Osmaniye, Türkiye Cumhuriyeti'nin 80. ilidir. 1933'e kadar il olan Osmaniye'nin eski adı Cebelibereket'tir. O tarihte Adana iline bağlanmış, 24 Ekim 1996 tarihinde yapılan yasal düzenlemeyle tekrar il olmuştur. Akdeniz Bölgesi'nde, Çukurova'nın en doğusunda yer alır. 3.767 kilometrekarelik yüzölçümüne sahip Osmaniye topraklarının %42'si ormanlık alan, %39'u ekili dikili tarım alanı, %17'si tarıma elverişsiz arazi ve %2'si diğer arazilerden oluşmaktadır. 2020 sonu itibarıyla nüfusu 553.012'dir.[3] İdari olarak 7 ilçeye ayrılmıştır. 2023 Kahramanmaraş Depreminde ağır hasar alan Osmaniye ilinde 1021 kişi hayatını kaybederken, yüzlerce kişi de yaralandı. Deprem nedeniyle nüfus sayısında 1700'den fazla azalma görülmüştür. TÜİK 2023 son verisine göre ise nüfusu 557 bin 666 olmuştur.
Tam yeri kesin olarak bilinmemekle birlikte şimdiki Osmaniye'nin bulunduğu bölgede, 16. yüzyılda konar-göçer Türklerin iskan edilmesi ile Kınık nahiyesi oluşturulmuştur. Ancak Celali İsyanları sonucunda oluşan sosyal ve ekonomik buhranlar ile emniyetsizlik sebebiyle halk daha büyük nahiyelere ve şehirlere göç etmiş, 17. yüzyılın başlarından itibaren zamanla Kınık nahiyesi yok olmuştur.
Kınık bölgesinde huzur ve sükunu yeniden tesis etmek isteyen Osmanlı Devleti, Dönek taifesini Kınık nahiyesinin bulunduğu yerin yanına/yakınına iskan ederek İsneyn Pazarı (Pazaryeri) nahiyesini oluşturmuş ise de birkaç yıl sonra Dönek taifesi bulunduğu bölgeyi terk etmiş ve bölgedeki konar-göçerlerin eşkiyalık faaliyetleri ile bölgenin emniyetsizliği devam etmiştir.
Amanos (Nur) Dağları'nın adı, Kâfirdağı da denilmekle birlikte Gâvurdağı idi. Tanzimat Dönemi'nde Batının "gâvur" kelimesinden hoşnut olmaması sebebiyle Tanzimat ruhuna uygun olarak değiştirilmesi gündeme gelmiştir. Padişah I. Abdülmecit'in kararı ile Gâvurdağı'nın adı 5 Şubat 1854 tarihinde Cebel-i Bereket (Bereket Dağı) olarak değiştirilmiştir.
Yukarı Çukurova denilen Gâvurdağı ve eteklerinde devlet otoritesi zayıflamış, eşkiyalık faaliyetleri sebebiyle bölge uzun yıllar emniyetsiz kalmış, verimli topraklar ekilip biçilemediğinden bataklık haline gelmiştir. Devlet otoritesini yeniden tesis ederek bölgenin emniyetini sağlamak ve arazilerin ekilip biçilmesini sağlamak için konar-göçerlerin iskan edilmesi zorunlu görülmüş ve iskan faaliyetlerini yerine getirmek üzere 1865 yılında Fırka-i Islahiye ordusu oluşturularak ordu komutanlığına Derviş Paşa, mülkî ıslahatları gerçekleştirmek üzere vezir rütbesiyle Cevdet Paşa tayin edilmiştir. Cevdet Paşa tarafından Hacı Osmanlı Köyü merkez olmak üzere 2 Ekim 1865 tarihinde köyün adına izafeten Osmaniye adı ile kaza ihdas edilmiştir.
Osmaniye kazasının bağlı olduğu Payas Sancağı'nın adı 1879 yılında Cebel-i Bereket olarak değiştirilmiş ve sancak merkezi Yarpuz'a taşınmıştır.[4] 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanı ile sancak merkezi Osmaniye'ye taşınmış, 1923 yılında Cumhuriyetin ilanı ile sancaklar vilayete dönüştürüldüğünden Cebel-i Bereket Vilayeti adını almıştır. Osmaniye 1 Haziran 1933 tarihinde ilçeye dönüştürülmüş ve Adana Vilayeti'ne bağlanmıştır.[5]TBMM'de 24 Ekim 1996 tarihinde kabul edilen 4200 sayılı Kanun ile Osmaniye yeniden il olmuş ve kanun 28 Ekim 1996 tarihli ve 22801 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.[6]
Coğrafya
Akdeniz Bölgesi'nin doğu kesiminde yer alan Osmaniye, doğusunda Gaziantep, güneyinde Hatay, batısında Adana, kuzeyinde Kahramanmaraş illeri ile çevrilidir.
Çukurova'da yer alan il topraklarını Orta Toroslar, Doğu ve Güneydoğu kesiminde de Nur Dağları ile bu dağların uzantısı Kösür (Gavur) Dağı (1.702 m.) engebelendirir. Bu dağların dışında ilin belli başlı yükseltileri; Düldül Dağı(2.246 m), Koyunmelen Dağı (2.108 m), Kelda Dağı (1.900 m), Büyük Kösür Dağı (1.626 m), Tozaklık Dağı (1.616 m), Hacıdağı (1.549 m), Honazin Gediği (1.086 m), Haçbel Dağı (1.426 m), Boğatepe (850 m)'dir. İlin etrafını çevreleyen bu dağlarda irili ufaklı pek çok yayla bulunmaktadır. Zorkun, Ürün, Fenk, Türkmenpınarı,[7] Mitisin ve Maksutoğlu yaylaları bunların başında gelmektedir. Çukurova'nın Osmaniye ili sınırları içerisinde kalan kesimi Yukarı Ova olarak anılmaktadır.
İlçe topraklarını Ilısu ve Akçasu Çaylarını toplayan Ceyhan Nehri sulamaktadır. İl merkezi deniz seviyesinden 118 m. yüksekliktedir. İlin yüzölçümü 3.767 km²'dir.
Genellikle tarım yapılan düz alanlar dışında, dağlarda kayın, meşe, gürgen, sedir, kızılçam ve karaçam ormanları bulunmaktadır. Osmaniye'nin iklimi, dağlık ve ovalık alanlarda farklılık göstermekle birlikte, tipik Akdeniz iklimi özelliği göstermektedir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer.
Ceyhan Nehri'nin Osmaniye'den geçerek Akdeniz'e dökülmesi ile ayrı bir önem katmaktadır. Ceyhan Nehri üzerinde Türkiye'nin en yüksek barajı olan Berke Barajı ve Aslantaş Barajı enerji ve tarımsal sulamaya ciddi yarar sağlamaktadır. Ayrıca Türkiye'nin en büyük kurulu rüzgâr enerjisi santrali olan Bahçe ve Hasanbeyli ilçeleri arasında bulunan Gökçedağ RES'ten yıllık 500 milyon kWh elektrik üretilmektedir.
Yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı geçen ilde tarım, ekonomik açıdan büyük önem arz etmektedir. Hayvancılık, ticaret, dokumacılık ve sanayi diğer ekonomik iş kolları arasında bulunmaktadır.
Tarım ürünleri arasında dünya üretiminde önemli bir yer edinmiş olan Osmaniye, yer fıstığı ile dünyaya açılmıştır. Yer fıstığı ve turp üretiminde Türkiye'nin %75 civarında merkez nokta olan Osmaniye mutfağı ile de ön plana çıkmaktadır. İçli köfte, mercimek köftesi, çiğ köfte, kısır, tırşik, toğga çorbası ve bayram kömbesi gibi çeşitler mutfak tatlarının önde gelen yemekleridir.
7 ilçesi bulunan Osmaniye'nin turistik noktalarında; Karatepe-Aslantaş Açık Hava Müzesi (Kadirli), Hierapolis (Kastabala-Cevdetiye), Flaviapolis (Kadirli) ve Hemite (Gökçedam) antik kentleri, Ala Camii (Kadirli) ile onlarca kalesi ve irili ufaklı yaylaları yer almaktadır
Yönetim
2020 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 ilçe, 14 belediye, bu belediyelerde 133 mahalle ve 159 köy vardır.[3]
İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.
İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)
İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, 19 kişiden oluşan İl Genel Meclisi başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[8][9]
Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.
Osmaniye Valisi, 1976-Karaisalı doğumlu Dr. Erdinç Yılmaz'dır. 18 Haziran 2020 tarihinde Tepebaşı Kaymakamı iken atanmıştır.[10]
Osmaniye Belediye Başkanı, 1975-Osmaniye doğumlu İbrahim Çenet (MHP), 31 Mart 2024 seçimlerinde %39,75 oy oranıyla seçilmiştir.[11]
2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Osmaniye İl Genel Meclisi üye sayısı, 12 AK PARTİ, 10 MHP ve 3 CHP olmak üzere 21'dir.[12]Osmaniye Belediye Meclisi ise 21 AK Parti, 2 CHP ve 1 İYİ Parti olmak üzere 25 üyeden oluşur.[13]
2018 Genel seçimleri sonucu, Osmaniye'yi temsilen TBMM'e AKP'den 2 milletvekili (Mücahit Durmuşoğlu, İsmail Kaya), CHP'den 1 milletvekili (Baha Ünlü) ve MHP'den 1 milletvekili (Devlet Bahçeli)seçilmiştir.[14]
2023 Genel seçimleri sonucu, Osmaniye'yi temsilen TBMM'e AKP'den 2 milletvekili (Derya Yanık, Seydi Gülsoy), CHP'den 1 milletvekili (Asu Kaya Gedik) ve MHP'den 1 milletvekili (Devlet Bahçeli) seçilmiştir.
İlçedeki başlıca tarihî eserler bir cami ile iki kümbettir. Bahçe ilçesi dışında ve istasyon yakınında bir mezarlık içindeki iki türbeden biri Ağcabey'e, diğeri ise ailesine aittir.
İlçe 1 belediye ve 60 köyden meydana gelmiş, Osmaniye'nin en büyük ilçesidir. (Nüfus: 116.951) Merkez, ilçenin orta kısmında yer alırken, Sumbas İlçesinin kurulmasıyla ilçenin batı kısmında kalmıştır. Köylerin çoğunluğu merkezin güneyindeki ovalık kesimde, daha az bir kısmı ise kuzeyindeki dağlık kesimde yerleşmiştir. İlçe merkezini oluşturan belediye 1067 hektar alan üzerindeki 20 mahalleden meydana gelmiştir. İlçeye bağlı ovalık köylerde yerleşim toplu, dağlık kesimlerde ise son derece dağınıktır. İlçeye bağlı altmış köy, merkezleri dahil yüz yetmiş dört üniteden meydana gelmektedir. Resmen mahalle olmuş yerleşimlerin yanında, fiilen oluşmuş mahallelerle bu sayı daha da artmaktadır. Bu dağınıklık önemli yönetsel güçlükler meydana getirdiği gibi, kamu hizmetlerinde de büyük israfa ve verimsizliğe yol açmaktadır. Kadirli İlçesi çok eski çağlardan beri çeşitli uygarlıkların yaşamış olduğu Çukurova'da kurulmuş olup, ilçenin tarihi ana hatları ile bu bölgenin tarihi ile paralellik arz eder. Aslantaş Baraj gölü kıyısında bulunan Domuztepe' deki Neolitik çağa (cilalıtaş devri MÖ 7000- 6000), son kalkolitik çağa ve ilk tunç çağına (MÖ 4000-3000) ait kalıntılar ile Kadirli-Kozan arasındaki Tırmıl Höyüğü, yörede bu dönemlerde insan toplum yaşantısının olduğunu göstermektedir. İlçenin bulunduğu coğrafi alanda tarih boyunca sırasıyla Kızzuvatna Krallığı, Hititler, Asurlar, Klikyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Büyük Selçuklular, Dulkadiroğulları ve Osmanlılar belli başlı uygarlıkları oluşturmuşlardır. Kadirli ara dönemlerde fazla sayıda el değiştirmelere konu olmuştur. Adanaovası Hükümdarı Asativatas MÖ 800 yıllarında ilçeye bağlı Karatepe-Aslantaş' ta bir uç kale kurmuştur. Romalılar döneminde FLAVİOPOLİS adı ile görkemli bir kent olan Kadirli'de bu dönemi belgeleyen eserler bulunmaktadır. Bunlar İmparator Hadrianus' un (MS 117-1389) anıtsal tunç heykeli, bugün şehrin altında kalmış bulunan 6-7 dönümlük alana yerleşik Roma Hamamı, MS 5. Yüzyıla ait bir Roma Bazilikası olan Ala cami ve yakın çevredeki birçok diğer eser ve anıtlardır. Bölgeye 7. Yüzyılda ilk Müslüman orduları, Abbasiler ve Selçuklu Hanedanı dönemlerinde de Türkler girmişlerdir. 1515 Turnadağ Savaşı ile Padişah Yavuz Sultan Selim, Kadirli'yi Osmanlı topraklarına katmıştır. Osmanlı döneminde Maraş Beylerbeyliğine bağlı bir sancak (Kars-ı Maraş, Kars-ı Zül Kadriyye) olan Kadirli 1865 yılına kadar Mütesellilikle idare edilmiş, 1865 yılında ilçe haline getirilmiş ve 1872 yılında merkezde belediye kurulmuştur. Şehre Osmanlı döneminde “ Kars-ak-eli”, Pazaryeri" ve “Kars Pazarı” gibi değişik adlar verilmiş, İlçe 1928 yılında KADİRLİ adını almıştır. Kadirli 1. Dünya Savaşı sonunda 14 Mart 1919'da Ermeni ve Fransızlar tarafından işgal edilmiş; 7 mart 1920'de ise düşman işgalinden kurtarılmıştır.
Osmaniye il merkezine 32 kilometre mesafededir. İlçede yapılan tarihi kazılarda Hitit uygarlığına ait eserlere rastlanmıştır. Düziçi ilçesindeki önemli yapılar: Harun Reşit Kalesi, Saman Kalesi ve Düldül Dağı.
Hasanbeyli aynı zamanda yayla olup merkeze 35 kilometre kadar uzaklıktadır. İlçede iki tarihi kale bulunmaktadır. Karafenk semtindeki Karafenk Kalesi, Savranda Kalesi (Kalecik köyünde) bulunmaktadır. Kirazı ile meşhurdur. Her yıl kiraz festivali düzenlenmektedir.
Merkeze en uzak ilçe merkezi olup 65 km. kadar uzaklıktadır. İki köyün birleştirilmesiyle oluşturulan ilçe 2 bin'i biraz geçen nüfusuyla ilin en küçük ilçe merkezidir. Ovalık bölgedeki verimli arazileri ve yaylalarıyla şirin bir ilçedir. İlçe merkezinde Küffardan kalma bir cami olup, şu an harabe halindedir. İlçeye bağlı Mehmetli köyünde Mehmetli Barajı (Kesiksuyu Barajı) olup bu baraj çevresinde alabalık tesisi kurulmuştur. Cem Kalesi ve Diniker Kalesi de bu ilçededir.
Toprakkale kalesinin kuzeyinde, Adana yolu üzerinde, eski Kınık şehri (Öranşar) kalıntıları bulunmaktadır.
Osmaniye mutfağı
Yöre mutfağının en önemli malzemesi bulgurdur. Bu bakımdan yöresel yemeklerin çoğu bulgur ile yapılır; içli köfte, mercimek köftesi, ekşili köfte (fellah), çiğ köfte, kısır, sarmaiçi, bulgur pilavı, çiccice
(domatesli pilav), mercimekli bulgur pilavı, batırık, bici bici gibi... Türk mutfağı ve Akdeniz mutfağının birçok özelliğini içerisinde barındıran Osmaniye mutfağında; zeytinyağlılar, yeşillikler, salatalar (gavurdağ salatası, ezme salata, çoban salata, soğan salatası, mevsim salata gibi), nar ekşisi, sumak ekşisi, turunç ekşisi, baharatlar (pulbiber, karabiber, kimyon, kekik, tarçın...) sık sık kullanılır. Osmaniye mutfağında et oldukça önemli bir yere sahiptir. Kebabın her çeşidi ve etli yemeklerin çoğuna lokantalarında da sıkça rastlanır. Kebabın yanında özellikle şalgam suyu tüketilir. Özellikle Adana, Hatay ve Gaziantep mutfağından izler taşır. Osmaniye mutfağında özellikle bayramlarda yoğurtlu kömbe ve bayram kömbesi denilen tatlı pasta çeşitleri yapılır. Osmaniye mutfağının diğer meşhur yemekleri şunlardır;
Etli kömbe (ıspanaklı ve çökelekli çeşitleri vardır)
Avrupa'yı Ortadoğu'ya bağlayan önemli kara ve demiryollarının kavşak noktasında olması; elektrik, doğalgaz ve petrol boru hatlarının Doğu Akdeniz'de oluşturduğu bir enerji kavşak noktasında yer alması, son zamanlarda ili bir cazibe merkezi haline getirmiştir. Buna paralel olarak ilin merkez nüfusu 200 bini aşmış olup hâlen il nüfusunun yarısı merkez ilçede yaşamaktadır. Yakın zamanlarda hizmete giren, yaklaşık yüz fabrikanın faaliyet gösterdiği ve şu an 10 bin'i aşkın işçi çalışan Osmaniye Organize Sanayi Bölgesi, ilin ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Yassı mamul ve çelik ve çelik boru (özellikle doğalgaz tesisat borusu) alanında ülke ihtiyacının karşılanması yanında yıllık bir milyar doları aşkın ihracat yapan bir özel sektör Demir-Çelik Fabrikasının hizmete girmesiyle Osmaniye OSB, Akdeniz'in parlayan yıldızı konumuna gelmiştir. Organize Sanayi Bölgesinin sınırları içinde kurulduğu Büyük Tüysüz köyünün nüfusu, son beş yılda 970'ten, 2.335 kişiye ulaşmıştır. Bu nüfusun 1.694 kişisi erkek, 641 kişisi kadındır. Toprakkale ve bağlı köylerde vasıflı vasıfsız işsizlik problemi kalmamış konumdadır. I. kısmı dolan OSB'de II. ve III. kısımların altyapı çalışmaları tamamlanma aşamasındadır. Kadirli Organize Sanayi Bölgesi de yeni açılan birkaç fabrikayla il ekonomisine katkı sağlamaktadır.
Tarım
Çukurova bölgesi sınırları içinde kaldığı için Osmaniye, bereketli topraklarıyla Türkiye'nin önemli bir tarım merkezidir. Tarıma elverişli arazi genellikle ovalardan oluşur ve toplam 124.800 hektarlık bir alanı kaplar. Tarım ürünleri içinde yer fıstığı, buğday, soya, mısır ve pamuk çok önemli bir yer tutmaktadır. Meyve üretiminde ise narenciye ön planda gelir. Son yıllarda yapılan atılımla 10 milyonu aşkın zeytin fidanı dikilmiş ve bunların yarıdan çoğu ürün verme aşamasına gelmiştir. Bu ürünleri işlemek üzere daha şimdiden on kadar zeytinyağı fabrikası faaliyete geçmiştir.
Nüfus
Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[15])
Osmaniye ili nüfusu: 557.666'dır. Bu nüfusun %82,54'ü şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 3.321 km2'dir. İlde km2'ye 168 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 326'dir.) İlde yıllık nüfus %0,31 oranında azalmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Hasanbeyli (%12,46)- Merkez ilçe (%-1,90)
06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 ilçe, 14 belediye, bu belediyelerde 133 mahalle ve ayrıca 159 köy vardır.
2023 yılı sonunda Osmaniye ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
"Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları"(html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
"Osmaniye Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
"Osmaniye Nüfusu". nufusune.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
"Osmaniye Nüfusu". nufusubu.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
2018-2019 Sezonu sonunda, Futbol takımı Osmaniyespor, 3.ligde, 7 Mart Kadirli Demirspor BAL'da kalmıştır. Osmaniye Demirspor kadınlar futbol 3.ligine düşmüştür. Osmaniye'nin voleybol erkek liglerinde 2 takımı yer almıştır.
