Jan XII (łac. Ioannes XII, właśc. Oktawian, ur. ok. 937, zm. 14 maja 964[1]) – papież w okresie od 16 grudnia 955 do 4 grudnia 963 i od lutego 964 do kwietnia 964[2].
Życiorys
Przed wyborem na papieża
Urodził się w Rzymie, jako Oktawian, syn Alberyka II[1]; pochodził z rodu Tusculum[3]. Na wyraźną prośbę swojego ojca (co było pogwałceniem dekretu Symmachusa z 499 roku) został wybrany papieżem w wieku osiemnastu lat[2]. Oktawian, w chwili wyboru miał już święcenia kapłańskie; przyjął imię Jan XII[2].
Pontyfikat
Jan sprawował zarówno władzę duchową, jak i świecką, jednak nie interesował się sprawami duchownymi – źródła podają, że zamienił Pałac Laterański w dom publiczny[2]. Był najmłodszym papieżem w historii Kościoła. Za jego pontyfikatu rozpoczął się nowy okres w dziejach Państwa Kościelnego (papiestwa) – związek ze Świętym Cesarstwem Rzymskim[1]. Jan XII, w zamian za pomoc w odzyskaniu Kapui i Benewentu, koronował króla Niemiec Ottona I na cesarza (2 lutego 962), któremu całkowicie się podporządkował pod naciskiem rzymskiej opozycji[2]. Państwo Kościelne odzyskało utracone ziemie, ale cesarz zawiódł papieża, bo wprowadzając „przywilej Ottoniański”, przywrócił obowiązek składania przez kolejnych następców św. Piotra przysięgi na wierność cesarzowi, a także konieczność zatwierdzania wybranego kandydata przez cesarza[1].
Jan XII nadał paliusze arcybiskupom: Canterbury – Dunstanowi i Yorku – Oksydelowi[2]. W kwestii chrystianizacji Słowian, papież podporządkował przyszłe biskupstwa arcybiskupstwu magdeburskiemu, które miało mieć wkrótce nadany status metropolii[1].
Abdykacja
W pierwszej połowie X wieku w klasztorze benedyktynów w opactwie w Cluny zaczęto głośno mówić o potrzebie reformy Kościoła. Podczas swojego pontyfikatu Jan XII zaczął spiskować z Berengarem i jego synem Adalbertem, a także z Węgrami, przeciwko Ottonowi[2]. Zirytowany tym cesarz przybył do Rzymu i zajął miasto 1 listopada 963, natomiast papież uciekł do Tivoli, plądrując wcześniej skarbiec kościelny[2]. Pięć dni później, Otton zwołał kler rzymski i przeprowadził synod, na którym oskarżono zaocznie Jana XII o zdradę, morderstwo i nieobyczajność[1]. Ponieważ Jan, pomimo wielu wezwań, nie stawił się, by złożyć wyjaśnienia, synod złożył go z urzędu 4 grudnia 963 i zastąpił go Leonem VIII, który został wyświęcony dwa dni później[2].
Powrót i śmierć
3 stycznia 964 roku Jan powrócił do Rzymu i wywołał powstanie, które zostało krwawo stłumione[2]. Jednak, gdy pod koniec stycznia cesarz Otton wyjechał, w lutym Jan ponownie wstąpił na Stolicę Piotrową, zmuszając Leona do ucieczki[2]. Wobec swoich przeciwników Jan zastosował ciężkie represje, anulował święcenia Leona VIII i dekrety cesarskie na synodzie 26 lutego 964[2]. Jednak wkrótce potem Otton powrócił do Rzymu, co w kwietniu zmusiło Jana do ucieczki do Kampanii, gdzie miał umrzeć miesiąc później na atak serca[2].
Okoliczności śmierci są jednak niepewne. Istnieje legenda mówiąca, że zmarł na udar mózgu w trakcie cudzołóstwa. Według innych podań został zabity[4] przez męża kobiety, z którą dopuścił się cudzołóstwa[5].
Był ostatnim papieżem okresu pornokracji.
Przypisy
- ↑ a b c d e f Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 61-62. ISBN 83-7006-437-X.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 177-179. ISBN 83-06-02633-0.
- ↑ Conti di Tusculo. Foundation for Medieval Genealogy. [dostęp 2012-11-18]. (ang.).
- ↑ I. Ławrecki: Kardynałowie. Warszawa: Książka i Wiedza, 1965, s. 24.
- ↑ Jean Mathieu-Rosay: Prawdziwe dzieje papieży. Od królestwa niebieskiego do królestw doczesnych. Warszawa: Wydawnictwo al fine, 1996, s. 137. ISBN 83-86829-60-5.
Bibliografia
- Pope John XII. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-11-12]. (ang.).
