Dom na pustkowiu – polski czarno-biały film psychologiczny z 1949 roku, pierwszy film w reżyserii Jana Rybkowskiego. Pierwowzorem scenariusza do filmu było opowiadanie autorstwa Jarosława Iwaszkiewicza pod tym samym tytułem.

Rybkowski podjął pracę nad filmem w roku 1947; w trakcie realizacji wprowadzano rozmaite zmiany scenariuszowe i niektóre epizody kręcono ponownie. „Dom na pustkowiu” miał premierę na festiwalu w Wenecji w roku 1949, jednak w związku z zastrzeżeniami ze strony władz kinematografii i Ministerstwa Kultury nie skierowano go do rozpowszechniania. Poddany został dalszym przeróbkom; ich celem było nasycenie stosunkowo apolitycznej fabuły elementami będącymi apologią władzy ludowej. Pomimo tego podczas kolaudacji w Wiśle kolejna wersja również została mocno skrytykowana. Włodzimierz Sokorski pisał, że w utworze nie przezwyciężono „tendencji nacjonalistyczno-prawicowych”, że jest „czasowo opóźniony” i ma „fałszywy wydźwięk ideologiczno-artystyczny”, promując „fałszywą koncepcję solidaryzmu narodowego i mieszczańskiego pseudohumanizmu”. W rezultacie film poddano dalszym, tym razem już gruntownym zmianom; wyeliminowano sceny dotyczące Powstania Warszawskiego, dodano epizody które przedstawiają konspiratorów z AK w świetle karykaturalnym i epizody narastania świadomości klasowej, a film zakończono sceną entuzjastycznego odczytania manifestu, w którym konspiratorzy witają wkraczającą na tereny kraju armię polską w braterskim sojuszu z Armią Radziecką. Ta wersja ostatecznie skierowana została do kin, choć ona również nie spotkała się z pełną aprobatą. Krzysztof Teodor Toeplitz oceniał, że kolegialne przeróbki co prawda transplantują na grunt polski „zasady współpracy, szeroko stosowanej w Związku Radzieckim”, niemniej zauważył, że film ma tylko „pozory rewolucyjności”^[1].

Trwa wojna. Pod Warszawą mieszkają młoda dziewczyna Basia i jej ciotka Kazia. Pewnego razu w ich domu pojawia się Hubert, inżynier i konspirator, związany z lewicowym ruchem oporu. Kobiety przyjmują go z niechęcią i obawą. Pomiędzy nim a Basią budzi się miłość. Dziewczyna i jej ciotka dołączają do pracy konspiracyjnej. Po wybuchu w stolicy powstania Hubert opuszcza podwarszawski dom i wraz z małą fabryczką amunicji przenosi się na Starówkę.

• Aleksandra Śląska – Basia
• Maria Gella – ciocia Kazia
• Jerzy Śliwiński – Hubert
• Krystyna Ciechomska – Hanka, koleżanka Basi
• Halina Drohocka – nauczycielka
• Edward Dziewoński – Jurek, narzeczony Hanki
• Klemens Mielczarek – Wicek
• Zbigniew Skowroński – towarzysz Jan
• Maria Dąbrowska
• Lucjan Dytrych
• Danuta Korolewicz
• Zofia Łapicka
• Michał Melina
• Adam Mikołajewski
• Konstanty Pągowski
• Stefan Śródka – węglarz
• Ludwik Tatarski

• Dom na pustkowiu w bazie Filmweb
• Dom na pustkowiu w bazie filmpolski.pl
• Zdjęcia z filmu Dom na pustkowiu w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”