Dom Cochlera w Tarnowskich Górach

Dom Cochlera
Zabytek: nr rej. A/719/2020 z 19 października 2020[1]
Ilustracja
Dom Cochlera w Tarnowskich Górach (zdj. 2007)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Tarnowskie Góry (Śródmieście-Centrum)

Adres

Rynek 5

Styl architektoniczny

klasycyzm

Kondygnacje

2

Ważniejsze przebudowy

XIX-XX wiek

Pierwszy właściciel

nieznany

Kolejni właściciele

Johann Friedrich David Cochler
Friedrich Rudolph Cochler
Karl Cochler
Ludwig Buhl
Emil Woltersdorf
Max Löwe
Theodor Behnsch
Tadeusz Bogdany
Erwin Raschka[2]

Położenie na mapie Tarnowskich Gór
Mapa konturowa Tarnowskich Gór, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Dom Cochlera”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Dom Cochlera”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Dom Cochlera”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Dom Cochlera”
Ziemia50°26′39,07″N 18°51′21,48″E/50,444186 18,855967
Multimedia w Wikimedia Commons

Dom Cochlera – XVII-wieczny zabytkowy[1][3] budynek w Tarnowskich Górach, do 2020 roku siedziba najstarszej w mieście apteki „Pod Aniołem”. Znajduje się w centrum miasta na rogu Rynku i ulicy Górniczej.

Historia

Dom Cochlera ok. 1915 roku

Budynek został najprawdopodobniej wybudowany pod koniec XVII wieku[2]. W 1782 roku pochodzący z Wrocławia aptekarz i późniejszy burmistrz, Johann Friedrich David Cochler, założył w nim pierwszą w mieście prywatną aptekę „Pod Białym Aniołem” (niem. Zum weissen Engel)[4]. Przedtem istniała w ratuszu apteka utrzymywana przez miasto, jednak przynosiła straty, więc ją zlikwidowano[4][2].

W jednym z pokoi, wynajętym przez nadsztygara Rudolfa von Carnalla, powstała w 1839 Górnośląska Szkoła Górnicza. Jednak ze względu na wzrost liczby uczniów (z 14 do ponad 45) w 1855 przeniesiona została do budynku przy ulicy Gliwickiej[5][2]. Tym niemniej w 1844 roku Dom Carnalla jako pierwsza siedziba reaktywowanej szkoły górniczej został uwieczniony na jednej z filiżanek tzw. Serwisu Carnalla[6].

Istniejąca ponad 230 lat apteka mieszcząca się w Domu Cochlera zamknięta została w marcu 2020 roku, a w jej miejscu otwarto sklep sieci Żabka[7][8].

Decyzją z 19 października 2020 budynek wpisano do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego (nr rej. A/719/2020)[1].

Architektura

Figura anioła nad wejściem (2007)

Budynek Cochlera posiada siedmioosiową elewację frontową z figurą Anioła nad wejściem. Na przełomie XIX i XX wieku od strony ulicy Górniczej dobudowano przybudówkę zwieńczoną attyką i ozdobnym szczytem z motywami roślinnymi oraz inicjałem ML pochodzącym od imienia i nazwiska jednego z kolejnych właścicieli budynku – Maxa Löwego. Zachowały się sklepienia krzyżowe i charakterystyczne lukarny oeil-de-boeuf. Obecna elewacja została wykonana w 1994 roku[5][2].

Przypisy

  1. ↑ a b c Rejestr zabytków (NID) ↓.
  2. ↑ a b c d e Wojcik 2010 ↓.
  3. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków ↓.
  4. ↑ a b Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763–1918). Miasto i jego zabudowa, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Góry, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 251, ISBN 83-911508-3-6.
  5. ↑ a b Dziechciarczyk 2000 ↓.
  6. ↑ Rosenbaum 2018 ↓, s. 25–26.
  7. ↑ Najstarsza tarnogórska apteka zamieniona w… Żabkę. [w:] mgr.farm [on-line]. 2020-03-19. [dostęp 2021-03-10]. (pol.).
  8. ↑ Świecący szyld Żabki już nie szpeci dawnej apteki „Pod Aniołami”. [w:] tarnogorski.info [on-line]. 2020-09-17. [dostęp 2021-03-10]. (pol.).

Bibliografia

Zabytki Tarnowskich Gór

UNESCO[A]
Zamki i pałace
Obiekty sakralne
Pozostałe budynki
Zabytkowe parki
Inne obiekty
Obiekty nieistniejące
  1. ↑ obiekty objęte wpisem pod nazwą Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach
Budynki przy Rynku w Tarnowskich Górach
Pierzeja południowa
Pierzeja wschodnia
Pierzeja północna
Pierzeja zachodnia

Information related to Dom Cochlera w Tarnowskich Górach

Nawiedzony dom
Dom studencki
Dom (ujednoznacznienie)
Dom Trzech Kaznodziei w Gdańsku
Dom Józefa Mehoffera w Krakowie
Dom Książki Librex w Ostrawie
Tańczący dom
Dom pomocy społecznej
Victoria Dom
Dom „Pod Globusem” w Krakowie
Dom na Wybrzeżu Kotielniczeskim
CE Dom Bosco
Dom Prasy Śląskiej
Dom na nabierieżnoj
Dom Mikołajowski w Tarnowie
Dom Podrzutków w Warszawie
Dom Towarowy Dukat
Dom Żołnierza
Dom Kereta
Dom Aarona Szelusza
Dom Studencki „Pancernik” we Wrocławiu
Dom niskoenergetyczny
Dom handlowy „Magda”
Dom Du Fu
Spółdzielczy Dom Handlowy „Feniks” we Wrocławiu
Dom Studencki „Riviera” w Warszawie
Dom Zemełki w Koninie
Centralny Dom Towarowy w Warszawie
Dom gry
Dom na Wyrębach
Dom przedpogrzebowy w Olsztynie
Stowarzyszenie „Dom Warmiński”
Dom Kopernika w Toruniu
Spółdzielczy Dom Handlowy „Zenit”
Dom nr 155 w Jarkowicach
Dom dziecka
Schronisko Górskie „Dom Śląski”
Dom Pod Aniołami
Dom Muz
Dom przy pl. Wolności 1 w Tworogu
Dom Pérignon
Dom Bractwa Kurkowego w Toruniu
Dom Heleny Grossówny
Dom opata w Krzeszowie
Spółdzielczy Dom Handlowy „Skarbek”
Mramornyj dom
Dom Marynarza Szwedzkiego w Gdyni
Zakład wychowawczy „Nasz Dom” w Warszawie
Dom Akademicki „Ołówek” we Wrocławiu
Dom Towarowy „Podwale” we Wrocławiu
Dom Weterana na Szelągu w Poznaniu
Dom Naukowca we Wrocławiu
Dom Norymberski w Krakowie
Dom Angielski w Gdańsku
Dom Gribuszyna
Dom Rządu w Mińsku
Dom Mansjonarzy w Tarnowie
Dom pod Chimerami
Dom Beksińskich i Lipińskich w Sanoku
Dom przy pl. Wolności 24 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom pod Krzyżem w Krakowie
Dom Służewca
Dom przy pl. Wolności 3 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom na placu Kudryńskim
Dom Żeglarza Polskiego w Gdyni
Dom świętego Kazimierza (film)
Dom Schlieffów w Gdańsku
Dom przy Bednarskiej 15 w Łodzi
Dom przy pl. Wolności 18 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom przy pl. Wolności 23 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom Wędlikowskich w Katowicach
Centralny Dom Maklerski Pekao
Dom Przyrodnika im. E. i St. Forysiów w Bielsku-Białej
Dom przy pl. Wolności 22 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom Uphagena
Dom przy pl. Wolności 27 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom przy pl. Wolności 14 w Bystrzycy Kłodzkiej
Miejski Dom Kultury „Bogucice-Zawodzie” w Katowicach
Dom Eskenów
Hotel górski „Śląski Dom”
Dom Ferdmanna w Katowicach
Dom strachu
Stary Dom Ławy w Gdańsku
Dom Towarowy Słowiniec w Słupsku
Dom łańcuchów
Dom przy pl. Wolności 17 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom przy pl. Wolności 25 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom przy pl. Wolności 13 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom Mody Bogusław Herse w Warszawie
Dom Towarowy Bracia Jabłkowscy
Szary dom
Dom Rohledera w Stargardzie
Dom Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku
Dom Schumannów w Gdańsku
Dom handlowy Juliusa Schottländera we Wrocławiu
Dom (film 2008)
Dom przy pl. Wolności 11 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom Tornwaldta w Gdańsku
Dom przy pl. Wolności 12 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom Artystów Weteranów Scen Polskich
Dom „Pod Żółwiem” w Gdańsku
Dom tekstylny Weichmanna
Dom przy pl. Wolności 9 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom przy pl. Wolności 20 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom przy pl. Wolności 10 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom przy pl. Wolności 15 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom pod Łososiem w Gdańsku
Dom składowy
Dom przy pl. Wolności 19 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom zwany Hotelem d’Armagnac w Charlieu
Willa Jasny Dom w Warszawie
Dom marzeń (program telewizyjny)
Dom Schlütera w Gdańsku
Dom Pod Jeleniem (Warszawa)
Dom Meblowy „Emilia” w Warszawie
Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży „Dom Aniołów Stróżów”
Dom Pod Czarną Matką Bożą
Nowy Dom Ławy w Gdańsku
Dom przy pl. Wolności 21 w Bystrzycy Kłodzkiej
Miejski Dom Kultury „Ligota” w Katowicach
Dom Pod Syreną
Nowy Dom (Wrocław)
Dom Protzena w Stargardzie
Dom towarowy „Sezam” w Kłodzku
Miejski Dom Kultury „Koszutka” w Katowicach
Muzeum w Bielsku-Białej – Dom Tkacza
Dom firmy „Krusche-Ender” w Łodzi
Najstarszy dom w Beeskowie
Dom Świętego Gabriela
Dom Mody (zespół muzyczny)
Dom Maklerski mBanku
Dom Anne Frank
Środowiskowy dom samopomocy
Dom Wedla w Warszawie
Domy przy pl. Wolności 6-8 w Bystrzycy Kłodzkiej
Dom Belházyego
Dom Sowietów w Królewcu
Dom Prasy (przedsiębiorstwo)
Dom Daniela Grotha w Szczecinie
Dom Cechu Rzeźników i Masarzy w Krakowie
Dom kapitulny w Tarnowie
Dom Sportova
Dom „Pod Kapturem” w Golubiu-Dobrzyniu
Dom rodzinny Ludwika Zamenhofa w Białymstoku
Muzeum „Dom Szewca” w Pszczewie
Spółdzielczy Dom Handlowy „Sezam” w Warszawie
Dom Hoppenów w Radomiu
Dom z kart (serial telewizyjny)
Polski Dom
Dom Pod Skarabeuszami w Warszawie
Dom rodzinny Sigmunda Freuda w Příborze
Dom Handlowy Chełmiec w Wałbrzychu
Dom kapituły w Tarnowie
Dom Kultury 13 Muz
Dom Hilarego Majewskiego w Łodzi
Dom Najświętszej Marii Panny
Dom Studencki Akademik w Warszawie
Dom Pod Trzema Madonnami
Dom Wydawniczy Rebis
Dom egipski
Dom przysłupowy
Dom Polski
Dom leśniczego i ogrodnika w Michałkowicach
Dom Friedricha Nietzschego
Dom Pracy Twórczej „Leśniczówka”
Dom Albrechta Dürera w Norymberdze
Dom „Bazar” w Miłosławiu
Dom mansjonarski w Lublinie
Koci Dom
Dom Narutowicza w Warszawie
Dom pod Złotą Gołębicą w Gdańsku
Miejski Dom Kultury „Południe” w Katowicach
Dom przedpogrzebowy
Dom Jana Matejki w Krakowie
Dom Gucci (film)
Dom Ksawerego Konopackiego w Warszawie
Dom Pod Orłami w Warszawie
Dom Oppenheimów we Wrocławiu
Dom
Dom Powstańca Śląskiego w Katowicach
Dom Prowincyjny w Nowej Wsi Spiskiej
Dawny Żydowski Dom Akademicki w Warszawie
Młodzieżowy Dom Kultury w Stargardzie
Dom Władysława Ekielskiego w Krakowie
Dom zbója Becza
Dom Jeana Papou w Le Crozet
I Dom Akademicki Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie „Bratniak”
Dom Ludowy w Daleszycach
Dom wariatów (obraz Goi)
Dom Wieprzowskiego w Tarnowskich Górach
Dom Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Rosja” w Warszawie
Bobrowy Dom
Dom wariatów
Dom Petrascha w Tarnowskich Górach
Dom Zarazy
Dom Pod Przepiórczym Koszem w Legnicy
Dom handlowy przy ulicy Ruskiej 3/4 we Wrocławiu
Dom maklerski
Dom Opatów Pelplińskich w Gdańsku
Dom Bieszków
Dom mediowy
Dom dla Zmyślonych Przyjaciół pani Foster
Dom św. Kazimierza
Dom Funkcjonalny
Lista postaci serialu Dom dla Zmyślonych Przyjaciół pani Foster
Dom Rubensa
„Dom Kaźni” w Rypinie
Dom – Muzeum Aloisa Jiráska w Hronovie
Dom Strzelecki
Dom Zabaw Ludwika Geyera w Łodzi
Dom Malarek
Dom Hemingway
Dom dzienny, dom nocny
Spółdzielczy Dom Handlowy „Central” w Łodzi
Dom handlowy Tack we Wrocławiu
Dom tkaczy przy ul. Nadrzecznej 5 w Nowej Rudzie
Nowy Dom (Brno)
Dom Development
Czerwony Dom
Muzeum Miejskie „Dom Gerharta Hauptmanna”
Zimny dom
Dom Rzemiosła w Grodzisku Wielkopolskim
Dom Turysty PTTK „Pod Wieżycą”
Nowy Dom
Dom Wiedemanna
Dom (film 1958)
Dom-Muzeum Alberta i Toni Neisserów
Dom dla lamparta
Biały Dom
Dom Pisarzy w Warszawie
Dom przy Trubnej
Dom Zakonny Towarzystwa Chrystusowego w Stargardzie
Kutnowski Dom Kultury
Dom Polski „Ul”
Dom Sary
Dom bez okien
Dom Baldera
Dom Brummera
Nasz Dom – Rosja
Dom Weissa (Tel Awiw)
Dom Gwarka w Tarnowskich Górach
Dom Rabinskiego (Tel Awiw)
Dom Handlowy w Mławie
Renoma
Wojskowy Ośrodek Kultury „Dom Żołnierza” w Bielsku-Białej
Dom pod kotem z rakietką
Dom Sederholma
Dom szeregowy przy ul. Tramwajowej 4–30 we Wrocławiu
Christian Dior (dom mody)
Dom Ojczysty
Dom Wycieczkowy PTTK „Na Rozdrożu” w Korbielowie
Przekorny dom
Dom Igloo (Wrocław)
Dom Handlowy Kameleon
Dom Pagody (Tel Awiw)
Dom Ginzburga
Osobliwy dom pani Peregrine
Dom Kalidego
Dom Pollacka (Tel Awiw)
Dom Pod Złotym Strusiem we Wrocławiu
Dom wójta Radtkego
Dom Pawłowa
Dom Jedwabny
Dom Carlos I (1898)
Dom Schminke
Dom pod Murzynkiem w Gdańsku
Dom z kości
Dom Ussishkina (Tel Awiw)
Dom Sedlaczka w Tarnowskich Górach
Dom formacyjny
Dom „Gazety Olsztyńskiej”
Dom Piotra Wielkiego
Dom rzymski
Dom zbrodni
Dom Padiery w Tarnowskich Górach
Łódzki Dom Kultury
Dom Sierot
Drugi dom
Dom Nikollë Mazreku
Nowy Dom Polski w Jerozolimie
Dom bankowy Wilhelma Landaua w Łodzi
Dom Hauenschildów
Dom Robotniczy w Stonawie
Dom Modlitwy bł. Bernardyny Marii Jabłońskiej w Pizunach
Starochorzowski Dom Kultury
Dom mieszkalny profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego (plac Inwalidów)
Dom Pod Baranem w Pszczynie
Dom nr 61 w Wieściszowicach
Dom Zbirohowskich-Kościów
Dom Serbski
Dom Engela (Tel Awiw)
Dom Vincenta w Arles (Żółty Dom)
Dom Państwa Kosińskich w Niechorzu
Nasz Dom Izrael
Dom kobiet (film)
Dom Brandtów w Poznaniu
Dom Akademicki „Kredka” we Wrocławiu
Dwunasty dom
Dom przy pl. Wolności 4 w Bystrzycy Kłodzkiej
Stalowy dom
Dom Alchemika
Nie ma miejsca jak dom
Dom Kohna w Częstochowie
O Condestabre de Portugal, Dom Nuno Álvares Pereira
Pusty dom
Dom za miastem
Mój dom
Irena do domu!
Bielski Dom Kultury
Dom profesorów Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych
Dom bardzo nawiedzony
Dom nocny
Dom nr 125 w Miszkowicach
Bitwa o dom
Dom Zdrojowy w Brzeźnie
Dom Prasy w Warszawie
Dom Pachino
Dom Klattów w Knyszynie
Åsgårdstrand (dom)
Dom Cochlera w Tarnowskich Górach
Dom Bez Kantów
Dom Słońc
Dom otwarty (komedia)
Dom Otto Gehliga
Dom podcieniowy w Przemysławiu
Dom Buddenbrooków
Dom piąty
Dom śmierci
Dom ciszy
Dom Berlin Psuvsky (Tel Awiw)
Dom z ognia
Dom Wycieczkowy PTTK „Harcówka”
Dom Dwyer
Dom dochodowy Pocztowej Kasy Oszczędności w Warszawie
Dom Wolności
Dom modlitwy w Łomnicy
Dom Chłopa
Dom nauki wrażeń
Dom grecki
Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach
Życie jak dom
Dom pod jabłonką
Dom modlitwy
Dom Polski we Lwowie
Dom studencki Kounica
Dom Kraszewskiego
Dom DeLuise
Dom Kupiecki w Poznaniu
Gość w dom
Dom Jubilerski A&A
Dom Przyrodnika w Hażlachu
Mini dom
Dom Kordopułowa
Dom po sąsiedzku
Dom Liebermana
Dom Krystiana Wendischa
Dom handlowy
Dom Rybaka we Władysławowie
Kamienny Dom
Dom otwarty
Dom Aquino
Białoruski Dom w Warszawie
Dom Aatrialny
Dom Pomocy Społecznej w Pleszewie
Poštarski dom pod Plešivcem
Dom Gibor
Dom nad jeziorem
Dom prowincjalny
Nasz nowy dom
Mały Biały Dom
Dom towarowy
Dom zły
Dom nad wodą
Dom Czechowa
Dom Szamila
Dom Florczaka w Tarnowskich Górach
Dom Zacherla w Wiedniu
Dom Muzyki i Tańca w Zabrzu
Dom Despiciów
Warszawski Dom Tańca
Kamienny Dom w Braniewie
Szklany Dom w Warszawie
Wielki stary dom
Dom Pamięci w Płońsku
Dom Polski w Oliwie
Dom na Smrekovcu
Dom przedpogrzebowy w Gliwicach
Dom Remandera
Dom (singel)
Żydowski Dom
Żupny Dom w Nitrze
Dom Towarowy „Pedant”
Dom Lemke
Dom Ciesielczyków w Poznaniu
Dom Mielnikowa
Szklany dom
Dom Polski w Czerniowcach
Dom Rokach
Prezydent: Miłość w Białym Domu
Dom Schroedera w Gdyni
Dom na klifie
Dom wygranych
Dom Feliciano
Dom Kultury Strzecha w Raciborzu
Dom Towarzystwa Akcyjnego Ludwika Geyera w Łodzi
Dom Glassów
Dom Rycerstwa w Sztokholmie
Dom Literatów w Krakowie
Dom Carducciego
Dom Mintoff
Stary Dom Polski w Jerozolimie
Dom prowincjalny sióstr służebniczek w Katowicach
Dom Unichowskiego
Dom Rotszyldów
Dom Ticho
Dom Oświatowy – Biblioteka Śląska
Dom Ariański
Dom Cavati
Dom Polski w Mościskach
Dom Macieja
Dom latających sztyletów
Dom Kultury w Pysznicy
Błękitny Dom
Dom ambasady rosyjskiej (Tel Awiw)
Dom kolektywny w Litvínovie
Kościół Boży w Chrystusie Zbór „Dom Boży” w Warszawie
Dom Ludowy
Dom publiczny
Dom Historii Europejskiej
Trzcianecki Dom Kultury
Dom nadziei
Dom (szczyt)
Dom Erazma
Dom św. Kolety i kaplica Felicjanek w Uhnowie
Dom na Komnie
Dom nr 67 w Starym Waliszowie
Dom w Landeillau
Dom Żołnierza w Poznaniu
Dom dusz
Dom Rosyjski w Gdańsku
Dom własny Adolfa Radinga
Dom Księcia
Dom Famularo
Dom Zdrojowy w Jelitkowie
Dom na łodzi
Dom Głuchego
Muzeum Dom Rodziny Pileckich
Dom podcieniowy
Dom Kowala w Katowicach
Rodzinny Dom Dziecka Dowlaszów
Dom Saddama
Zabytkowy dom w Tenczynku
Dom Schwartza w Toruniu
Alex – sam w domu
Dom na pustkowiu (film)
Dom o Zielonych Progach (album)
Dom uśmiechów
Dom kuracyjny w Gdyni-Orłowie
Dom otwartych drzwi
Dom pod Dwoma Orłami
Dom Fauna
Dom Żołnierza w Toruniu
Dom Bajek
Dom Sowietów
Dom Literatury w Łodzi
Dom Marynarza w Szczecinie
Dom Kultury Świt
Dom „Pod trzema orłami” w Bydgoszczy
Dom handlowy „Domus”
Dom im. Józefa Piłsudskiego w Krakowie
Dom (film 2015)
Dom Dramaturga
Dom parafialny
Dom Squedera w Katowicach
Dom Julii w Sanoku
Budynek dawnego Domu Wdów w Oleśnicy
Dom Schneiderów na Minikowie w Poznaniu
Dom zrębowy
Dom ariański w Rakowie
Dom Przemysłowy w Poznaniu
Fundacja Ukraiński Dom
Nawiedzony dom (film 1991)
Dom Harcerza w Sanoku
Dom Ludowy w Sosnowcu
Dom Evy Braun w Pobierowie
Dom snów
Dom rodzinny Katherine Mansfield
Nawiedzony dom (singel)
Dom Wydawniczy Rafael
Perfekcyjna pani domu
Dom Zwierzyniecki
Dom (Albania)
Dom kultury (album)
Astra (Wrocław)
Dom pani Farnsworth
Dom Komendanta w Nysie
Dom Eliseu
Dom spotkań (mormonizm)
Dom baśni
Najmniejszy dom w Wielkiej Brytanii