Samkvæmt opinberum portúgölskum skjölum uppgötvaði António de Noli eyjarnar árið 1456. Hann var gerður að landstjóra eyjanna og fyrstu landnemarnir settust þar að árið 1462. Eyjarnar urðu miðstöð þrælaverslunarinnar á Atlantshafi og ríkidæmi þeirra dró að sjóræningja. Francis Drake rændi höfuðborg eyjanna Ribeira Grande árið 1585. Eftir árás Frakka árið 1712 hnignaði borginni og Praia tók við hlutverki höfuðborgar árið 1770. Þegar þrælaversluninni tók að hnigna versnaði efnahagur eyjanna sem þó voru áfram mikilvæg höfn. Sjúkdómar og eldgos á fyrri helmingi 20. aldar leiddu til þurrka og hungursneyðar. Óánægja með nýlendustjórnina leiddi til sjálfstæðisbaráttu í byrjun 20. aldar. Eftir fall ríkisstjórnar Salazars í Portúgal neyddust Portúgalir til að veita eyjunum sjálfstæði. Sjálfstæðisflokkur Cabo Verde kom á flokksræði og ríkti til 1990 þegar flokksræði var afnumið og fyrstu frjálsu kosningarnar haldnar.
Ísland veitti Grænhöfðaeyjum þróunaraðstoð á 9. og 10. áratug 20. aldar og skipaði sendiherra þar frá 1979 til 1993.[1]
Heiti
Eyjarnar draga nafn sitt af höfðanum Cap-Vert („Grænhöfða“) á strönd Senegals.[2] Nafn höfðans kemur upphaflega úr portúgölsku Cabo Verde. Portúgalskir sæfarar nefndu höfðann svo árið 1444, nokkrum árum áður en þeir uppgötvuðu eyjarnar.
Þann 24. október 2013 tilkynnti sendinefnd landsins hjá Sameinuðu þjóðunum að önnur lönd ættu ekki að nota þýðingar á heitinu Cabo Verde í opinberum samskiptum heldur ættu öll lönd að nota portúgalska heitið þar sem það væri opinbert heiti landsins á öllum tungumálum.[3][4]
Landfræði
Grænhöfðaeyjar eru í Atlantshafi, um 570 km undan strönd Vestur-Afríku. Strönd Senegal er næst þeim á meginlandinu. Þær eru milli 14. og 18. breiddargráðu norður og 22. og 26. lengdargráðu vestur.
Grænhöfðaeyjar eru tíu eyjar (níu byggðar) og átta smáeyjar sem liggja í hálfhring og skiptast í tvo eyjaklasa:
Segultruflanir við eyjarnar benda til þess að undirstöður þeirra hafi myndast fyrir 125-150 milljón árum, en eyjarnar sjálfar eru 8-20 milljón ára gamlar.[5] Elstu klettarnir ofan sjávarborðs eru á Maio og norðurskaga Santiago, og eru 128-131 milljón ára gamalt bólstraberg. Gosvirkni á svæðinu hófst snemma á Míósen og náði hátindi sínum undir lok tímabilsins þegar eyjarnar náðu mestu stærð. Á sögulegum tíma hefur eldvirkni verið bundin við eyjuna Fogo.[6]
Miðbær Mindelo en Baía do Porto Grande, São VicenteÓbyggðu smáeyjarnar Ilhéus Secos eða Ilhéus do Rombo séðar frá ströndinni með bæinn Nova Sintra í forgrunni
Portúgalska er opinbert tungumál á Grænhöfðaeyjum.[8] Hún er notuð í kennslu og stjórnsýslunni. Portúgalska er líka notuð í blöðum, sjónvarpi og útvarpi.
Kriolu er kreólamál sem byggist á portúgölsku og er notað sem talmál alls staðar á eyjunum. Kriolu er móðurmál nær allra íbúa Grænhöfðaeyja. Stjórnarskráin kveður á um að leitast skuli við að gera kriolu jafnhátt undir höfði og portúgölsku.[8] Þó nokkuð af bókmenntum á kriolu er til, sérstaklega á Santiago- og São Vicente-mállýskum. Mikilvægi kriolu hefur farið vaxandi eftir að landið fékk sjálfstæði frá Portúgal.
Ólíkar mállýskur á mismunandi eyjum hafa staðið í vegi fyrir stöðlun tungumálsins. Sumir hafa mælt með tveimur stöðlum: einum fyrir norðureyjarnar byggðum á São Vicente-mállýskunni, og einum fyrir suðureyjarnar, byggðum á Santiago-mállýskunni. Rithöfundurinn og ráðherrann Manuel Veiga hefur verið helsti talsmaður þess að staðla notkun kriolu.[9]
Tilvísanir
↑Hermann Örn Ingólfsson og Jónas H. Haralz (2003). Ísland og þróunarlöndin. Utanríkisráðuneyti Íslands. Afrit af upprunalegu geymt þann 8. desember 2021. Sótt 8. desember 2021.
.svg)
