1674–1735: Bernard Bordolo 1746–1754: Johann Galli 1765: Johann Corthan 1800–1811: Joseph Sobczik 1853: Ignatz Sobtzik 1872: Joseph Johann Sobtzik 1904: Julius Nowak 1909–1925: Felix Rutkowski 1941: Agnes Rutkowski[8][3]
Budynek należy do zespołu kamienic podcieniowych, które znajdują się w południowej części zachodniej pierzei tarnogórskiego Rynku oraz przy początkowym odcinku ulicy Gliwickiej. Pierwszym znanym z nazwiska właścicielem kamienicy był Bernard Bordolo, budowniczy miejski, który prawdopodobnie zaprojektował nadbudowę obiektu o drugie piętro na początku XVIII wieku, co spowodowało spór z właścicielką sąsiedniej kamienicy. Na początku XX wieku w budynku mieściła się gorzelnia, karczma i skład papierosów Ruttkowskiego.
Budynek mimo XVIII-wiecznej przebudowy zachował oryginalne sklepienia – krzyżowo-kolebkowe, kolebkowe, krzyżowe i żaglaste – zachowały się także drzwi klepkowe z XVIII–XIX wieku.
Historia
Południowa i zachodnia pierzeja tarnogórskiego rynku ok. 1860–1870. Dom pod numerem 18 oznaczony czerwoną strzałką
Budynek znajduje się w południowej części zachodniej pierzeitarnogórskiego Rynku. Podobnie jak sąsiednie budynki, wybudowany został w II połowie XVI wieku[4][6] (choć jedno źródło podaje wiek XVII[3]) i należy do zespołu kamienic podcieniowych, który obejmuje budynki przy ul. Gliwickiej 1, 3 i 5 oraz przy Rynku 18 i 17 (budynek północny i południowy), a kiedyś także 16 i 15[5].
Nie jest znany inwestor, architekt, budowniczy, ani nawet dokładna data wzniesienia kamienicy. Poczet jej właścicieli zaczyna się w 1674 roku, kiedy Bernard Bordolo opłacił w miejsce Susanny Krolowej Quartalny a Straßny pieniedz (podatek od kwartałów i ulic)[9]. Zdaniem Marka Wojcika, można domniemywać, iż Bordolo nabył od wdowy Krolowej ów dom, zapewniając jej jednocześnie dożywotnie w nim zamieszkiwanie[9]. Bordolo na przestrzeni lat pełnił w mieście liczne funkcje, był m.in. miejskim leśniczym, radnym (w latach 1692–1735, z przerwami), kasjerem miejskim, burmistrzem (w latach 1707–1714), a także pierwszym znanym z nazwiska budowniczym miejskim (w latach 1705–1734, z krótkimi przerwami)[9].
Kamienica na starej pocztówce z lat 1909–1914
Budynek pierwotnie był jednopiętrowy, zaś prawdopodobnie w 1703 roku został podwyższony o drugie piętro, co wywołało protest właścicielki sąsiedniej kamienicy, Magdaleny Miedonowej, rozstrzygnięty na drodze sądowej (sąd postanowieniem z 21 października 1704 roku nie przyznał skarżącej racji[10])[11][3]. Autorem projektu nadbudowy kamienicy najpewniej był sam Bordolo[7]. Od tego czasu ogólna bryła budynku nie zmieniła się aż do dziś[7].
Dom był jednym z budynków, które spłonęły w pożarze miasta w 1746 roku i pojawia się w spisie spalonych budynków z tego roku[12]. Wówczas jego właścicielem był Johann Galli, kupiec z Gliwic[9].
Pierwszy kataster, w którym pojawia się budynek, którego obecny adres to Rynek 18, pochodzi z 1765 roku. Wówczas kamienica była własnością kupca Johanna Corthona i miała numer 23[12]. W latach 1800–1811 jej właścicielem był Joseph Sobczik, członek bractwa strzeleckiego[9]. W katastrze oraz na planach miasta z tego okresu budynek ma numer 21[13]. Po śmierci Sobczika dom należał do jego spadkobierców, spośród których w 1853 roku z imienia i nazwiska wymieniono Ignatza Sobtzika. Kolejne pewne informacje o właścicielach budynku pochodzą z 1872 roku. Kamienica należała wówczas do restauratora Josepha Johanna Sobtzika, który zamieszkiwał w niej wraz ze swoją żoną i czterema córkami oraz służącą, a oprócz nich mieszkało tu jeszcze pięć innych rodzin – łącznie 20 osób[9].
Wartość budynku w latach 1746–1800 nie ulegała znaczącym zmianom. W 1746 roku wyniosła 560 talarów, w 1765 – 592 talary, a w 1800 roku – 590 talarów[14].
W 1904 roku dom należał do kupca Juliusa Nowaka z Bytomia, a od co najmniej 1909 roku właścicielem był Felix Ruttkowski, który prowadził w nim gorzelnię, karczmę i skład papierosów[7]. W 1941 roku interes prowadziła już Agnes Ruttkowski[7].
↑ abcdefghFundacja Kruszce Śląska: Rynek 18. [w:] Internetowe Vademecum Architektury Tarnowskich Gór [on-line]. vademecum-tg.pl, 2018. [dostęp 2021-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
Marian Broniec, Ryszard Bednarczyk, Arkadiusz Czech, Mieczysław Filak, Krzysztof Gwóźdż, Jan Hahn, Marek Kandzia, Alicja Kosiba-Lesiak, Zofia Krzykowska, Dominik Ochman, Marek Panuś, Przemysław Rubacha, Anna Sopuch, Gabriela Szubińska, Marek Wojcik, Roman Wolniszewski: Przewodnik Tarnowskie Góry. Tarnowskie Góry: Drukpol sp.j., 2009. ISBN 978-83-61458-36-4.Sprawdź autora:15.
Gminna Ewidencja Zabytków. BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, 2019-10-04. [dostęp 2021-07-22]. (pol.).
Zofia Krzykowska: Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763). Najstarsze zabytki sztuki i architektury. W: Historia Tarnowskich Gór. Jan Drabina (red.). Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.
Zofia Krzykowska: Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918). Zabytki sztuki i architektury. W: Historia Tarnowskich Gór. Jan Drabina (red.). Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.
Marek Wojcik: Tarnogórski rynek. Dzieje domów i mieszkańców od XVII wieku do początków XX wieku. Tarnowskie Góry: Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, 2017. ISBN 978-83-939816-1-8.
.jpg)
.jpg)
