Miasto położone jest na Wysoczyźnie Tureckiej, na terenie pagórkowatym (jest to obszar związany genetycznie ze zlodowaceniem środkowopolskim). Charakterystyczne dla okolic są izolowane pagóry, porozdzielane szerokimi dolinami rzecznymi o płaskim, zazwyczaj podmokłym dnie.
Obok miasta przepływa Pokrzywnica, niewielka rzeka dorzecza Warty.
Historia
Pierwotnie była to osada stanowiąca własność szlachecką. Najstarsza wzmianka zanotowana została ok. 1362 roku, kiedy Tuliszków należał do rodu Zarembów, którzy czyniąc starania uzyskali dla osady prawa miejskie w 1458 roku. W tym samym roku Tuliszków wysłał na wojnę polsko-krzyżacką 5 pieszych[6]. W XV wieku miasto stało się własnością Opalińskich.
Najsławniejszą postacią związaną z Tuliszkowem jest Janusz z Tuliszkowa, XV-wieczny kasztelan kaliski, bliski współpracownik króla Władysława Jagiełły. Za zasługi podczas Bitwy pod Grunwaldem został starostą Gdańska. Posłował w imieniu Polskiego Króla na soborze w Konstancji. Członek Zakonu Kolii, zakonu zrzeszającego elitę średniowiecznego rycerstwa. W czasie wojny trzynastoletniej Tuliszków wystawił w 1458 roku 5 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[7].
Od XVII wieku właścicielami miasta byli Konarzewscy, a następnie Mycielscy. W XVIII wieku Tuliszków stał się własnością Zamojskich. Po II rozbiorze Polski miasto, liczące wówczas 365 mieszkańców i 83 domy oraz zaledwie 13 rzemieślników, przeszło pod panowanie pruskie. W tym czasie działały także, należące do rodu Zamojskich, dwa młyny wodne i wiatrak. Od 1807 miasto leżało w granicach Księstwa Warszawskiego.
Na przestrzeni XIX wieku znacznie wzrosła w mieście liczba ludności oraz następuje ożywienie życia gospodarczego. Na początku XIX wieku w Tuliszkowie osiedlili się wyznawcy wiary mojżeszowej, w 1807 roku było ich 16 (2,6%), a w 1827 – 51 (5,5%). Jednak w 1870 roku miasto zostało pozbawione przez władze rosyjskie praw miejskich.
Na początku XX wieku Tuliszków liczył już 2 tysiące mieszkańców oraz 170 domów. Prawa miejskie zostały przywrócone po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w roku 1919. W 1920 roku opiekę duchową nad członkami Gminy Żydowskiej pełnił Rabbi Joel Fox. W roku 1921 społeczność żydowska liczyła 260 osób. W okresie przed II wojną światową miasto osiągnęło liczbę 2600 mieszkańców, którzy utrzymywali się głównie z pracy na roli, a częściowo z rzemiosła i drobnego handlu.
Po zajęciu miasta przez Niemców, w grudniu 1939 lub w styczniu 1940 roku utworzono getto dla żydowskich mieszkańców. Było jednym z pierwszych w tzw. Reichsgau Wartheland. Getto w Tuliszkowie istniało niespełna 22 miesiące. Mniej więcej w czasie Jom Kipur (1 października 1941 r.) większość Żydów z powiatu tureckiego w tym z Tuliszkowa, przesiedlono do getta w Kowalach Pańskich, a stamtąd do obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem[8].
W Tuliszkowie urodziła się Zofia Kamińska pseud. „Tola” – łączniczka Armii Krajowej, ZWZ-AK KG.
W okresie PRL-u w mieście powstało Zespołowe Gospodarstwo Rolne oraz baza maszynowa Spółdzielni Kółek Rolniczych. zakład wytwórczy ubiorów Odzieżowej Spółdzielni Pracy "Turkowianka" w Turku i wytwórnia wyrobów dziewiarskich Zakładu Przemysłu Dziewiarskiego "Polo" w Kaliszu[6].
Demografia
Piramida wieku mieszkańców Tuliszkowa w 2014 roku[2].
Kościół parafialnypw. św. Wita – monumentalny kościół w stylu gotyckim z 1450 roku zbudowany został na wysokim wzniesieniu, na miejscu wcześniejszej świątyni pochodzącej prawdopodobnie z XIII lub XIV wieku. Ufundował go Mikołaj Zaremba z Kalinowy, kasztelan łęczycki i starosta kruszwicki. Renowacje i liczne przebudowy w późniejszych wiekach zatarły jego pierwotną architekturę na rzecz późnego baroku. Na zewnętrznej ścianie prezbiterium wmurowana jest tablica upamiętniająca więźniów politycznych, którzy zginęli w czasie okupacji niemieckiej. W latach 1874–1877 wydłużona została nawa oraz dobudowano dwie kaplice, tworzące nawę poprzeczną. Wnętrze o skromnym wystroju ścian w postaci pilastrów, z chórem wspartym na trzech arkadach, mieści ołtarze pochodzące z XVIII wieku. Późnogotyckie rzeźby Chrystusa Zmartwychwstałego oraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem na półksiężycu są z początku XVI wieku, a krucyfiks z XVII wieku. Późnorenesansowe podwójne epitafium kamienne z klęczącymi postaciami Mikołaja Zaremby i Jana Krotowskiego z Krotoszyna, pochodzi z 1598 roku. W wielkim ołtarzu znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w srebrnej sukience rokokowej z XVIII wieku. Naczynia liturgiczne, puszka i kielich, pochodzą z połowy XVII wieku[9].
plebania – niedaleko kościoła stoi późnoklasycystyczna plebania, pochodząca z 1816 roku. Parterowy budynek, zbudowany na rzucie litery L przykryty jest dachem naczółkowym, a elewacja frontowa zdobiona jest wejściem na osi ujętym w dwie kolumny. Obecna plebania znajduje się obok starej, została wybudowana w roku 2002, przez ks. proboszcza prałata Stanisława Nowaka[9].
synagoga – przy ul. 1 Maja znajdowała się synagoga, którą Niemcy zniszczyli podczas II wojny światowej, a później została przebudowana na mieszkania.
park – w miejscowym parku krajobrazowym, mającym powierzchnię 10,3 ha, położonym we wschodniej części miasta, mieści się późnoklasycystyczny murowany dwór z 1830 roku. Na sztucznie usypanej wyspie, otoczonej fosą, wznosi się dwupiętrowy, późnoklasycystyczny spichlerz, pochodzący z tego samego okresu co dworek. Ściany spichlerza pokryte są pilastrami oraz oknami prostokątnymi i półkolistymi. Czterospadowy dach zwieńczony jest małym szczytem. Obecnie spichlerz jest zabytkiem i podlega ochronie.
popiersie Tadeusza Kościuszki – znajduje się w centrum miasta na rynku. Pierwsze, pochodzące z 1934 roku, zniszczyli hitlerowcy, zaś obecne odsłonięto w 1962 roku na miejscu poprzedniego. Obok rośnie Dąb Wolności o obwodzie 225 cm. Posadził go w 1919 roku weteran powstania styczniowego Bartłomiej Patrzykąt.
Gospodarka wodna
Gmina Tuliszków jest zwodociągowana w 98%. Głównie sieć wodociągowa ma 146 966,5 mb. Na terenie gminy znajduje się 5 ujęć wody:
Tuliszków 104 m³/h (wydajność)
Gadowskie Holendry 48 m³/h
Smaszew 41,4 m³/h
Piętno 22,5 m³/h
Imiełków 48,9 m³/h.
W roku 1997 została oddana do użytku mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków typu SBR o przepustowości 600 m³ na dobę z automatycznie sterowanym procesem technologicznym oczyszczania ścieków.
W miejscowości działa klub sportowy Tulisia Tuliszków, którego sekcja piłkarska występuje w lidze okręgowej grupy konińskiej. Największymi sukcesami klubu są: Puchar Polski na szczeblu okręgu (2007/2008) oraz sezon spędzony na boiskach IV ligi grupa wielkopolska południowa (również 2007/2008).
↑Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.
↑Geoffrey P.G.P.MegargeeGeoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 108.
↑Po sezonie powołano ligę międzyokręgową (później przekształconą w V ligę), przez co pomimo utrzymania się na tym samym szczeblu, Tulisia uzyskała awans z klasy okręgowej.
Bibliografia
PiotrP.MaluśkiewiczPiotrP., Ziemia konińska – przewodnik turystyczny, Konin: Apeks, 1997, ISBN 83-86139-28-5, OCLC750945451. Brak numerów stron w książce
Nowak A., Konin, Turek, Dobra, Golina, Rychwał, Tuliszków oraz okolice – przewodnik turystyczny, Poznań 1987, ISBN 83-85034-04-8.
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).
Indian educationalist, freedom fighter, and politician This biography of a living person needs additional citations for verification. Please help by adding reliable sources. Contentious material about living persons that is unsourced or poorly sourced must be removed immediately from the article and its talk page, especially if potentially libelous.Find sources: K. A. Shanmuga Mudaliar – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (July 2021) (Learn ho...
Canoeing at the2004 Summer OlympicsSlalomC-1menC-2menK-1menwomenSprintC-1 500 mmenC-1 1000 mmenC-2 500 mmenC-2 1000 mmenK-1 500 mmenwomenK-1 1000 mmenK-2 500 mmenwomenK-2 1000 mmenK-4 500 mwomenK-4 1000 mmenvte These are the results of the men's K-2 500 metres competition in canoeing at the 2004 Summer Olympics. The K-2 event is raced by two-man canoe sprint kayaks. Medalists Gold Silver Bronze Ronald Rauhe and Tim Wieskötter (GER) Clint Robinson and Nathan Baggaley (A...
Навчально-науковий інститут інноваційних освітніх технологій Західноукраїнського національного університету Герб навчально-наукового інституту інноваційних освітніх технологій ЗУНУ Скорочена назва ННІІОТ ЗУНУ Основні дані Засновано 2013 Заклад Західноукраїнський �...
هذه المقالة تحتاج للمزيد من الوصلات للمقالات الأخرى للمساعدة في ترابط مقالات الموسوعة. فضلًا ساعد في تحسين هذه المقالة بإضافة وصلات إلى المقالات المتعلقة بها الموجودة في النص الحالي. (أكتوبر 2021)Learn how and when to remove this message ملف:NeoSensory exoskin haptic jacket.jpgسترة اللمس NeoSensory exoskin. ثوب فائق ا...
Questa voce è orfana, ovvero priva di collegamenti in entrata da altre voci. Inseriscine almeno uno pertinente e utile e rimuovi l'avviso. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Autoritratto di Amalia De Angelis del 1845 circa Amalia De Angelis, talvolta ortografato De-Angelis o DeAngelis (Roma, 1824 – Roma, 13 dicembre 1873), è stata una pittrice italiana. Indice 1 Biografia 2 Note 3 Bibliografia 4 Altri progetti 5 Collegamenti esterni Biografia Amalia De Angelis nacque a Rom...
76th Flying Training WingLocations of airfields controlled by the 76th Flying Training WingActive1943–1946CountryUnited StatesBranchUnited States Army Air ForcesTypeCommand and ControlRoleTrainingPart ofArmy Air Forces Training CommandEngagementsWorld War II World War II American Theater Military unit The 76th Flying Training Wing was a wing of the United States Army Air Forces. It was assigned to the Army Air Forces Flying Training Command, and was stationed from 1943–46 at Smyrna ...
Statistics Korea통계청統計廳Tonggye-cheongAgency overviewFormed1990; 34 years ago (1990)HeadquartersDaejeon, South KoreaAgency executiveLee Hyoung-il, CommissionerParent agencyMinistry of Economy and FinanceWebsitekostat.go.kr Statistics Korea (KOSTAT; Korean: 통계청; Hanja: 統計廳; RR: Tonggyecheong) is a government organization responsible for managing national statistics in South Korea. KOSTAT is headquartered in Daejeon, Sou...
Paleontological research occurring within or conducted by Arkansas The location of the state of Arkansas Paleontology in Arkansas refers to paleontological research occurring within or conducted by people from the U.S. state of Arkansas. The fossil record of Arkansas spans from the Ordovician to the Eocene.[1] Nearly all of the state's fossils have come from ancient invertebrate life.[1] During the early Paleozoic, much of Arkansas was covered by seawater. This sea would come ...
Australian federal election 1925 Australian federal election ← 1922 14 November 1925 (1925-11-14) 1928 → ← outgoing memberselected members →All 76[b] seats in the House of Representatives 38 seats were needed for a majority in the House 22 (of the 36) seats in the SenateRegistered3,302,016 10.79%Turnout2,987,200 (91.39%)[a](32.03 pp) First party Second party Leader Stanley Bruce Matthew Charlton Party Nat...
English explorer Anthony HendayBornIsle of Wight, EnglandOccupationExplorerYears active1750–62 Anthony Henday (fl. 1750–1762) was one of the first Europeans to explore the interior of what would eventually become western Canada. He ventured farther westward than any white man had before him.[1] As an employee of the Hudson's Bay Company, he travelled across the prairies in the 1750s, journeyed into what is now central Alberta, and possibly arrived at the present site ...
American politician (1922–1995) Bert BandstraMember of the U.S. House of Representativesfrom Iowa's 4th districtIn officeJanuary 3, 1965 – January 3, 1967Preceded byJohn Henry KylSucceeded byJohn Henry Kyl Personal detailsBornJanuary 25, 1922Monroe County, Iowa, U.S.DiedOctober 23, 1995(1995-10-23) (aged 73)Pella, Iowa, U.S.Political partyDemocraticAlma materUniversity of Michigan Law SchoolMilitary serviceAllegianceUnited StatesBranch/serviceUnited States NavyYe...
نهائي كأس العالم لكرة القدم 1986الحدثكأس العالم لكرة القدم 1986 الأرجنتين ألمانيا الغربية 3 2 التاريخ29 June 1986الملعبملعب أزتيكا، مكسيكو سيتيرجل المباراةالمعلومات غير متوفرةالحكمروموالدو أربي فيلهو (اتحاد البرازيل لكرة القدم)الحضور114,600الطقسالمعلومات غير متوفرة → 1982 1990 ← أستض...
Former chapel in England 53°24′24.44″N 2°59′9.56″W / 53.4067889°N 2.9859889°W / 53.4067889; -2.9859889 Octagon Chapel, pen-and-ink sketch (artist unknown). The Octagon Chapel, Liverpool, was a nonconformist church in Liverpool, England, opened in 1763. It was founded by local congregations, those of Benn's Garden and Kaye Street chapels. The aim was to use a non-sectarian liturgy; Thomas Bentley was a major figure in founding the chapel, and had a hand in t...
Precepts and commandments in Judaism This article is about beliefs in Judaism. For the Jewish rites of passage, see Bar and Bat Mitzvah. Part of a series onJews and Judaism Etymology Who is a Jew? Religion God in Judaism (names) Principles of faith Mitzvot (613) Halakha Shabbat Holidays Prayer Tzedakah Land of Israel Brit Bar and bat mitzvah Marriage Bereavement Baal teshuva Philosophy Ethics Kabbalah Customs Rites Synagogue Rabbi Texts Tanakh Torah Nevi'im Ketuvim Talmud ...
American online magazine BrooklynVeganType of siteOnline magazine, music blogAvailable inEnglishFoundedJuly 2004; 20 years ago (2004-07)HeadquartersBrooklyn, New York, United StatesCountry of originUnited StatesArea servedWorldwideOwnerEnrique AbeytaFounder(s)David LevineEditorDavid LevineIndustryVeganism, MusicParentTownsquare Media (2015–2021)Project M Group (2021–present)SubsidiariesInvisible OrangesBV ChicagoBV AustinURLbrooklynvegan.comCommercialYesRe...
Film Titel Star Trek: Der Aufstand Originaltitel Star Trek: Insurrection Produktionsland Vereinigte Staaten Originalsprache Englisch Erscheinungsjahr 1998 Länge 103 Minuten Altersfreigabe FSK 12 Stab Regie Jonathan Frakes Drehbuch Michael Piller Produktion Rick Berman Musik Jerry Goldsmith Kamera Matthew F. Leonetti Schnitt Peter E. Berger Besetzung Patrick Stewart: Captain Jean-Luc Picard Jonathan Frakes: Commander William Riker Brent Spiner: Lieutenant Commander Data LeVar Burton: Li...
Cet article est une ébauche concernant le ski et une localité autrichienne. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Bad Gastein Héraldique Église paroissiale. Administration Pays Autriche Land Salzbourg District(Bezirk) Sankt Johann im Pongau Maire Gerhard Steinbauer (ÖVP) Code postal A-5640 Immatriculation JO Indicatif 43+ (0) 6434 Code Commune 5 04 03 Démographie Population 3 980 ...
Disambiguazione – Se stai cercando l'omonimo calciatore inglese noto con il soprannome Ernie, vedi Ernie Hunt. Roger HuntHunt nel 2006Nazionalità Inghilterra Altezza175 cm Calcio RuoloAttaccante Termine carriera1º luglio 1972 CarrieraGiovanili 1954-1959 Stockton Head Squadre di club1 1959-1969 Liverpool404 (245)1969-1971 Bolton70 (24)1971-1972→ Hellenic6 (4) Nazionale 1962-1969 Inghilterra34 (18) Palmarès Mondiali di calcio OroInghilterra 1966 Europei ...
Authoritative Lutheran statement of faith Not to be confused with Book of Concord. Part of a series onLutheranism Background Christianity Start of the Reformation Reformation Protestantism Doctrine and theology Bible Old Testament New Testament Creeds Apostles' Creed Nicene Creed Athanasian Creed Book of Concord Augsburg Confession Apology of the Augsburg Confession Luther's Small / Large Catechism Smalcald Articles Treatise on the Power and Primacy of the Pope Formula of Concord Dis...
_(4).jpg)
