Mardin (il)

Mardin
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İlin Türkiye'deki konumu
Harita
İl sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeGüneydoğu Anadolu Bölgesi
İl merkeziMardin
İdare
 • ValiTuncay Akkoyun
Yüzölçümü
 • Toplam8.779 km²
Nüfus
 • Toplam788.996
 • Kır
-
 • Şehir
788996
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu482
İl plaka kodu47
Resmî site
Mardin Valiliği

Mardin, Türkiye'nin bir ilidir. Mardin merkezli ilin nüfusu 2023 sonu TÜİK verilerine göre 888.874'tür.[2] Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Dicle Bölümü'nde yer alır. Suriye ile sınır komşusudur.

Coğrafya

Konum

Mardin'den bir görünüm

Mardin ili Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Dicle Bölümü'nde yer alır. Suriye ile sınır komşusudur. Güneyinde Suriye, batısında Şanlıurfa ili, kuzeyinde Diyarbakır ve Batman illeri, kuzeydoğusunda Siirt ili ve doğusunda Şırnak ili bulunur.

Mardin panaromik görüntü.2010

Akarsular

İl genelindeki başlıca akarsular; Buğur Çayı, Çağçağ Suyu, Savur Çayı ve Zergan Deresidir. Derik ilçesinin Buğur köyü yakınlarında doğan Buğur Çayı 53,65 km uzunluğunda olup, akarsuyun tamamına yakını il içerisinde akmaktadır. 103 km uzunluğundaki Çağçağ Suyunun tamamı il içerisinde akmaktadır. Savur ilçesinden kaynağını alan 92 km uzunluğundaki Savur Çayının 60,5 km lik bölümü il içerisinde akmaktadır.[3]

Orman ve mera arazileri

2013 yılı verilerine göre il genelinde 126.908 hektar alanda orman arazileri görülmektedir. Orman arazilerinin büyük bölümü bozuk baltalıklardan oluşmaktadır.[4] Mardin ilindeki mera arazileri insan faaliyetleri nedeniyle azalmaktadır. 2011 yılı verilerine göre ilde, çayır ve meraların kapladığı alan 115.447 hektardır.[5] Mera arazileri zayıf vasıflı olup, tarla açmaları nedeniyle azalmaktadır.

İklim

İl genelinde karasal iklim özellikleri görülmektedir. Kış ayları soğuk geçmektedir. Yaz aylarında güneyden gelen çöl iklimi etkisi altında olduğu için kurak geçer. İlde ölçülen en yüksek sıcaklık 42,5 °C'dir (31 Temmuz 2000). İlde ayrıca Türkiye sıcaklık rekoru kırılmıştır (48,8 °C Mardin, Kızıltepe). İlde ölçülen en düşük sıcaklık -14,0 °C'dir (22 Şubat 1985). Ayrıca bölge ilkbahar yaz gibi çöllerden gelen toz taşınımı etkisi altına girer. Derik, Nusaybin ve Savur ilçelerinde Akdeniz iklimi özellikleri de görülür. Ortalama en yüksek sıcaklık 34,9 °C ile temmuz ayında, ortalama en düşük sıcaklık 0.5 °C ile ocak ayında görülür.[6]

Nüfus

1960'lı yıllarda şehre göç başlamış ve kır nüfusu oran olarak azalmaya başlamıştır. 1990 yılında dört ilçenin komşu illere bağlanmasıyla nüfus %14,4 oranında azalmıştır. 2000 nüfus sayımında ilk defa kır nüfusu, kent nüfusunun gerisinde kalmıştır. Bunda en önemli etkenler ekonomik kaygılar ve 90'lı yıllarda başlayan terör faaliyetleridir. Güvenlik kaygıları nedeniyle hem ildeki kırsal kesimlerden, hem de diğer illerden Mardin şehrine göç hareketleri başlamıştır.

Şehir nüfusu oranı %60, kırsal nüfus oranı %43'tür. Nüfusu en yüksek ilçeler sırasıyla Kızıltepe, Merkez, Nusaybin ve Midyat'tır. Genç bir nüfus yapısına sahiptir. 2000 yılına göre 15 yaşın altındaki nüfusun oranı %44,8'dir.

Türkiye'deki en farklılaşmış nüfusa sahip illerinden biridir. İlde Kürtler, Hristiyan Süryaniler, Sünni Araplar, Türkler, Yezidiler ve Ermeniler yaşamaktadır.[7] Zaman içinde Süryani ve Yezidi nüfusu göçler sebebiyle azalmıştır. Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta Mardin ve Midyat bölgesinde az sayıda Süryani yaşamaktadır. Bölgede birçok Süryani Manastırı ve Kilisesi vardır: Deyrüzzaferân Manastırı, Mor Gabriel, Mor Yakub ve Meryem ana Kilisesi.

Mardin Protestan Kilisesi'nin dış kapısı
Mardin il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1927[8] 183.471 34
  %23     42.710
140.761     %77  
1935[9] 229.921 35 %25
  %20     46.983
182.938     %80  
1940[10] 252.505 36 %10
  %21     53.600
198.905     %79  
1945[11] 234.457 39 %7
  %20     45.977
188.480     %80  
1950[12] 269.490 39 %15
  %19     49.945
219.545     %81  
1955[13] 305.520 37 %13
  %20     62.346
243.174     %80  
1960[14] 353.411 36 %16
  %21     73.907
279.504     %79  
1965[15] 397.880 36 %13
  %23     90.093
307.787     %77  
1970[16] 453.092 33 %14
  %26     119.852
333.240     %74  
1975[17] 519.687 30 %15
  %30     155.876
363.811     %70  
1980[18] 564.967 31 %9
  %34     192.004
372.963     %66  
1985[19] 652.069 30 %15
  %37     244.000
408.069     %63  
1990[20] 557.727 37 %14
  %45     249.032
308.695     %55  
2000[21] 705.098 32 %26
  %55     391.249
313.849     %45  
2007[22] 745.778 25 %6
  %57     428.611
317.167     %43  
2008[23] 750.697 26 %1
  %56     422.537
328.160     %44  
2009[24] 737.852 28 %2
  %57     422.284
315.568     %43  
2010[25] 744.606 28 %1
  %58     428.899
315.707     %42  
2011[26] 764.033 27 %3
  %58     446.226
317.807     %42  
2012[27] 773.026 27 %1
  %59     458.112
314.914     %41  
2013[28] 779.738 26 %1 Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014[29] 788.996 26 %1
2015[30] 796.591 26 %1
2016[30] 796.237 26 %0
2017[30] 809.719 26 %2
2018[30] 829.195 26 %2
2019[30] 838.778 26 %1
2020[30] 854.716 26 %2
2021[30] 862.757 26 %1
2022[30] 870.374 26 %1
2023[30] 888.874 26 %2

Not: 1990 yılında bazı ilçelerin yeni kurulan Batman ve Şırnak illerine bağlanmaları ile nüfus azalmıştır.

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[2])

Mardin il nüfusu: 888.874 (2023 sonu). İlin yüzölçümü 8.779  km2'dir. İlde  km2'ye 101 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 220 kişi ile Kızıltepe’dir)

İlde yıllık nüfus artış oranı % 2,10 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Ömerli (% 5,87)- Yeşilli (-% 0,94)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 10 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 699 mahalle bulunmaktadır.

2023 yılı sonunda Mardin ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[31]
İlçe Nüfus 2022 Nüfus 2023 Fark Değişim % Mah.Say. Alanı  km2[32] Yoğunluk
Artuklu 189.769 194.073 4.304 2,24 92 885 219
Dargeçit 27.147 28.434 1.287 4,63 40 519 55
Derik 62.028 62.475 447 0,72 79 1381 45
Kızıltepe 267.151 271.307 4.156 1,54 183 1236 220
Mazıdağı 36.442 37.399 957 2,59 53 850 44
Midyat 120.069 122.308 2.239 1,85 72 1241 99
Nusaybin 115.586 118.640 3.054 2,61 80 1079 110
Ömerli 13.740 14.571 831 5,87 45 458 32
Savur 24.821 26.173 1.352 5,30 41 962 27
Yeşilli 13.621 13.494 -127 -0,94 14 168 80
Mardin 870.374 888.874 18.500 2,10 699 8.779 101

Ekonomi

Ekili tarım alanları, Güney Mardin

Ekonomisi tarım, hayvancılık ve ticarete dayalıdır. 2001 yılına göre ildeki iktisadi faaliyetlerin %66,8'i tarım, çiftçilik ve hayvancılık alanlarında gerçekleşmiştir.[33] Suriye sınırındaki organik tarıma elverişli topraklar mayınlı olması nedeniyle Mardin ekonomisine katkı sağlamamaktadır.[34] Tarımdan sonraki en önemli sektörü devlet hizmetleri oluşturmaktadır.[33] 2001 yılına göre ilde kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasıla 983 Dolardır.[35]

İlde "Mardin Serbest Bölgesi" ve "Mardin Organize Sanayi Bölgesi" adlarında üretim ve sanayi bölgeleri bulunmaktadır. Bölgenin en önemli projesi olan Güneydoğu Anadolu Projesi'nin tamamlanamaması nedeniyle tarım ürünlerine dayalı sanayi gelişmemiştir. Sanayinin toplam gelir içindeki payı %5,5'tir.[33]

İlde kültür turizmi, inanç turizmi imkânları olmasına karşın Mardin ekonomisinde önemli bir yere sahip değildir.

Konum

Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[36] Önceden bağlı olduğu ilçe Alanı km²[37] Rakım mt. Merkeze km[38] Ulaşan Yollar[38]
Artuklu 2012 Merkez 885 938 1 D.950-11, D.380-01, D.955-13, 47.31
Dargeçit 1987 Midyat 519 902 113 D.955-12 (Midyat)=>47.04
Derik Cumh.önce 1.381 799 72 /D.400-28=>47.75
Kızıltepe 1929 Merkez 1.236 485 24 /D.400-28, D.950-11, 47.52
Mazıdağı 1937 Derik 850 1.048 48 D.950-10=>47.75
Midyat Cumh.önce 1.241 944 63 D.380-02, D.955-12, 47.12,47.04, 47.05
Nusaybin Cumh.önce 1.079 475 61 /D.400-30, 47.05
Ömerli 1953 Savur 458 1.089 24 D.380-01
Savur Cumh.önce 962 877 46 D.380-01=>47.01
Yeşilli 1990 Merkez 168 822 9 D.380-01
MARDİN Cumh.önce 8.780 938

Kültür

2010 yılından beri bienal düzenlenmektedir.[39]

Etkinlikler

Müzeler

Cami ve medreseler

Mezopotamya vadisi önünde Mardin Ulu Camii

Manastırlar ve kiliseler

Deyrüzzaferân Manastırı
  • Mor Behnam Kilisesi (Kırklar), Mardin şehrindedir.
  • Meryemana Kilisesi, Mardin şehrindedir.
  • Mor Yusuf Kilisesi (Surp Hovsep), Mardin şehrindedir.
  • Mor Efrem Manastırı, Mardin kent merkezindedir.
  • Mor Petrus - Mor Paulus Kilisesi, Mardin kent merkezindedir.
  • Mort Şmuni Kilisesi, Mardin kent merkezindedir.
  • Surp Kevork Kilisesi, Mardin kent merkezindedir.
  • Mor Hürmüzd Keldani Kilisesi, Mardin kent merkezindedir.
  • Mor Mihael Manastırı, Mardin kent merkezinin güneybatısındadır.
  • Deyrüzzaferân Manastırı, şehir merkezine 5 km. mesafededir. Milattan önceki dönemlere ait bölümleri olmakla birlikte, dördüncü yüzyılın sonlarında yapıldı. Geçmişte farklı isimlerle, 15. yy'dan günümüze ise Za'ferân olarak bilinen manastır 1293-1932 yılları arasında Süryani Patriklik merkezlerinden biriydi.
  • Deyrulumur Manastırı, Midyat ilçesi, Yayvantepe mahallesi yakınlarındadır. 397 yılında yapılan manastır, tarih boyunca dört farklı isimle anıldı. 615 yılından 1049 yılına kadar Turabidin Metropolitlik merkezi olan manastır, bu sıfatını 1915 yılına kadar korudu.
  • Mor Yakup Manastırı, Nusaybin ilçesi merkezindedir.
  • Meryemana Manastırı, Midyat, Mardin ilçesinin Anıtlı mahallesindedir.
  • Mor Dımet Manastırı, Savur ilçesinin Dereiçi mahallesindedir.
  • Mor Evgin Manastırı, Nusaybin[40][40][40] ilçesindedir.
  • Deyrulzafaran Manastırı, Artuklu

Kaleler

  • Mardin Kalesi
  • Kız Kalesi (Kalat'ül Mara-Lorna Jurek), Merkez ilçeye bağlı Eskikale mahallesindedir
  • Erdemeşt Kalesi
  • Arur Kalesi
  • Dara Kalesi (Daras Anastasiupolis), Merkez ilçeye bağlı Oğuz mahallesindedir.
  • Rabbat Kalesi, Derik ilçesine bağlı hisaraltı mahallesindedir.
  • Dermetinan Kalesi, Mazıdağı, Mardin ilçesine bağlı Gümüşova mahallesindedir.
  • Zarzavan Kalesi (Sammachisacane), Mardin, Diyarbakır yolu üzerindedir.
  • Savur Kalesi, Savur ilçesi merkezindedir.
  • Aznavur Kalesi, Nusaybin ilçesi merkezindedir.
  • Rahabdium Kalesi (Hafemtay), Nusaybin ilçesi merkezindedir.
  • Merdis Kalesi (Marin), Nusaybin ilçesi merkezindedir.
  • Haytam Kalesi (Turbdin - Dimitriyus) Nusaybin ilçesindedir.
  • El Nıhman Kalesi, Yeşilli ilçesine bağlı Bülbül mahallesindedir.

El sanatları

Gümüş İşciliği, Telkârî
  • Telkârî
  • Taş İşlemeciliği
  • Bakırcılık
  • Ahşap Oymacılığı
  • Semercilik
  • Bitkisel Sabunculuk
  • Ev Şarapçılığı

Diğer

Spor

Ana madde: Mardin'de spor

2018-2019 Sezonu sonunda, futbolda BAL'daki tek takım Mardin BŞB grup 2.si olmuştur.

Futbolda 2020-2021 Sezonu içinde şu an Misli.com TFF 3. Ligde Mardin Fosfat Spor mücadele etmektedir.

Basketbol kadın 1. ligde Mardin BŞB lig 6.sı olmuştur. Federasyon kupasında ise Yarı final sonu kupa 5.si olmuştur.

Voleybolda kadınlar 1. Liginde Mardin BŞB, grup 10.su olmuştur. Mardin'in erkekler 2. liginde 10 takımı, kadınlar 2. Liginde 3 takımı yer almıştır. Bölgesel ligde 13 takımı vardır.

Hentbol kadınlar 1. ligindeki Mardin BŞB, süper lige yükselmiştir. Ligdeki diğer takım 1947 Sağlık ve SK. lig 5.si olmuştur. Erkekler 2.ligde 1903 Mardin Spor da lig 5.si olmuştur.

Önemli spor tesisleri: 21 Kasım Stadyumu (5.700) ve Artuklu Yeni Spor Salonu (2.300)'dur.

Yönetim

Ana madde: Mardin'in ilçeleri
Mardin'in İlçe Haritası

Merkezi yönetim

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Mardin, bir 'büyükşehir'dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi'ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Mardin Valisi 1976-Elazığ doğumlu Tuncay AKKOYUN, Ağustos 2023/376 sayılı kararla Karaman Valisi iken atanmıştır.

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Mardin'in ilçeleri sayfasında gösterilmiştir

Yerel yönetim

Büyükşehir Belediyelerinde yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.[41][42] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16.madde)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi'ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

2019 Türkiye yerel seçimleri sonunda Mardin Büyükşehir Belediye Başkanlığını kazanan Ahmet Türk (HDP), 19 Ağustos 2019 tarihinde görevden alınmış, yerine Mardin Valisi Mustafa Yaman kayyum olarak atanmıştır.[43]

Diğer ilçelerden Derik, Kızıltepe, Mazıdağı, Nusaybin ve Savur'un HDP'libelediye başkanları da göreve geldikten sonra İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınmış, yerlerine ilçe kaymakamları kayyum atanmıştır.[44][45]

Son durumda 10 ilçe belediyesinin 5'ini kayyum olarak atanan kaymakamlar, 5'ini de AK PARTİ'li belediye başkanları yönetmektedir.

Mardin Büyükşehir Belediye Meclisi bazı üyelerin görevden uzaklaştırılması nedeniyle belirsizleşmiştir[46]

Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlarına ait bilgiler Mardin'in ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Büyükşehir ve ilçe belediyeleri 2019 yerel seçim sonuçları aşağıdaki gibidir.[47]

Mardin Belediyeleri 2019 Yerel Seçim Sonuçları

İlçe Geçerli oy Seçilen Başkan En yakın rakip
Adı Partisi Aldığı oy Oranı Adı Partisi Aldığı oy Oranı
Büyükşehir 371.334 Ahmet Türk HDP 208.854 56,24 Mehmet Vejdi Kahraman AKPARTİ 143.060 38,53
Artuklu 79.398 Abdulkadir Tutaşi AKPARTİ 42.464 53,48 Nurettin Turğay HDP 30.494 38,41
Dargeçit 13105 Mehmet Cüneyt Aksoy AKPARTİ 6.630 50,59 Ahmet İnci HDP 5.966 45,52
Derik 28.763 Mülkiye Esmez HDP 19.944 69,34 Şeyhmus Necimoğlu AKPARTİ 8.080 28,09
Kızıltepe 112.473 Nilüfer Elik Yılmaz HDP 79.239 70,45 Şukrü Cevheroğlu AKPARTİ 28.764 25,57
Mazıdağı 16.983 Nalan Özaydın HDP 9.579 56,40 İbrahim Atlı AKPARTİ 6.277 36,96
Midyat 46.801 Veysi Şahin AKPARTİ 27.111 57,93 Osman Demirci HDP 16.262 34,75
Nusaybin 44.779 Semire Nergiz HDP 34.666 77,42 Mehmet Hadi Hamidi AKPARTİ 8.437 18,84
Ömerli 7.756 Hüsamettin Altındağ AKPARTİ 4.629 59,68 Cuma Turğay HDP 2.171 27,99
Savur 12.027 Gülistan Öncü HDP 5.775 48,02 Oğuzhan Sönmez Kaya AKPARTİ 5.009 41,65
Yeşilli 6.923 Hayrettin Demir AKPARTİ 3.503 50,60 Enver Sağlam SP 3.376 48,76

Eğitim

Diyarbakır yolu üzerinde, Mardin şehir merkezinde yer alan Mardin Artuklu Üniversitesi 2007 yılında kurulmuş ve 2007-2008 döneminde eğitim öğretime başlamıştır.

Altyapı

Mardin ilinin Türkiye'deki ilçeleri haritası

Sağlık

Mardin ilinde Sağlık Bakanlığı'na bağlı 11 hastane bulunmaktadır. Mardin şehir merkezinde Mardin Devlet Hastanesi, Mardin Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi ve Mardin Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi bulunmaktadır. Derik ilçesinde Derik Devlet Hastanesi, Dargeçit ilçesinde Dargeçit Devlet Hastanesi, Kızıltepe ilçesinde Kızıltepe Devlet Hastanesi, Mazıdağı ilçesinde Mazıdağı İlçe Hastanesi, Midyat ilçesinde Midyat Devlet Hastanesi, Nusaybin ilçesinde Nusaybin Devlet Hastanesi, Ömerli ilçesinde Ömerli İlçe Entegre Hastanesi, Savur ilçesinde Savur İlçe Entegre Hastanesi sağlık hizmeti sağlamaktadır.[48] Özel kurum olarak Mardin şehir merkezinde 1 hastane hizmet vermektedir.[49]

Ulaşım

Kızıltepe ve Nusaybin ilçelerinden geçen doğu-batı yönündeki D.400 karayolu, ildeki en önemli karayoludur. Şanlıurfa ve Şırnak illerinden bu yolla ulaşılabilir. Şehir merkezine 20 km uzaklıktaki Mardin Havalimanı'na Türkiye içi tarifeli uçak seferleri düzenlenmektedir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  2. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024. 
  3. ^ "Mardin İli 2014 Yılı Çevre Durum Raporu" (PDF). 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016. 
  4. ^ ""İllere Göre Ormanlarımız-Mardin" Orman Genel Müdürlüğü". 23 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016. 
  5. ^ "Mardin İli 2011 Yılı Çevre Durum Raporu" (PDF). 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016. 
  6. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; iklim isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  7. ^ Günal, Veysi (2006). "Mardin İlinde Kültürel Çekicilikler ve Turzim Amaçlı Kullanım Olanakları". Ankara Üniversitesi. Scientific Commons. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  8. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  9. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  11. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  15. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  28. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  29. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  30. ^ a b c d e f g h i
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Mardin Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Mardin Nüfusu". nufusune.com. 
    • "Mardin Nüfusu". nufusubu.com. 
  31. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  32. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  33. ^ a b c "İller itibarı ile iktisadi faaliyet kollarına göre Gayri Safi Yurt içi Hasıla". Türkiye İstatistik Kurumu. 2001. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  34. ^ Aydın, Abdürrauf. "İktisadi Açıdan Bölgesel Düzensizlik: Mardin İli Örneği" (PDF). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. s. 309. 7 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2010. 
  35. ^ "İller itibarıyla kişi başına gayri safi yurt içi hasıla". Türkiye İstatistik Kurumu. 2001. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  36. ^  İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  37. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :2 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  38. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
  39. ^ "Mardin Bienali dördüncü kez başlıyor". Cumhuriyet. 3 Mayıs 2018. 10 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2018. 
  40. ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 10 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2016. 
  41. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  42. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  43. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  44. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  45. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  46. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  47. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020. 
  48. ^ "Mardin devlet hastaneleri". Mardin Sağlık Müdürlüğü. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  49. ^ "Mardin özel hastaneler". Mardin Sağlık Müdürlüğü. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010. [ölü/kırık bağlantı]

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Mardin (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.