Uxío Carré Aldao,[1][2][3][4] coñecido no seu tempo como Eugenio Carré Aldao,[5][6][7][8] nado na Coruña o 5 de novembro de 1859 e finado na mesma cidade o 18 de decembro de 1932, foi un escritor en linguas castelá e galega, editor e libreiro galego, membro fundador da Real Academia Galega da que foi secretario de 1905 a 1906 e de novo, durante dez anos, de 1909 a 1919. Sucedeu a Andrés Martínez Salazar como Cronista oficial da Coruña.
Traxectoria
Os avós paternos foron industriais cataláns que se desprazaran a Galicia a principios do XIX, para dedicarse á industria panificadora. O pai, Xosé Carré Batista, xa naceu en Galicia, onde casou con María Aldao Caamaño. Uxío estudou na Escola de Comercio da Coruña e dedicouse, nun primeiro tempo, á compravenda de coloniais, época na que casou con Purificación Alvarellos Pena, de Carballo, coa que tivo 12 fillos, entre eles os coñecidos Leandro, Uxío, Gonzalo e Lois Carré Alvarellos.
Carré Aldao (sentado) co consello de redacción da Revista Gallega.
Nos locais da librería foise creando un faladoiro galeguista que tería notable influencia na cultura galega, coñecido como a Cova Céltica, do que Uxío Carré era o principal animador. Ó redor do faladoiro reuníronse destacadas personalidades da literatura, da arte e da ciencia galegas, como Manuel Murguía, Lugrís Freire, Andrés Martínez Salazar, Francisco Tettamancy, Eladio Rodríguez González e Salvador Golpe, entre outros moitos, e tamén contou coa presenza ocasional de Emilia Pardo Bazán, Curros Enríquez ou José Leite de Vasconcelos. Os membros da Cova Céltica organizaron diversas campañas culturais, crearon diversas entidades e asociacións e xestionaron a fundación da Real Academia Gallega.
Unha das iniciativas da Cova Céltica foi a creación da Liga Gallega, en 1897, presidida por Murguía e na que tamén participou activamente Carré, cuxo obxectivo era "a defensa dos intereses morais, materiais, políticos, económicos e sociais de Galicia". Carré actuaba como editor e redactor do voceiro da Liga, a Revista Gallega, dirixida por Galo Salinas, onde publicou colaboracións literarias, traducións e artigos de opinión. Simultaneamente, Carré comeza a publicar poesía en diversos medios xornalísticos da época, como Galicia. Revista Regional, onde sae o primeiro poema de Carré en 1892, "Coitas iguales", unha tradución de Paul Bourget.[6]
En 1898 publicou un Catálogo de obras escritas en gallego, que foi a primeira bibliografía de obras galegas.
Foi tamén membro de Solidaridad Gallega, unha organización política rexionalista galega activa entre 1907 e 1912 que reunía a republicanos, tradicionalistas e os rexionalistas de Manuel Murguía e do propio Carré.
En 1905 foi un dos protagonistas da fundación da Real Academia Gallega. En 1926 foi nomeado polo concello da Coruña cronista da vila e bibliotecario municipal. En 1928, Carreras y Candi publican a Geografía General del Reino de Galicia, da que Carré é autor dos dous volumes que describen a provincia da Coruña[9].
Entre outros recoñecementos e distincións que foi recibindo ó longo da súa vida cómpre mencionar o nomeamento de membro correspondente da Real Academia da Historia de Madrid, da sección galega da Real Academia Española, da Academia de Bellas Artes de Barcelona e da Comisión de Monumentos da Coruña.
Con ocasión da súa morte, en 1932, Eladio Rodríguez describiuno así [10]:
“
Era personalmente modesto, por lo mismo que concienciudamente docto. Su innata sencillez contrastaba con su sólida erudición. Por encima de su llaneza proverbial, sobresalía la realidad de su alto valimiento. Por esto era querido, y por eso era respetado. Pudo ser un comerciante enriquecido y prefirió ser un hombre de letras y estudios, aun sabiendo que las letras, si a veces dan honores, no suelen dar dinero por estas latitudes a quienes con éxito las cultivan como él las cultivó.
”
Real Academia Galega
A partir de 1895 comeza a nacer no seo da Cova Céltica a idea de crear a Real Academia. Carré, con Manuel Murguía e Víctor López Seoane, participa na redacción dos Estatutos e na creación da Academia, que é reclamada publicamente nun artigo publicado por Murguía en 1904. Ó ano seguinte comezan as xestións para a legalización da institución, con Murguía na presidencia e Carré como Secretario [11], que son confirmados na constitución definitiva da Academia, o 30 de setembro de 1906. Carré volvería ocupar a secretaría entre 1909 e 1919.
En 1896 publica o seu primeiro libro, Brétemas. Dous anos despois sae o segundo, Rayolas.
De 1904, canto menos, data un bosquexo teatral en dous actos, baixo o título O sacrificio, drama estreado en Lugo en 1917.
Desde 1907 comeza a publicar relatos breves n’ A Nosa Terra, editada tamén na súa imprenta, algúns extraídos das súas obras anteriores e outros inéditos. En 1908 publica tamén nas mesmas páxinas un refraneiro popular galego.
En 1907 publica un Catecismo solidario, iniciativa xurdida a imitación do Catecismo do labrego de Lamas Carvajal, publicado a primeiros dese mesmo ano. O Catecismo de Carré pretende asesorar ós labregos e animalos a presentar queixas e reivindicacións, e ofrece o enderezo da librería para presentar ditas reclamacións, todo co obxectivo de introducir a ideoloxía social no movemento agrario.
En 1908 viuse obrigado a pechar a Librería Regional, polo que se dedica totalmente ás actividades da Academia e diversas colaboracións periodísticas, co seu nome ou con diferentes pseudónimos, como Carlos Florencio, Esteban de Paleo, Xan do Martinete ou Eurico Nagere. No Boletín de la Real Academia Gallega publica numerosos traballos, sobre todo de historia e crítica literarias. Publica tamén, en 1911, un ensaio sobre Influencias de la literatura gallega en la castellana. Estudios críticos y bibliográficos e, en 1915, a Guerra de la Independencia en España, El alzamiento contra los franceses en Galicia: 1808-1809.[7] Tamén, en 1915, presenta o poema Os paxariños sabios nos Xogos Florais de Lugo [12].
Uxío Carré Aldao cos fillos, de esquerda a dereita Gonzalo, Leandro, Uxío, Lois e Carlos.
En 1916 intégrase nas Irmandades da Fala, que acabaran de nacer nese mesmo ano. Comeza así a destacar o carácter político das súas colaboracións, tanto n' A Nosa Terra como noutros xornais, nas que se observa a evolución cara ao nacionalismo. En 1923 pronuncia unha conferencia, no transcurso duns actos organizados polas Irmandades da Coruña, baixo o título Do nacionalismo e de outras cousas que con él teñen relación, na que sitúa o concepto de Nacionalismo como herdeiro do rexionalismo anterior.
“
Al provincialismo sucedió, en el andar de los tiempos, el regionalismo, vocablo apropiado y llegado oportunamente para, a su vez, ser substituído por otro no menos oportuno y más adecuado a la marcha de las ideas, o sea, el nacionalismo.
”
Neste contexto, publica a súa novela curta A terra chama, en 1925[13].
↑Carré Aldao, Uxío (1911). "O Pintureiro". Boletín da Real Academia Galega (46): 251–253. Arquivado dende o orixinal o 14 de febreiro de 2023. Consultado o 26 de abril de 2023.
↑Reedición ampliada de La literatura gallega en el siglo XIX. O título completo é Literatura gallega con extensos apéndices bibliográficos y una gran antología de 300 trabajos escogidos en prosa y verso de la mayor parte de los escritores regionales gallegos.
