İstanbul (il)

İstanbul
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İlin Türkiye'deki konumu
Harita
İl sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
İl merkeziİstanbul
İdare
 • ValiDavut Gül
Yüzölçümü
 • Toplam5461 km²
Nüfus
 • Toplam14.377.018
 • Kır
-
 • Şehir
14377018
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu212 (Avrupa Yakası)
216 (Anadolu Yakası)
İl plaka kodu34

İstanbul, Türkiye'nin bir ilidir. Merkezi İstanbul olan il, ülkenin nüfus bakımından en çok göç alan ve en kalabalık ilidir.

Yönetim

Ayrıca bakınız: İstanbul'un ilçeleri
İstanbul Büyükşehir Belediyesinin amblemi
Ayrıca bakınız: İstanbul Büyükşehir Belediyesi

Merkezi Yönetim

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur. İstanbul, bir ‘büyükşehir’dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

İstanbul Valisi 1974-Horasan doğumlu Davut Gül, 5 Haziran 2023 tarihinde, Gaziantep Valisi iken atanmıştır.[2]

Yerel yönetim

Mevcut İstanbul büyükşehir belediye başkanı Ekrem İmamoğlu'dur.[3]

Mevcut İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'dur.
Ayrıca bakınız: İstanbul Büyükşehir Belediyesi

Büyükşehir belediyelerinde yönetim; başkan, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur. Yerel yönetimi temsil eden büyükşehir belediye başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde ilçe belediye başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.[4][5] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır. Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16.madde)

Bugünkü İstanbul Büyükşehir Belediye Binası Fatih ilçesinin Saraçhane adıyla bilinen bölgesinde bulunmaktadır. Bina, 17 Aralık 1953 yılında tamamlanmış, 26 Mayıs 1960 tarihinde belediye binası olarak hizmet vermeye başlamıştır.[6]

31 Mart 2024 Pazar günü yapılan yerel seçimlerde Ekrem İmamoğlu (CHP) %51,14 oy oranıyla seçimi kazanmıştır.[7]

İlçe belediyeleri, 2024 Türkiye Yerel Seçimleri'ne göre, iki değişik parti tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 26'sı CHP ve 13'ü AK PARTİ'li belediye başkanıdır.[8]

İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 311’dir (Büyükşehir Belediye Başkanı, 39 ilçe belediye başkanı ve 271 üye) Bunların 140'ı CHP, 38'i AK PARTİ ve 6'sı MHP'dir.[9]

İstanbul, nüfus yoğunluğu sebebiyle 3 seçim bölgesine ayrılmıştır. İstanbul'un TBMM'de 98 milletvekili vardır. Bu milletvekillerinin otuz beşer tanesi 1. ve 3. seçim bölgelerinden, kalan 28 tanesi ise 2. seçim bölgesinden seçilir. 2023'teki genel seçimlerde AK Parti 38, CHP 18, İYİ Parti 9, Yeşiller ve Sol gelecek P. 7, MHP ve DEVA 5'er, Gelecek P, Saadet P, TİP ve Yeniden Refah Partisi 3'er, DP, DSP, EMEP ve Hüda-Par birer milletvekilliği kazanmıştır.

Şehir yapısı

Ayrıca bakınız: İstanbul'un ilçeleri
1922 yılında İstanbul'un şehir sınırlarını gösteren bir harita

İstanbul'un toplam 39 ilçesi vardır. Bu ilçelerin 25'i Avrupa Yakası'nda, 14'ü ise Anadolu Yakası'ndadır. İstanbul'un ilçeleri üç ana bölgeye ayrılmaktadır:

  • Eski İstanbul'un tarihi yarımadası olan Fatih ve Eminönü (Eminönü ilçesi 2008 yılında bir yasa ile Fatih ilçesine bağlanmıştır. Günümüzde yarımadayı Fatih ilçesi oluşturmaktadır.) 15. yüzyılın İstanbul'unu oluşturmaktaydı. Bu bölgenin kuzey kıyılarında Haliç bulunmaktadır. Batıdaki İstanbul Surları'na kadar uzanır. Güney sınırını Marmara Denizi denizi oluşturur. Doğuda ise Boğaz'ın girişi bulunmaktadır.[10]
  • Haliç'in kuzeyinde bulunan Beyoğlu ve Beşiktaş ilçeleri tarih açısından büyük öneme sahiptir. Son Osmanlı Padişahları'nın sarayı Dolmabahçe Sarayı Kabataş'tadır.[11] İstanbul Boğazı kıyıları boyunca Ortaköy ve Bebek gibi eski semtler birbirlerini takip etmektedir. Şehrin her iki yakasında da Boğaz boyu devam eden lüks yalılar mevcuttur.
  • Üsküdar (antik Hrisopolis) ve Kadıköy (antik Chalcedon) ilçeleri eski zamanlarda birer şehir iken zamanla değiştirilerek İstanbul'un ilçesi hâline gelmişlerdir. İstanbul'un Anadolu Yakası'ndaki en eski ilçeleridir.[12][13] Günümüzde, birçok çağdaş yerleşim alanlarına ve iş sahası bakımından büyük öneme sahiptir. Şehrin nüfusunun üçte birine ev sahipliği yapmaktadır.

İstanbul'un tarihi semtlerinden batıya ve kuzeye gidildikçe büyük bir farklılaşma görülür. En yüksek gökdelenler ve ofis binaları Avrupa Yakası'da özellikle Levent, Mecidiyeköy ve Maslak'ta toplanırken, Anadolu Yakası'nda ise Kadıköy ilçesindeki Kozyatağı mahallesi dikkat çeker. 20. yüzyılda şehrin hızla büyümesi, doğudan batıya büyük bir göçün başlamasına neden olmuştur.[14] Böylece şehirdeki gecekondulaşma büyük bir hız kazanmıştır. Kaçak olarak hazine veya özel arazilere yapılan bu binalar, kısa sürede ve düşük kalitede yapılır. Türkiye'nin en büyük şehirleri arasında bulunan Ankara ve İzmir'de bu yapılar yaygındır. Gecekondular, çarpık kentleşmeye büyük ölçüde neden olmaktadır.[15]

İstanbul Panoramik görünümü

İstanbul'un, Türkiye Büyük Millet Meclisinde, 6 Mart 2008 tarihinde kabul edilen ve 22 Mart 2008 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 5747 sayılı yasa uyarınca 39 ilçesi vardır.[16][17] Bunlardan 25'i Avrupa Yakası'nda; 14'ü ise Anadolu Yakası'nda bulunur.[18] İlçe belediyeleri bünyesinde toplam 782 mahalle, 152 köy vardır.[19] Tüm ilçeler, 22 Temmuz 2004 tarihinde Resmî Gazete'de yayınlanan yasayla İstanbul Büyükşehir Belediyesi hizmet alanı içine dâhil edilmiştir.[20] Yapılan düzenlemeyle il sınırları içindeki tüm belde belediyeleri de feshedilmiştir.[17]

Osmanlı İmparatorluğu'nda İstanbul Vilayeti'nde idari bölünme oldukça karmaşık ve düzensizdi. Kimi önemli şehirler sınırları içinde olduğu eyalete değil, doğrudan başkent İstanbul'a bağlı olurlardı. İstanbul Vilayeti ise Kandıra, Adapazarı, İznik, Mudanya, Gemlik, Yalova, Orhaneli, Bandırma, Çorlu ve Kıyıköy gibi yerleri de kapsamaktaydı.[21] Yüzyıllar boyunca bu sistemle yönetilen İstanbul'da merkezî yönetimin bölünmesi için ilk girişim 1839 yılında yayınlanan Gülhane Hatt-ı Hümayunu'ndan sonra oldu. Bu dönemde ilk kez Fransa idari bölünme sistemi örnek alınarak İstanbul'da reformlar yapıldı.[21]

Şehrin belediyeler bazında idari bölünmesi, imparatorluk yıkılana dek pek çok kez değişikliğe uğradı. Vilayet dönem dönem günümüzde ilçe belediyeleri olarak adlandırılabilecek dairelere ayrıldı. Bu dairelerin sayısı ve sınırları, ekonomik nedenlerle zaman zaman kapatılmak ya da yeni oluşturulmak suretiyle değişti.[21] Cumhuriyet dönemindeyse, yapılan ilk düzenlemelerde Anadolu Yakası'nda Üsküdar adında yeni bir il oluşturularak, İstanbul günümüz Avrupa Yakası topraklarıyla sınırlandırıldı. Daha sonra Üsküdar ve kendisine bağlı birimler İstanbul'a katıldı.[22]

1950'lere gelindiğinde İstanbul'un iki yakada toplam 16 ilçesi vardı. Bunlardan merkeze bağlı olarak yönetilenler: Eminönü, Fatih, Bakırköy, Beyoğlu, Beşiktaş, Sarıyer, Beykoz, Üsküdar, Kadıköy ve Adalar; il belediye sınırı dışında kalanlarsa Çatalca, Silivri, Şile, Kartal ve Yalova'ydı.[23] Bu düzen, 1980 yılına dek fazla değişiklik göstermeden sürdü. Bu tarihten sonra 3030 sayılı yasayla İstanbul'da yeni ilçeler oluşturulmaya başlandı. 1990'a gelindiğinde İstanbul'un 25 ilçesi bulunuyordu. Yıllar içinde yeni ilçeler oluşturulmaya devam ederken, hızla gelişen ve İstanbul'la kara sınırı bulunmayan Yalova, merkeze uzaklığının sorun olması nedeniyle 1995 yılında Kocaeli ve Bursa illerinden de toprak alınarak ayrı bir il hâline getirildi.[24] İstanbul'un ilçe sayısı 2008 yılında 32'ydi.

Nüfusu 13 milyona yaklaşan İstanbul'da var olan ilçeleri bölerek yeni belediyeler oluşturma fikri yeniden ortaya atıldı. Bunun sonucunda, Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde yeni ilçeler oluşturmak için hazırlanan 5747 sayılı yasayla, 2008 yılında İstanbul'un Anadolu Yakasında 3, Avrupa Yakası'ndaysa 5 olmak üzere toplam 8 yeni ilçe kurulurken, Eminönü ilçesi feshedilerek Fatih'e katıldı. İstanbul'da kurulan son ilçeler: Arnavutköy, Ataşehir, Başakşehir, Beylikdüzü, Çekmeköy, Esenyurt, Sancaktepe ve Sultangazi'dir.

Nüfus

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) hazırlamış olduğu 2023 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre İstanbul'un (İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve bağlı belediyelerin sınırları içindeki nüfus) toplam nüfusu 15 milyon 655 bin 924 kişidir.[25]

İstanbul'un 14'ü Anadolu Yakasında, 25'i Avrupa Yakasında olmak üzere toplam 39 ilçesi vardır. İstanbul'un 39 ilçesi nüfus sayısı bakımından 2023 yılı verilerine göre incelendiğinde en yüksek nüfusa sahip ilçesi Esenyurt (978.007), en az nüfusa sahip ilçesi de Adalar (16.325) olmuştur.[26]

2019 yılı verilerine göre İstanbul'da yaşayanların %65,06'sı (10.097.862) Avrupa Yakası; %34,94'ü de (5.421.405) Anadolu Yakası'nda ikamet eder.[kaynak belirtilmeli]

İstanbul'da ikamet edenlerin yalnızca yüzde 15,38'inin nüfusu İstanbul'a kayıtlıdır. İkamet edenlerin nüfusa kayıtlı oldukları illere göre yapılan sıralamada Sivas 736.542 (%5,20), Kastamonu 548.546 (%3,87), Ordu 499.782 (%3,52), Giresun 487.115 (%3,43), Tokat 455.817 (%3,21), Samsun 417.120 (%2,94), Trabzon 395.474 (%2.79), Malatya 392.435 (%2,77), Erzurum 382.519 (%2,70), Sinop 366.681 (%2,58) ve Erzincan 302.511 (%2,13) kişi ile en üst sıralardadır.[27]

Güncel nüfus verisi (2023)

(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[28])

İstanbul İl Nüfusu: 15.655.924 (2023 sonu). İlin yüzölçümü 5461 km2'dir. İlde  km2'ye 2867 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 40319 kişi ile Gaziosmanpaşa'dır.)

İlde yıllık nüfus, %1,60 oranında azalmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Şile (%11,04)- Güngören (-% 4,61)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 39 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 964 mahalle bulunmaktadır.

2023 yılı sonunda İstanbul ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe Nüfus 2022 Nüfus 2023 Fark Nüfus Artışı % Mah.Say. Alanı  km2[29] Yoğunluk
Adalar 16.690 16.325 -365 -2,21 5 11 1.484
Arnavutköy 326.452 336.062 9.610 2,90 38 453 742
Ataşehir 423.127 416.529 -6.598 -1,57 17 25 16.661
Avcılar 452.132 437.221 -14.911 -3,35 10 50 8.744
Bağcılar 740.069 719.071 -20.998 -2,88 22 23 31.264
Bahçelievler 594.350 567.848 -26.502 -4,56 11 17 33.403
Bakırköy 226.685 220.476 -6.209 -2,78 15 29 7.603
Başakşehir 514.900 509.915 -4.985 -0,97 11 107 4.766
Bayrampaşa 275.314 268.850 -6.464 -2,38 11 9 29.872
Beşiktaş 175.190 169.022 -6.168 -3,58 23 18 9.390
Beykoz 247.875 245.647 -2.228 -0,90 45 310 792
Beylikdüzü 412.835 409.347 -3.488 -0,85 11 39 10.496
Beyoğlu 225.920 218.589 -7.331 -3,30 45 9 24.288
Büyükçekmece 277.181 276.572 -609 -0,22 24 173 1.599
Çatalca 77.468 80.007 2.539 3,23 39 1142 70
Çekmeköy 296.066 299.806 3.740 1,26 21 152 1.972
Esenler 445.421 427.901 -17.520 -4,01 17 19 22.521
Esenyurt 983.571 978.007 -5.564 -0,57 43 43 22.744
Eyüpsultan 422.913 420.194 -2.719 -0,65 28 228 1.843
Fatih 368.227 356.025 -12.202 -3,37 56 15 23.735
Gaziosmanpaşa 495.998 483.830 -12.168 -2,48 16 12 40.319
Güngören 282.692 269.944 -12.748 -4,61 11 7 38.563
Kadıköy 483.064 467.919 -15.145 -3,19 21 25 18.717
Kağıthane 455.943 445.672 -10.271 -2,28 19 15 29.711
Kartal 483.418 475.042 -8.376 -1,75 20 38 12.501
Küçükçekmece 808.957 792.030 -16.927 -2,12 21 44 18.001
Maltepe 528.544 523.137 -5.407 -1,03 18 53 9.871
Pendik 750.435 743.774 -6.661 -0,89 36 190 3.915
Sancaktepe 489.848 492.804 2.956 0,60 19 63 7.822
Sarıyer 350.454 344.250 -6.204 -1,79 38 177 1.945
Silivri 217.163 221.723 4.560 2,08 35 858 258
Sultanbeyli 358.201 360.702 2.501 0,70 15 29 12.438
Sultangazi 542.531 532.802 -9.729 -1,81 15 37 14.400
Şile 43.464 48.537 5.073 11,04 62 800 61
Şişli 276.528 264.736 -11.792 -4,36 25 10 26.474
Tuzla 288.878 293.604 4.726 1,62 17 138 2.128
Ümraniye 732.379 723.760 -8.619 -1,18 38 46 15.734
Üsküdar 524.452 517.348 -7.104 -1,36 33 35 14.781
Zeytinburnu 292.616 280.896 -11.720 -4,09 13 12 23.408
İstanbul 15.907.951 15.655.924 -252.027 -1,60 964 5.461 2.867
İstanbul il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1927[30] 794.444 1
  %88     695.813
98.631     %12  
1935[31] 883.599 1 %11
  %86     758.488
125.111     %14  
1940[32] 991.237 1 %12
  %82     815.638
175.599     %18  
1945[33] 1.078.399 1 %9
  %84     908.050
170.349     %16  
1950[34] 1.166.477 1 %8
  %86     1.002.085
164.392     %14  
1955[35] 1.533.822 1 %31
  %85     1.297.372
236.450     %15  
1960[36] 1.882.092 1 %23
  %80     1.506.040
376.052     %20  
1965[37] 2.293.823 1 %22
  %78     1.792.071
501.752     %22  
1970[38] 3.019.032 1 %32
  %73     2.203.337
815.695     %27  
1975[39] 3.904.588 1 %29
  %68     2.648.006
1.256.582     %32  
1980[40] 4.741.890 1 %21
  %61     2.909.455
1.832.435     %39  
1985[41] 5.842.985 1 %23
  %95     5.560.908
282.077     %5  
1990[42] 7.309.190 1 %25
  %92     6.753.929
555.261     %8  
2000[43] 10.018.735 1 %37
  %91     9.085.599
933.136     %9  
2007[44] 12.573.836 1 %26
  %89     11.174.257
1.399.579     %11  
2008[45] 12.697.164 1 %1
  %99     12.569.041
128.123     %1  
2009[46] 12.915.158 1 %2
  %99     12.782.960
132.198     %1  
2010[47] 13.255.685 1 %3
  %99     13.120.596
135.089     %1  
2011[48] 13.624.240 1 %3
  %99     13.483.052
141.188     %1  
2012[49] 13.854.740 1 %2
  %99     13.710.512
144.228     %1  
2013[50] 14.160.467 1 %2 Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014[51] 14.377.018 1 %2
2015[52] 14.657.434 1 %2
2016[52] 14.804.116 1 %1
2017[52] 15.029.231 1 %2
2018[52] 15.067.724 1 %0
2019[52] 15.519.267 1 %3
2020[52] 15.462.452 1 %0
2021[52] 15.840.900 1 %2
2022[52] 15.907.951 1 %0
2023[52] 15.655.924 1 %2


Kaynakça

  1. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Haziran 2023. 
  3. ^ "Ysk 23 Haziran 2019 İstanbul Kesin Sonucu". 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2020. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020. 
  6. ^ "İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarihçesi". ibb.gov.tr. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2009. 
  7. ^ "İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu mazbatasını aldı". NTV. 3 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2024. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020. 
  9. ^ "Meclis". 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020. 
  10. ^ "Fatih İlçesi'nin sınırları". fatih.bel.tr (Fatih Belediyesi). 28 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2009. 
  11. ^ "Dolmabahçe Sarayı resmi web sitesi". dolmabahce.gov.tr. 21 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2009. 
  12. ^ T.C. İstanbul Valiliği, Kadıköy İlçesi'nin tanıtımı. istanbul.gov.tr 20 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2009-07-28 tarihinde erişildi.
  13. ^ T.C. İstanbul Valiliği, Üsküdar İlçesi'nin tanıtımı. istanbul.gov.tr 20 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2009-07-28 tarihinde erişildi.
  14. ^ "Türkiye'de Doğu'dan Batı'ya göç". İstanbul Teknik Üniversitesi. 21 Ocak 2007 tarihinde kaynağından (ppt) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2009. 
  15. ^ "Türkiye'de kentleşme, sanayileşme, arazi kullanımı ve çevre sorunları". hacettepe.edu.tr (Hacettepe Üniversitesi). 31 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2009. 
  16. ^ "Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun". 2 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2009. 
  17. ^ a b "İstanbul'un yeni 'İlçe' haritası çizildi". 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2009. 
  18. ^ "İstanbul ilinin yeni haritası". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2009. 
  19. ^ "İstanbul il ve ilçe alan bilgileri". 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2009. 
  20. ^ "İstanbul Büyükşehir Belediyesi yetki alanı". 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2009. 
  21. ^ a b c "İBB'ye yapılan Bilgi Edinme Başvurusu'nun taranmış yanıtı". 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2010. 
  22. ^ "Üsküdar ilçesinin tanıtımı". 27 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2010. 
  23. ^ "Üsküdar'dan ayrılarak ilçe yapılan yerler". 8 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2009. 
  24. ^ "Yalova'nın tarihçesi". 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2009. 
  25. ^ "TÜİK Kurumsal". data.tuik.gov.tr. 8 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  26. ^ "İstanbul Nüfusu". 21 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  27. ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Nüfus Sayımı 2013 İstatistikleri". 24 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2014. 
  28. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024. 
  29. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  30. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  31. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  32. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  33. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  34. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  35. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  36. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  37. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  38. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  39. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  40. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  41. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  42. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  43. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  44. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  45. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  46. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  47. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  48. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  49. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  50. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  51. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  52. ^ a b c d e f g h i

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta İstanbul (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Saray Karadeniz Kandıra
 
Çerkezköy, Çorlu Kuzey Körfez
Batı   İstanbul    Doğu
Güney
Marmaraereğlisi Marmara Denizi Gebze