Pous Eugenius IV
Geboortenaam	Gabriele Condulmer
Pontifikaat begin	3 Maart 1431
Pontifikaat eindig	23 Februarie 1447
Voorganger	Martinus V
Opvolger	Nicolaas V
Gebore	1383 Venesië, Italië
Sterf	23 Februarie 1447 Rome, Italië
Ander pouse genaamd Eugenius

Eugenius IV was die 207de pous van die Rooms-Katolieke Kerk van 1431 tot 1447. Hy was 'n kardinaal-nepoot van Pous Gregorius XII ('n broer van sy ma) en ook die oom van die latere Pous Paulus II. Tydens sy bewind op 30 Mei 1431 sterf Johanna van Arkel op die brandstapel.

Pous Eugenius IV^[1] is gebore as Gabriele Condulmer (of Condulmaro of Condulmerio) ongeveer in 1383 in Venesië, Italië die seun van Angelo Condulmer en sy vrou Beriola Correr. Hy was die kind van 'n welgestelde familie, oorspronklik uit Padua. Na sy studie aan die universiteit van Padua het hy sy aansienlike rykdom (20,000 dukate) aan die armes gegee en 'n Augustyner monnik geword. Sy oom Pous Gregorius XII benoem hom op 30 Desember 1407 tot biskop van Sienna. Die aanstelling het baie teenstand ondervind. Op 9 Mei 1408 word hy kardinaal-priester van San Clemente. Tydens die pontifikaat van Pous Martinus V word hy pouslike legaat in Picenum en deur sy bemiddeling word die onrus in Bologna beëindig. Op 3 Maart 1431 (4 Maart volgens Catholic Encyclopedia ref. 2) volg hy Pous Martinus V op en regeer tot sy dood op 23 Februarie 1447. Hy word opgevolg deur Pous Nicolaas V. Die naam ‘Eugenius’ beteken 'adellike'.

Op 20 Februarie 1431 sterf Pous Martinus V en word begrawe in die Sint Jan van Laterane kerk in Rome. Daar was 23 kardinale beskikbaar om die nuwe pous te kies hoewel slegs 19 offisieel erken was. Juan Casanova van Spanje en Guillaume Raguenel Dinan de Montfort van Frankryk is "in pectore" aangestel en is eers deur Pous Eugenius IV gepubliseer. Domenica Capranica was wel gepubliseer, maar was nog nie tot die kollege van kardinale toegelaat nie. Philip Repington uit Engeland, het reeds in 1420 sy bedanking by Martinus V ingedien en het hom daarna heeltemal aan kerklike sake onttrek. Van die 19 kardinale wat oorbly was 6 nie aanwesig tydens die konklaaf nie en dus is die pous verkies deur 13 kardinale, 11 uit Italië en een elk uit Spanje en Frankryk.

Die konklaaf word gehou in die sakristie van die basiliek Santa Maria sopra Minerva omdat die Vatikaan op die oomblik nie veilig geag is nie. Tydens die voorafgaande besprekings is bepaal dat die nuwe pous die helfte van die pouslike inkomste met die kardinale sou deel en die kollege van kardinale op alle belangrike religieuse en wêreldlike vrae sou raadpleeg. Met die eerste stemming op 3 Maart 1431 word Gabriele Condulmer eenparig verkies en hy neem die naam Eugenius IV ^[2] aan. Die nuwe pous word gekroon op 11 Maart 1431 deur kardinaal Lucido de' Conti in die ou Sint Peterskerk.

In 1417 het die konsilie van Konstanz ’n einde gemaak aan die Westerse Skisma. Die konsilie het ook die tydperk van die konsiliarisme ingelui, waar betoog is dat die mag van ’n konsilie groter is as die van die pous. Hoewel Pous Martinus V reeds daarmee te doen gekry het en net voor sy dood die algemene konsilie van Basel belê, het, het veral Eugenius probleme met die konsiliarisme ondervind.

Die konsilie van Basel word geopen op 23 Julie 1431, maar die bywoning was swak. Eugenius voorsien probleme met die anti-pouslike stemming en vaardig op 18 Desember 1431 ’n dekreet uit wat die konsilie opskort. Die deelnemers aan die konsilie was nie daarmee tevrede nie en op 15 Februarie 1432 bevestig hulle die stelling dat die mag van die pous ondergeskik is aan die van die konsilie. Op 29 April 1432 roep hulle die pous op om voor die konsilie in Basel te verskyn. Die pous steur hom nie daaraan nie. Die konsilie besluit dat die pous nie meer kardinale mag aanstel nie en spreek twyfel uit oor die pous se gesag. Koning Sigismund van die Heilige Romeinse Ryk (deur die pous gekroon op 31 Mei 1433) bemiddel en versoen die pous met die konsilie. Die pous woon egter nie konsilie by nie.

Na die dood van koning Sigismund meen Eugenius dat hy nie meer gebind is aan die konsilie van Basel nie en besluit om tog ’n konsilie in Ferrara te belê met die bul "Doctoris gentium" van 18 September 1437. Op 3 Julie 1437 publiseer die konsilie ’n "monitum" wat die pous se magte beperk en op 24 Januarie 1438 set die konsilie die pous af en verklaar hom op 25 Junie 1439 ’n ketter. Op 5 November 1439 word hertog Amadeus VIII van Savoje as Teenpous Felix V verkies. Engeland, Kastilië, Frankryk en die grootste deel van Italië erken hom egter nie. Die kardinale Cesarini en Cusa verlaat die konsilie en sluit hulle by die pous en die konsilie van Ferrara aan. Pous Eugenius open die konsilie van Ferrara plegtig op 8 Januarie 1438. Kardinaal Albergati word voorstitter.

Die konsiliariste het stadig steun verloor. Frederik III het in 1445 Eugenius begin steun en Alfonso V van Aragon het ook na Eugenius oorgeloop nadat die pous sy aanspraak op die koninkryk Napels erken het en Alfonso op 28 September 1443 triomfantelik Rome binnegekom het. Onder Eugenius se opvolger Pous Nicolaas V is die konsiliariste met Rome versoen.

Gesterk deur die teenstand van die konsilie in Basel, breek onluste uit in Rome. Weens die pous se steun aan Florence en die republiek van Venesië in hulle stryd teen Milaan, val Filippo Maria Visconti Rome aan en die pous moes vlug 4 Junie 1433. Hy neem sy intrek in die Dominikaner-klooster Santa Maria Novella in Florence. Kardinaal Vitelleschi het egter die orde herstel en die Colonna familie wat grootliks vir die moeilikhede verantwoordelik was, is verslaan en hulle vesting in Palestrina is verwoes. In Bologna breek in 1438 ’n opstand teen die pous uit onder leiding van die Bentivoglio familie. Die opstand word onderdruk en die aanvoerder van die familie Annibale I, word op 24 Junie 1445 met steun van die pous vermoor. Ook die opstand in Foligno onder leiding van Corrado Trinci word deur kardinaal Vitelleschi onderdruk in 1439 en Corrado word in 1414 onthoof.

As gevolg van die poging van die konsilie van Basel om die mag van die pous te beperk, het die Franse koning Karel VII deur die pragmatiese sanksie van Bourges (7 Julie 1438) bepaal dat byna die hele kerk in Frankryk onder sy gesag val. Eugenius het probeer om die koning tot ander insigte te bring, maar hy slaag nie daarin nie.

Die Duitse keurvorste het aanvanklik ’n neutrale siening oor die konsilie van Basel gehandhaaf, maar op die Ryksdag in Mainz op 26 Maart 1439 besluit hulle dat kerklike benoemings deur ’n vors moontlik bly en dat die pouslike inkomste in Duitse gebiede geannuleer word. Hulle bly wel neutraal ten opsigte van die magstryd tussen die pous en die konsilies. Deur bemiddeling van Enea Silvio Piccolomini (later Pous Pius II) slaag Eugenius net voor sy dood daarin om die Duitse vorste weer onder die gesag van Rome te bring.

Deur die groeiende dreiging van die Ottomaanse Ryk soek die Ortodokse Kerk hulp by die weste. Die pous nooi keiser Johannes VIII Palaiologos en die patriarg van Konstantinopel uit na die konsilie van Ferrara. Deur die dood van Sigismund en die spanning met Basel, sien hulle dat die pous hulle nie kan help nie en wil na Basel gaan. Die pous gee hulle egter ’n groot donasie en in 6 Julie 1439 op die konsilie wat weens die pes verplaas is na Florence, word die Oosterse en die Westerse kerk herenig. Die hereniging het nie lank geduur nie, omdat die Oosterse gemeentes dit nie aanvaar het nie. Toe Eugenius in 1443 na Rome terugkeer, stuur hy wel troepe, maar die leër word by Varna verslaan in 1444.

Onder die invloed van die wankelrige samewerking tussen die kerke van die ooste en die weste het belangrike uitwisseling van klassieke kennis plaasgevind. Johannes Bessarion, aartsbiskop van Nicaea wat oorgeloop het na die Roomse kerk, het gehelp om die klassieke Griekse werke in Latyn te vertaal. Na sy dood erf die stad Venesië sy biblioteek. In 1434 kom ’n Sjinese delegasie na Florence. Hulle wys die pous op die nuutste ontwikkelings op die gebied van wiskunde, astronomie en ingenieurswese. Dit sou die basis word van die Renaissance en die werk van Leonardo da Vinci, Copernicus en Galileo Galilei. Die pous brei ook die Universiteit van Rome uit met fakulteite vir regte, medisyne, filosofie en teologie. Hy stig ’n universiteit in Poitiers en brei die Universiteit van Leuven uit. Op 5 Junie 1446 (Pinkster) verklaar Pous Eugenius IV vir Sint Nicolaas van Tolentino heilig.

Pous Eugenius IV het sterk stelling ingeneem teen slawerny. In die bul "Sicut Dudum" van 13 Januarie 1435 veroordeel hy die Spanjaarde vir hulle verslawing van die inheemse bevolking van die Kanariese eilande. Die Spanjaarde het dit afgemaak met die bewering dat die inwoners nie mense was nie, maar diere.

Na sy terugkeer na Rome op 28 September 1443 en die heropbou van die pouslike staat het Eugenius verskeie kunstenaars opdragte gegee soos Fra Angelico se fresko's en die beeldhouer Antonio di Pietro Averlino se brons deure van die Sint Pieterskerk.

As gevolg van die konsiliarisme en die herwinning van sy mag deur die pous is die bepalings vir die aanstelling van kardinale en die verkiesing van die pous vasgelê. Kardinale is benoem deur die volgende:

• Die Europese vorste – die kroonkardinale
• Die Italiaanse adel
• Die Romeinse adel
• Familie van die pous – die kardinaal-neefs.

Tydens sy pontifikaat het Eugenius 27 kardinale aangestel; 7 kroonkardinale, 7 uit die Italiaanse adel en 2 kardinaal-neefs.

• Francesco Condulmer – kardinaal-nepoot.
• Angelotto Fosco – biskop van Cava.

• Giovanni Vitelleschi – Titulêr patriarg van Alexandrië en aartsbiskop van Florence

• Renaud of Regnault van Chartres – aartsbiskop van Reims.
• Giovanni Berardi van Tagliacozzo – aartsbiskop van Tarento.
• John Kemp – aartsbiskop van York.
• Niccoló d'Acciapaccio – aartsbiskop van Capua.
• Louis van Luxembourg – aartsbiskop van Rouen.
• Giorgio Fieschi – aartsbiskop van Genua.
• Isodore van Tessalonika – aartsbiskop van Kiëf.
• Johannes Bessarion – aartsbiskop van Nicea
• Gerardo Landriani Capitani – biskop van Como.
• Zbigniew Olesnicki of Sbigneus of Sbigniew Olesnick – biskop van Krakow.
• António Martins van Chaves – biskop van Porto.
• Peter von Schaumberg – biskop van Ausburg.
• Jean Le Jeune of Macel – biskop van Terouanne.
• Dyonisius Szechy – biskop van Eger (Hongarye).
• Guillaume d'Estouteville – biskop van Angers.
• Juan de Torquemada O.P. – legaat in Frankryk
• Alberto Alberti – biskop van Camerino.

• Ludovico Trevisano – patriarg van Aquileia.
• Pietro Barbo – kardinaal-nepoot; later Pous Paulus II.

• Alfonso Borja – biskop van Valencia; later Pous Callixtus III.

• Enrico Rampini de Sant' Allosio – aartsbiskop van Milaan.
• Tommaso Parentucelli – biskop van Bologna; later Pous Nicolaas V.
• Juan Carvajal – biskop van Plasencia.

Giovanni de Primis O.S.B. Cas. – Ab van die klooster St. Paulus buite die mure.

• 13 Januarie 1435 – Sicut Dudem Teen die slawerny van swartes op die Kanariese Eilande.

• Duff, Eamon (2001). Saints and Sinners: A History of the Popes, Yale University Press. ISBN 0300091656.
• Maxwell-Stuart, P. G. (2002). Chronicle of the Popes: The Reign-by-Reign Record of the Papacy from St. Peter to the Present, Thames & Hudson. ISBN 0500017980.

• CE Inskrywing in die Catholic Encyclopedia (Engels)

• CF Inskrywing in die Catholic Forum (Engels)

• BBKL Inskrywing (met Literatuurverwysings) in die Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (Duits)
• PTA Inskrywing in "Popes through the Ages" deur J. Brusher S.J. (Engels)

• Bulle 'n Databasis van pouslike ensiklieke, dekrete en bulle (in Engels)

• VH Inskrywing in die Vatican History (in Duits).
• CA Inskrywing in die "Cardinals of the Holy Roman Church".

Wikimedia Commons bevat media in verband met Eugenius IV.

Saamgestel en vertaal uit die Nederlandse, Engelse, Duitse en Franse wikipedia en aangevul uit ander bronne soos aangedui.