Oscar dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej(The Academy Award for Best Actress) jest jedną z nagród przyznawanych aktorkom, pracującym w przemyśle filmowym, przez Amerykańską Akademię Sztuki i Wiedzy Filmowej; nominacje są przyznawane przez aktorów i aktorki − członków Akademii. Zwycięzcy w tej kategorii są wybierani przez wszystkich członków Akademii.
W historii Oscarów tylko jedna aktorka wygrała Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej czterokrotnie. Była to Katharine Hepburn (1932/33, 1967, 1968, 1981).
Poza tym 12 aktorek otrzymało Oscara w tej kategorii dwukrotnie:
Meryl Streep (1982, 2011) – w sumie ma jednak trzy Oscary, bo zdobyła też jednego dla najlepszej aktorki drugoplanowej (1979).
Frances McDormand otrzymała 3 statuetki w tej kategorii (Fargo, Trzy Billboardy za Ebbing, Missouri i Nomadland).
Luise Rainer i Katharine Hepburn to jedyne aktorki, które otrzymały Oscara dwa razy z rzędu.
Halle Berry jest jedyną Afroamerykanką w historii Akademii, która otrzymała Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. Otrzymała ją w 2002 roku za rolę w filmie Czekając na wyrok (2001).
Aktorki, które otrzymały największą liczbę nominacji w tej kategorii to:
Oprócz 16 nominacji do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej, Meryl Streep otrzymała także 4 nominacje do Oscara dla najlepszej aktorki drugoplanowej, co czyni ją najczęściej nominowaną aktorką w historii Akademii (łącznie 20 nominacji).
Sześć aktorek wygrało Oscara w dwóch kategoriach – dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej i dla najlepszej aktorki drugoplanowej. Były to:
W historii tej kategorii był tylko jeden remis. Stało się to w 1969 roku, kiedy Katharine Hepburn i Barbra Streisand otrzymały dokładnie taką sama liczbę głosów i w związku z tym, Akademia przyznała obu aktorkom Oscara.
Najmłodszą zdobywczynią statuetki była Marlee Matlin, która w wieku 21 lat wygrała ją za rolę w filmie Dzieci gorszego boga (1986). Natomiast najstarszą zdobywczynią Oscara i zarazem najstarszą nominowaną w tej kategorii była Jessica Tandy. Nominacja i zdobycie statuetki przypadły tej 80-letniej wówczas aktorce za tytułową rolę w filmie Wożąc panią Daisy (1989). Najmłodszą nominowaną w tej kategorii była Quvenzhané Wallis, która była nominowana w wieku 9 lat za rolę w filmie Bestie z południowych krain (2012)[1].
Nagroda Akademii Filmowej przyznawana jest głównie produkcjom kina amerykańskiego, jednakże nie wszystkie aktorki występujące w tych filmach są pochodzenia amerykańskiego.