Grzegorz XVI

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	6 lutego 1831
Konsekrator	Bartolomeo Pacca
Współkonsekratorzy	Pietro Francesco Galleffi; Tommaso Maria Raimondo Leopoldo Arezzo
Konsekrowani biskupi
Lodovico Altieri	17 lipca 1836
Antonio Maria Traversi	17 lipca 1836
Karl August Graf von Reisach	17 lipca 1836
Castruccio Castracane degli Antelminelli	11 lutego 1844
Niccola Clarelli Paracciani	11 lutego 1844
Paolo Polidori	11 lutego 1844
Antonio Maria Cagiano de Azevedo	11 lutego 1844

Grzegorz XVI
Gregorius Sextus Decimus
	Bartolomeo Alberto Cappellari
	Papież; Biskup Rzymu
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	18 września 1765 ; Belluno
Data i miejsce śmierci	1 czerwca 1846 ; Rzym
Miejsce pochówku	bazylika św. Piotra
	Papież
Okres sprawowania	2 lutego 1831–1 czerwca 1846
	Prefekt Świętej Kongregacji Rozkrzewiania Wiary
Okres sprawowania	1 października 1826–2 lutego 1831
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	kameduli
Śluby zakonne	1786
Prezbiterat	1787
Sakra biskupia	6 lutego 1831
Kreacja kardynalska	21 marca 1825; (in pectore); 13 marca 1826; Leon XII
Kościół tytularny	S. Callisto
Pontyfikat	2 lutego 1831
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Grzegorz XVI (łac. Gregorius XVI, właśc. Bartolomeo Alberto Cappellari EC; ur. 18 września 1765 w Belluno, zm. 1 czerwca 1846 w Rzymie^[1]) – włoski duchowny katolicki, kameduła, 254. papież w okresie od 2 lutego 1831 do 1 czerwca 1846 roku^[2].

Życiorys

Wczesne życie

Urodził się w Belluno koło Wenecji w rodzinie szlacheckiej^[3]. Jego rodzicami byli prawnik Giovanni Cappellari oraz Giulia Cesa-Pagani^[4]. 23 sierpnia 1783 wstąpił do zakonu kamedułów^[3]. Zamieszkał w klasztorze św. Michała w Murano i przybrał imię zakonne Mauro^[3]. W 1786 złożył śluby zakonne, w 1787 przyjął święcenia kapłańskie^[3]. W 1799, po śmierci Piusa VI, opublikował głośne dzieło Triumf Stolicy Świętej i Kościoła nad nowatorami^[2], które wpłynęło na kardynałów, aby wybrali nowego papieża w Wenecji pod protektoratem wojsk cesarza Franciszka II^[3]. W 1805 objął opactwo klasztoru św. Grzegorza na Monte Celio w Rzymie, zaś w 1823 został wikariuszem generalnym zakonu kamedułów^[1]. Dwukrotnie zaproponowano mu wówczas objęcie biskupstwa, jednak odmówił^[3].

21 marca 1825 został kreowany kardynałem in pectore. 13 marca 1826 jego nominacja została ogłoszona i nadano mu kościół tytularny S. Callisto^[3]. 4 lipca 1826 Cappellari został mianowany członkiem Kongregacji Rozkrzewiania Wiary (1 października 1826 objął funkcję prefekta tej kongregacji i sprawował ją do elekcji^[3]), Kongregacji ds. Korekty Ksiąg Rytów Orientalnych, Kongregacji Świętego Oficjum i Kongregacji ds. Studiów. W 1827 przydzielono go także do Kongregacji Nadzwyczajnych Spraw Kościoła^[5] i do Kongregacji ds. Egzaminowania Biskupów^[6].

Został wybrany na papieża po niemal dwumiesięcznym konklawe^[2]. Elekcję zapewniło stronnictwo zelanti i poparcie kanclerza Austrii Klemensa Metternicha^[1]. Cappellari przyjął imię Grzegorza XVI. Ponieważ w chwili wyboru nie był biskupem, został jednocześnie konsekrowany i intronizowany.

Pontyfikat

Przez cały okres swojego pontyfikatu pozostał skromnym mnichem^[2]. Głosił tezę o absolutnej wyższości władzy kościelnej nad świecką; występował przeciwko rozdzielaniu Kościoła od państwa^[2].

W czasie trwania pontyfikatu Grzegorza XVI państwa południowoamerykańskie uzyskiwały niepodległość, co umożliwiło długo oczekiwane, nieskrępowane politycznymi blokadami nominacje biskupie^[1]. Papież stanął na stanowisku, iż w sprawach kościelnych Stolica Apostolska będzie prowadziła negocjacje z rządem, który faktycznie sprawuje władzę^[1]. W brewe In supremo z 3 grudnia 1839 papież Grzegorz XVI potępił niewolnictwo i sprzedaż niewolników jako niegodne chrześcijan^[1]. Uznał w nim także polskie powstanie z 1830 przeciwko cesarzowi Rosji jako część rewolucji europejskiej mającej na celu obalenie legalnej władzy i potępił je^[2]. W swojej encyklice Cum primum ogłoszonej 9 czerwca 1832 napomniał polskich biskupów oraz duchowieństwo, aby podporządkowali się władzy zaborców oraz aby zachęcali do tego lud^[2]. Wkrótce potem uświadomiony przez doradców o faktycznych działaniach carskich, papież tłumaczył, że dał się oszukać dyplomacji i nigdy nie chciał potępić Polaków^[2]. Papież przywrócił także prace misyjne oraz zreorganizował Kościoły w Kanadzie (utworzył 4 nowe diecezje i zreformował archidiecezję w Quebecu) i w Stanach Zjednoczonych (utworzył 10 nowych diecezji i zreformował archidiecezję w Baltimore)^[1].

Występował ostro przeciw liberalnemu nurtowi w katolicyzmie; w 1832 potępił francuskie czasopismo „L’Avenir” wydawane przez Ch. de Montalemberta, H. Lacordaire'a i księdza F.R. Lamennais’a^[1]. W wydanej 15 sierpnia 1832 encyklice Mirari vos potępił ideę wolności sumienia i rozdział Kościoła od państwa, a w 1844 także – indyferentyzm i działalność Towarzystwa Biblijnego i Christian Alliance^[1]. Bardzo krytycznie wypowiadał się także o racjonalizmie Georga Hermesa i fideizmie Louis’a Bautaina^[1]. Przez praktycznie cały pontyfikat Grzegorz prowadził spór z Hiszpanią i Portugalią, gdzie uchwalono antyklerykalne ustawy, oraz ze Szwajcarią, gdzie 21 stycznia 1834 wprowadzono Artykuły Badeńskie, wyjmujące katolików w tym kraju spod jurysdykcji papieskiej^[1]. Konfliktował się także z królem Prus: w kwestii wychowania dzieci w duchu katolickim w małżeństwach mieszanych, Grzegorz podtrzymywał linię Piusa VIII^[1]. Kiedy jednak na tron wstąpił Fryderyk Wilhelm IV Pruski, dyplomatom udało się osiągnąć w 1841 porozumienie – rząd Prus nie ingerował w sprawy małżeństw, a także zagwarantowano swobodny wybór biskupów^[1].

Papież Grzegorz XVI nie zgadzał się na wprowadzenie w Państwie Kościelnym kolei żelaznej^[1] i gazowego oświetlenia ulic, uważając, że przyczynią się do rozwoju handlu i w rezultacie wzmocnienia antymonarchistycznej burżuazji, dlatego określił on drogi żelazne „drogą do piekła” (gra słów po francusku: chemins de fer – chemin d'enfer)^[7]. Taka postawa sprzyjała włoskiemu nacjonalizmowi, co doprowadziło do powstań zarówno we Włoszech, jak i samym Państwie Kościelnym^[1]. Grzegorz poprosił o pomoc Austrię, jednak gdy 31 maja 1831 pozostałe mocarstwa ubiegły się o reformy administracyjne i konstytucyjne papież ponownie kategorycznie odmówił. Spowodowało to kolejne rozruchy i kolejną interwencję wojsk austriackich, lecz Francja zajęła wówczas Ankonę i Państwo Kościelne przez siedem lat było okupowane^[1]. Papieża wspomagali sekretarze stanu: Tommaso Bernetti i Luigi Lambruschini, lecz ich działania znacznie uszczupliły skarbiec papieski^[1].

Starał się utrzymać tradycję dworu papieskiego jako mecenasa sztuki^[1]. Powiększył i wzbogacił Muzeum Watykańskie oraz ukończył budowę pinakoteki. Utworzył także muzeum etruskie i egipskie w Watykanie oraz muzeum chrześcijaństwa na Lateranie.

Kreował 75 kardynałów na dwudziestu czterech konsystorzach^[3]. Grzegorz XVI zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra^[3].