kuzey Lefkoşa da büyümesine devam etti ve Gönyeli (ayrı belediyesi vardır)[77] ile Hamitköy (Lefkoşa Türk Belediyesi'ne bağlıdır)[78] gibi şehir dışındaki köyler ile birleşti.
Lefkoşa Kıbrıs adasının merkezi bir noktasında, Mesarya Ovası'nın orta kesimlerinde yer almaktadır.[81]
İklim
Lefkoşa, Köppen iklim sınıflandırmasına göre sıcak yarı kurak bir iklime sahiptir.[82] En sıcak aylar temmuz ve ağustos olup en soğuk aylar ocak ve şubattır. En çok yağış alan ay ise ocaktır. Lefkoşa, adanın en sıcak yerlerinden biridir.[83]
Lefkoşa, Lefkoşa Formasyonu adı verilen jeolojik oluşumun merkezinde yer almaktadır. Bu bölge Alt Pliyosen dönemine tarihlenmektedir. Gri, sarı ve beyaz renklerdeki marn tabakaları, kumlu ve sarı renk kireçtaşları ve seyrek konglomera bantlarına sıkça rastlanır.[85]Akdeniz'in Atlas Okyanusu ile yeniden birleşmesi deniz suyunun yükselmesi ve yeni çökellerin oluşmasıyla sonuçlanmıştır, bu çökeller Lefkoşa Formasyonu'nu oluşturmuştur.[86] Lefkoşa'nın altında 60 km²'lik bir alana sahip olan Lefkoşa-Serdarlı akiferi bulunmaktadır.[87]
Doğal yaşam
Lefkoşa şehrinin özellikle Kanlıdere başta olmak üzere dere kenarındaki kesimleri büyük bir biyolojik çeşitliliğe sahiptir.[88] Bitki örtüsü açısından (özellikle dere yataklarında) zengin olan şehrin 12.5 km çapında bir alanındaki derelerde yapılan bir araştırmada, 62 farklı familyaya mensup 185 farklı bitki türü tespit edilmiştir.[89] Bunların içinde dört endemik ve 16 nadir görülen tür de bulunmaktadır.[90] Şehirde, dere kenarlarında bulunan bulunan en yaygın ağaç türü okaliptüs ağacıdır (çeşitli türlerine rastalanılabilir).[91] Kuzey Kıbrıs'ın Lefkoşa Merkez tarımsal bölgesinde toplam 0.262 kilometrekare ormanlık alan bulunmaktadır.[92] Lefkoşa'nın iki kilometre dışında (güney kesiminde), Eylence Belediyesi'nin sınırlarının içinde Pedagojik Akademi Ulusal Orman Parkı, şehrin güneyinde ise Athalassa Ulusal Orman Parkı bulunur.[93] Kuzey Lefkoşa'da ise 0.5 hektar büyüklüğündeki Lefkoşa Orman Fidanlığı bulunur.[94]
Şehrin bazı kesimlerindeki dere yataklarında hayvanların yaşam alanları tehlike altındadır.[95] Dere kenarlarındaki sazlıklar kuş türleri başta olmak üzere pek çok hayvanı barındırmaktadır.[88] Yine dere kenarlarında, yalıçapkını, su tavuğu, çizgili kaplumbağa ve bukalemun gibi birçok canlı yaşamaktadır.[96] Derelerde özellikle kaplumbağa sayısı çoktur.[97]
11 Ocak 1944'te Lefkoşa belediye sınırları içine katıldığından bu sayımlarda ayrı olarak sayılmadı.
Kültür ve sanat
Makarios Caddesi, Lefkoşa'nın Yeşil Hat'tın güneyinde kalan kesiminin ticaret ve alışveriş merkezidir.Şehrin kuzeyindeki merkezî Bedrettin Demirel Caddesi'ndeki yüksek binalar.
Lefkoşa şehri kentleşme açısından iki bölüme ayrılır, bunlar eski Lefkoşa (surların içindeki bölge) ve yeni Lefkoşa'dır (surların dışı). Eski Lefkoşa'da yollar dardır ve çıkmaz sokaklar mevcuttur. Yeni Lefkoşa'daysa, daha geniş bir alanda dikey ve yatay gelişme daha fazladır. Kavşaklar ve yollar geniştir, parklar daha büyük yerler kaplar.[101]
Osmanlı döneminde Lefkoşa'da Rumlar ve Türkler bazı mahallelerde karışık, bazı mahallelerde ise birinin çoğunluk olduğu bir biçimde yaşamıştır. Türk mahallelerinde camilere, Rum mahallelerinde kiliselere rastlanabilir.[102] Ermeniler de şehirde yaşamaktaydı, eskiden Köşklüçiftlik'te yaşayan Ermenilerin evlerinin tamamı kesme taştan yapılmış olup kendilerine özgü mimarileri vardı.[103] Eski Lefkoşa'daki evlerde cumba yaygın bir özelliktir.[101]Büyük Han, adadaki en gelişmiş mimari eserlerden biri olup[104] günümüzde sergiler, antika ve geleneksel eşya satışı, gölge oyunları gibi çeşitli etkinliklerin yer aldığı bir kültürel merkezdir.[105][106]
Lefkoşa'nın Yeşil Hat'tın güneyinde kalan kesiminde on dört müze vardır.[107]Kıbrıs Müzesi 1888'de kurulmuş olup adanın her tarafından getirilmiş olan yüzlerce arkeolojik eser sergilenmektedir.[108] Osmanlı döneminde Divan için çevirmenlik yapan Hadjigeorgakis Kornesios'un 1793'te yapılmış olan evi etnografya müzesi olarak kullanılmaktadır.[109] Şehrin kuzey kesiminde ise müze sayısı altıdır.[110][111]Derviş Paşa Konağı bir etnografya müzesi olarak kullanılmaktadır.[112]
Şehrin güneyinde pek çok tiyatro bulunmakla beraber Kıbrıs Tiyatro Kurumunun merkezi Lefkoşa'dadır.[113] 2000'li yıllarda inşa edilen Devlet Tiyatro Binası eskiden yetersiz tesislerden dolayı sıkıntı çeken bu kuruma ev sahipliği yapmakta olup başka bir tiyatro organizasyonu tarafından kullanılmasına izin verilmemektedir.[114] 1967'de inşa edilen Lefkoşa Belediyesi Tiyatrosu ise 1220 kişi kapasitelidir.[115] Kuzeyde ise Kıbrıs Türk Devlet Tiyatrosu oyunlar oynamakta ve turneler düzenlemekte; fakat bir salonu bulunmamaktadır.[116] Yine kuzeyde 1980 yılında kurulmuş olan Lefkoşa Belediye Tiyatrosu bulunmaktadır.[117] Lefkoşa Türk Belediyesi ile Lefkoşa Belediye Tiyatroları'nın ortaklaşa düzenlediği Kıbrıs Tiyatro Festivali, İstanbul Şehir Tiyatroları gibi kurumların katıldığı büyük bir organizasyon olup, tüm bunlar sadece iki salonda düzenlenebilmektedir.[118]
Şehrin güney kesiminde on dokuz tane sinema bulunmakta olup, bunların altısı K Cineplex adlı bir şirkete,[119] on üçü ise diğer şirketlere aittir.[120] Şehrin kuzeyinde ise sinema sayısı dörttür.[121]
Altyapı
Lefkoşa'da 20. yüzyılın ortalarına kadar Osmanlı döneminde yapılmış olan iki suyolu kullanılmaktaydı. Bu suyolları Arab Ahmed ve Silihtar suyolları idi. Bunun dışında kuyulardan çıkarılan su da kullanılmaktaydı.[17]
Şehirde telgraf ilk kez 1873 yılında kullanılmıştır.[122] 1936 yılında tüm adayı ve Lefkoşa'yı da kapsayan kamuya açık bir telefon şebekesi kuruldu.[122]
1974'teki Kıbrıs Harekâtı sonucu Lefkoşa şehrine gerçekleşen göç, şehirde imar, ulaşım, kanalizasyon, konut sıkıntısı, altyapı eksikliği gibi sorunlara neden olmuştur.[123]
Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Lefkoşa Kazası'nda 42 tane ortaeğitim düzeyinde yüksekokul,[134] 133 tane ilkokul[135] ve üç tane anaokulu[136] bulunmaktadır. Kuzey Kıbrıs'ın Lefkoşa ilçesinde ise toplamda 30 tane ilkokul, anaokulu ve ilköğretim düzeyinde özel eğitim merkezi bulunmaktadır.[137]
Adadaki yollar Lefkoşa merkez alarak, Lefkoşa'da birleşecek şekilde yapılmıştır, önemli yolların tamamı Lefkoşa'da birleşir.[138] Osmanlı döneminde sadece Larnaka yolu yapılmış olup, daha önce inşa edilmiş yollar harap haldeydi. Britanya hakimiyetinde bu yollar yeniden inşa edildi ve Lefkoşa ile diğer şehirler arasında düzenli bir posta servisi kuruldu.[139] Şehre ilk araba 1907 yılında geldi. Şehirden ilk otobüs servisleri 1929'da başladı, bu servisler Girne Kapısı'ndan yola çıkıyor, Strovolos, Aydemet ve Büyük Kaymaklı'ya gidiyorlardı.[139] 21 Ekim 1905 günü Lefkoşa - Mağusa arasında tren seferleri başladı. Tren seferleri Lefkoşa'dan yaklaşık 30 durağa düzenlenmekteydi. 31 Aralık 1951'de ise tren seferleri sona erdi.[140] 1949 yılında Lefkoşa Uluslararası Havalimanı açıldı. Bu havalimanı günümüzde Ara Bölge'dedir ve kullanılmamaktadır.[141]
Günümüzde şehrin Kıbrıs Cumhuriyeti kontrolündeki bölgesinde Lefkoşa Otobüs Şirketi adlı bir şirket tarafından yürütülen otobüs servisi vardır. Tüm otobüsler Solomos Meydanı'ndandaki terminalden kalkmakta ve 20 ila 30 dakikada bir duraklardan geçmektedir.[142] Otobüs hattını genişletmek, seferleri sıklaştırmak ve otobüs filosunu yenilemek gibi planlar vardır.[143] Kamu İşleri Dairesi, Lefkoşa - Larnaka ve Limasol arasında tramvay ve hafif raylı sistem hatları kurmak için bir anlaşma imzalamıştır.[144] Şehirden A1 ve A2 gibi otoyollar bulunmaktadır. Bu yol ağını geliştirmek yanı sıra şehir içindeki yolları iyileştirmek için de projeler vardır.[145] Bunun dışında taksiler de vardır.[142] Şehre hava ulaşımı ise Larnaka Uluslararası Havalimanı (44 km uzaklıkta) ve Baf Uluslararası Havalimanı'ndan yapılmaktadır.[142] Larnaka Havalimanı, Baf Havalimanı'ndan daha çok kullanılmaktadır.[146]
Kuzey Lefkoşa'da da LETTAŞ şirketinin otobüsleri vardır.[147] İlk belediye otobüsü, Mustafa Akıncı'nın belediye başkanlığı döneminde, 15 Ocak 1980'de Göçmenköy-Yenişehir güzergâhında devreye girdi. 1984'ten itibaren bu hizmet belediye bünyesinde bir toplu taşıma ağına çevrilerek hizmet sunmaya başladı, sonradan aynı araçlar LETTAŞ şirketi tarafından işletilecek şekilde özelleştirildi.[148]Yenişehir bölgesinde bir otobüs terminali bulunmaktadır.[149] Şehrin kuzey kesiminin kullandığı havalimanı Ercan Havalimanı'dır. Havalimanına otobüslerle ulaşım sağlanmaktadır.[150] Şehirde taksi ve dolmuş ile ulaşım da mümkündür.[151]
Kardeş şehirler
Lefkoşa Belediyesi'nin kardeş şehirleri
Lefkoşa Belediyesi aşağıdaki şehirlerle kardeş şehirdir:[152]
^"KKTC 2011 Nüfus ve Konut Sayımı" [TRNC 2011 Population and Housing Census] (PDF). TRNC State Planning Organization. 6 Ağustos 2013. 3 Eylül 2013 tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi.
^Gazioğlu, Ahmet C. (1990). The Turks in Cyprus: a province of the Ottoman Empire (1571-1878), 74-78, K. Rüstem.
^Osmanlı İdaresinde Kıbrıs (Nüfusu, Arazi Dağılımı ve Türk Vakıflar), Ankara; Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2000, s.3-4.
^(2000) Sarınay, Yusuf. Osmanlı İdaresinde Kıbrıs (Nüfusu-Arazi Dağılımı ve Türk Vakıfları), Aktaş, Necati; Gültepe, Necati; Kaplan, Mustafa, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Nu: 43
^Sezen, Tahir. Osmanlı yer adları (2006), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, sf. 347
^Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Selimiye Camisi". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. II. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. ss. 315-317.
^Hülagü, Metin. Hoşgörü toplumunda Ermeniler: Osmanlı toplumunda birlikte yaşama sanatı: Türk Ermeni ilişkileri örneği, 4. cilt (2007), Erciyes Üniversitesi, sf. 463.
^Dubin, Marc; Morris, Damien (2002), Cyprus, Rough Guides, ISBN 1-85828-863-0, sf. 301.
^"Büyük Han". Büyük Han (Vakıflar İdaresi). 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2011.
^Tarkan, Tevfik. Kıbrıs: genel çizgileriyle (1975), Sevinç Matbaası, sf. 29: "Ada yolları daha çok Lefkoşa'da düğümlenecek biçimde donatılmıştır. Her yönden gelen yol, Lefkoşa'da son bulur. Buradan bütün yönlere dağılır."
^Akıncı, Mustafa (2010). Belediye Başkanlığı'nda 14 Yıl: Yerel Yönetimde Demokratikleşme ve Kurumsallaşma Mücadelesi. Lefkoşa: Ateş Matbaacılık. ss. 206-208.
^Nicosia Shopping & Travel Guide, Sü-Ha Tic., sf. 80
^"Toplu Taşıma". Ercan Havalimanı. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2011.
^"Ulaşım". ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu. 3 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2011.
^ab"Twinnings". Lefkoşa (Rum) Belediyesi. 30 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2011.
Potongan-potongan kubus Soma Potonagn-potongan kubus yang sama, yang disatukan menjadi sebuah kubus Kubus Soma adalah sebuah puzzle diseksi solid yang diciptakan oleh Piet Hein pada 1933[1] saat sebuah ceramah tentang mekanika kuantum yang dilakukan oleh Werner Heisenberg. Nama tersebut diduga berasal dari obat fiksi soma yang disebutkan dalam novel distopia Aldous Huxley Brave New World.[2] Referensi ^ Ole Poul Pedersen (February 2010). Thorleif Bundgaard, ed. The birth of SO...
Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Januari 2023. Halaman artikel ini diterjemahkan, sebagian atau seluruhnya, dari halaman di en.wikipedia yang berjudul (Tolong cantumkan nama artikel sumber terjemahan). Lihat pula sejarah suntingan halaman aslinya untuk melihat daftar penulisnya. MAN 2 CianjurMadras...
ErebosPerwujudan kegelapanSimbolKegelapan dan Kabut gelapPasanganNiksOrang tuaKhaosSaudaraGaia, Tartaros, Eros, dan NiksAnakAither dan Hemeralbs Dalam mitologi Yunani, Erebos (bahasa Yunani Kuno: Ἔρεβος Erebus gelap gulita, bayangan) adalah perwujudan kegelapan. Menurut puisi Theogonia karya Hesiodos, Erebos adalah salah satu dari protogenoi, yaitu anak-anak Khaos, bersama dengan Gaia (bumi), Tartaros (lubang neraka), Eros (cinta), dan Niks (malam).[1] Niks adalah istri Ere...
This article may rely excessively on sources too closely associated with the subject, potentially preventing the article from being verifiable and neutral. Please help improve it by replacing them with more appropriate citations to reliable, independent, third-party sources. (August 2016) (Learn how and when to remove this template message) Hospital in Ontario, CanadaSunnybrookHealth Sciences CentreAerial view of the building in 2022Location in TorontoGeographyLocationToronto, Ontario, Canad...
Belgian physicist & chemist (1814-1886) Louis Melsens Louis Henri Frédéric Melsens (11 July 1814 in Leuven – 20 April 1886 in Brussels) was a Belgian physicist and chemist. In 1846, he became professor of chemistry at the Royal Veterinary School of Cureghem in Anderlecht, Brussels. Melsens applied the principle of the Faraday cage to lightning conductors and invented tincture of iodine for disinfection. In medical circles he became internationally famous for his research on oral a...
Об экономическом термине см. Первородный грех (экономика). ХристианствоБиблия Ветхий Завет Новый Завет Евангелие Десять заповедей Нагорная проповедь Апокрифы Бог, Троица Бог Отец Иисус Христос Святой Дух История христианства Апостолы Хронология христианства Ран�...
American rower This biography of a living person needs additional citations for verification. Please help by adding reliable sources. Contentious material about living persons that is unsourced or poorly sourced must be removed immediately from the article and its talk page, especially if potentially libelous.Find sources: Erin Cafaro – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2012) (Learn how and when to remove this template message) Erin ...
2000 single by Stefan Raab This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Wadde hadde dudde da? – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (August 2011) (Learn how and when to remove this template message) Wadde hadde dudde da?Eurovision Song Contest 2000 entryCountryGermanyArtist(s)Stefan RaabLanguagesG...
Gunung GamkonoraTitik tertinggiKetinggian1.635 m (5.364 kaki)[1]Masuk dalam daftarRibuKoordinat1°23′N 127°32′E / 1.38°N 127.53°E / 1.38; 127.53 GeografiLetakHalmahera, Maluku Utara, IndonesiaGeologiUsia batuanHolosenJenis gunungStratovolcanoLetusan terakhir2012 Gunung Gamkonora adalah gunung yang terletak di Pulau Halmahera, tepatnya di Kecamatan Ibu, Kabupaten Halmahera Barat, Provinsi Maluku Utara. Puncak gunung ini merupakan titik ter...
Indian journalist, social reformer and freedom fighter This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: G. Subramania Iyer – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (June 2017) (Learn how and when to remove this template message) Ganapathy Dikshitar Subramania IyerBorn(1855-01-19)19 January 1855Tanjore, M...
Questa voce o sezione sull'argomento centri abitati della Lombardia non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Torre d'Isolacomune Torre d'Isola – VedutaLa chiesa di Santa Maria della Neve LocalizzazioneStato Italia Regione Lombardia Provincia Pavia AmministrazioneSindacoRoberto Casimi...
Bupati Lanny JayaPetahanaBefa Yigibalomsejak 22 Mei 2017Masa jabatan5 tahun (definitif)Dibentuk21 Juni 2008Pejabat pertamaPribadi SukartonoSitus webSitus Resmi Kabupaten Lanny Jaya Kabupaten Lanny Jaya dari awal berdirinya pada tahun 2008 hingga saat ini sudah pernah dipimpin oleh beberapa bupati. Daftar Bupati Berikut ini adalah Daftar Bupati Lanny Jaya dari masa ke masa. No Bupati Mulai menjabat Akhir menjabat Prd. Ket. Wakil Bupati — Pribadi Sukartono(Penjabat) 21 Juni 2008 2010 —...
Dachirin Saidꦢꦏ꦳ꦶꦫꦶꦤ꧀ꦯꦆꦢ꧀ [[Bupati Demak]] 17Masa jabatan10 Oktober 2012 – 13 Februari 2016PresidenSusilo Bambang Yudhoyono Joko WidodoGubernurBibit WaluyoGanjar Pranowo[[Wakil Bupati Demak|Wakil]]HarwantoPendahuluTafta ZainiPenggantiHarwanto Informasi pribadiLahir21 Januari 1952Demak, Jawa TengahMeninggal13 Februari 2016Semarang, Jawa TengahKebangsaanIndonesiaSunting kotak info • L • B Drs. H. Moh. Dachirin Said, SH, M.Si (21 Januari 1952&...
Charlize Theron nel 2018 Oscar alla miglior attrice 2004 Charlize Theron (Benoni, 7 agosto 1975) è un'attrice, produttrice cinematografica e modella sudafricana naturalizzata statunitense. Ha recitato in diversi film tra cui L'avvocato del diavolo (1997), Il grande Joe (1998), Le regole della casa del sidro (1999), The Italian Job (2003), Hancock (2008), Biancaneve e il cacciatore, Prometheus (2012), Mad Max: Fury Road (2015), Dark Places (2015), Il cacciatore e la regina di ghiaccio (2016),...
Pour les articles homonymes, voir Globe. The Boston Globe Pays États-Unis Langue Anglais Périodicité Quotidienne Format Grand format Diffusion 386 415 en semaine et 587 292 le dimanche ex. (Septembre 2006) Fondateur Eben Jordan et cinq autres hommes Date de fondation 1872 Ville d’édition Boston Propriétaire John W. Henry Site web www.bostonglobe.com modifier The Boston Globe est un quotidien américain basé à Boston. Le journal a la plus grande diffusion en Nouvelle-...
Type of aircraft used in the sport of gliding This article is about recreational gliding. For the armed forces aircraft, see Military glider. Rolladen-Schneider LS4 (video) A glider sails over Gunma, Japan. A glider or sailplane is a type of glider aircraft used in the leisure activity and sport of gliding (also called soaring).[1][2] This unpowered aircraft can use naturally occurring currents of rising air in the atmosphere to gain altitude. Sailplanes are aerodynamically st...
Populated place in Burlington County, New Jersey, US Unincorporated community in New Jersey, United StatesChesterfield, New JerseyUnincorporated communityThe Chesterfield InnChesterfieldShow map of Burlington County, New JerseyChesterfieldShow map of New JerseyChesterfieldShow map of the United StatesCoordinates: 40°6′54″N 74°38′22″W / 40.11500°N 74.63944°W / 40.11500; -74.63944[1]Country United StatesState New JerseyCountyBurlingtonTownsh...
British politician (1845–1925) Paddy Logan John William Logan (1845 – 25 May 1925[1]), known as Paddy Logan, was a civil engineering contractor and Liberal Member of Parliament (MP) for Harborough in Leicestershire. He was the son of John Logan of Newport, Monmouthshire and educated at King's School, Gloucester. J. W. Logan was a successful railway contractor with the civil engineering firm of Logan and Hemingway. He moved to Leicestershire in 1876 to supervise a railway contract ...
_p010_LEVKOSIA.jpg)
