Gebze

Gebze
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlKocaeli
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
İdare
 • KaymakamMehmet Ali Özyiğit[1]
 • Belediye başkanıZinnur Büyükgöz (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam418 km²
Rakım190 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam371.000
 • Kır
-
 • Şehir
392.945
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu41400
İl alan kodu262
İl plaka kodu41

Gebze (antik dönem adları: Dakibyza ve Libyssa), Kocaeli'nin bir ilçesidir. Marmara Bölgesi'nin önemli sanayi merkezlerinden biridir.

Tarihçe

Kayıtlara göre Gebze, MÖ IV. yüzyılda kurulmuştur.[4] Gebzenin de içinde bulunduğu, Bitinya bölgesinin bilinen en eski tarihi, MÖ XII. yüzyıla kadar dayanır. Asya ile Avrupa kıtaları arasındaki en önemli geçit yeri olan Kocaeli Yarımadası ya birçok ulusun yurdu ya da gelip geçtikleri, uygarlıklarından izler bıraktığı bir yer olmuştur. Bilinen ilk ulus göçünü de MÖ 12. yüzyılın başlarında Frigler yapmıştır. Boğaz yoluyla Yarımada'ya gelen Frigler, buradan Anadolu'ya dağılmışlardır.

Bugün Gebze'nin olduğu yerde, MÖ 278-255 yılları arasında Kral I. Nicomedes'in egemenliğindeki Bitinya Krallığı dönemindeki Dakibyza ve Libyssa adında yerleşmeler vardı. Bu yerleşim alanlarının araştırmalara konu olmasının en önemli nedeni ise, ünlü Kartacalı komutan Hannibal'ın krallık döneminde burada yerleşmiş olmasıdır. Hannibal, Zama Savaşı'ndaki yenilgisinden sonra ülkesinde itibar görmemiş ve Bitinya Krallığı'na iltica etmek zorunda kalmıştır. Hannibal'ın mezarı Gebze TÜBİTAK Yerleşkesi içerisinde bulunmaktadır.[5]

Evliya Çelebi 1640 yılında Gebze'ye yaptığı seyahatte 1000 kadar bağlı ve bahçeli eski tarz evin bulunduğunu söyler.[6]

Coğrafya

Gebze, Marmara Bölgesi'nde İzmit Körfezi'nin kuzeybatısında yer alan ve Kocaeli iline bağlı olan zengin bir tarihi geçmişe sahip, ekonomisi büyük oranda sanayiye dayalı, Türkiye'nin hızla gelişen ve büyüyen bir ilçesidir. Doğusunda Dilovası ilçesi, batısında Darıca, Çayırova, İstanbul iline bağlı Pendik ve Tuzla ilçeleri, kuzeyinde ise İstanbul iline bağlı Şile ilçesi yer almaktadır. Gebze'nin yüzölçümü, 426,29 km² olup, rakım ise ilçe merkezinde 190 metredir.

İklim

Akdeniz ve Karadeniz iklimleri ve zamanla Karasal İklim özelliklerini yansıtır. İlçede yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar yağışlı ve görece ılık geçer. Yıllık yağış miktarı 565 mm'dir.

Havadan gece Gebze manzarası

Nüfus

1997 nüfus sayımı sonuçlarına göre Kocaeli ilinin toplam nüfusu 1.175.190, Gebze'nin nüfusu 402.916 kişidir. 1997 sayımlarına göre ilçe Kocaeli ili toplam nüfusunun %34,28'ini oluşturmaktadır.[7] Türkiye'de genel nüfus artış oranı 1965-1997 yılları arasında %100,8 iken, Gebze'de bu artış %111,8 olmuştur.[8] 2008 yılından yerel seçimlerden önceki nüfusu 500.000 bin kişinin üzerindeyken seçimlerden önce Gebze'nin semtleri Darıca, Çayırova ve Dilovası ilçe olup Gebze'den ayrıldılar. TÜİK tarafından yapılan ADNK'a göre 2020 yılı sonunda Gebze ilçe nüfusu 392.945 olmuştur. Gebze bölge nüfusu ise 799.075 olmuştur.

Yıl Toplam Şehir Kır
1927[9] 26.001 2.862 23.139
1935[10] 26.225 3.093 23.132
1940[11] 24.557 3.417 21.140
1945[12] 25.181 4.238 20.943
1950[13] 27.394 5.066 22.328
1955[14] 25.406 5.812 19.594
1960[15] 30.442 8.018 22.424
1965[16] 33.674 9.269 24.405
1970[17] 46.981 18.773 28.208
1975[18] 70.044 33.110 36.934
1980[19] 115.450 58.318 57.132
1985[20] 167.272 92.592 74.680
1990[21] 257.076 159.116 97.960
2000[22] 421.932 253.487 168.445
2007[23] 521.291 310.815 210.476
2008[24][a] 288.569 274.271 14.298
2009[25] 297.029 282.444 14.585
2010[26] 305.557 290.868 14.689
2011[27] 314.122 299.047 15.075
2012[28] 319.307 304.283 15.024
2013[29] 329.195 329.195 veri yok
2014[30] 338.412 338.412 veri yok
2015[31] 350.115 350.115 veri yok
2016[31] 357.743 357.743 veri yok
2017[31] 368.278 368.278 veri yok
2018[31] 371.000 371.000 veri yok
2019[31] 382.166 382.166 veri yok
2020[31] 392.945 392.945 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Ekonomi

Gebze, Kocaeli'nin bir ilçesi olsa da gerek iş hayatı gerekse özel yaşam bakımından İstanbul'a diğer İstanbul ilçeleri kadar bağımlı bir görüntü sergilemektedir. İstanbul'a çok yakın olması Gebze'nin hızlı gelişmesine adeta İstanbul'un sanayi şehri olmasını beraberinde getirmiştir. Gebze, Çayırova ve Darıca ile İstanbul ilçeleri tam anlamıyla birleşmişlerdir.

Türkiye, ekonomik gelişmişlik bakımından altı gruba ayrılmıştır. I. derece gelişmiş iller İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Kocaeli ve Yalova'dır. Bu bağlamda Gebze, Türkiye'nin ekonomik açıdan en gelişmiş altı ilinden birinde bulunmaktadır. Gebze ayrıca Kocaeli ili GSYİH'sının %33,7'sini oluşturur. Gebze ayrıca Türkiye GSHİY'sının %1,69'unu üretmiştir.[32] Gebze Organize Sanayi Bölgesi ilçe sınırları içerisinde bulunmaktadır.[33]

Turizm

Gebze, turizm konusunda sanayi kollarının gölgesinde kalmış bir ilçedir. İlçenin başlıca turizm noktaları Çoban Mustafa Paşa Külliyesi, Hannibal Mezarı, Ballıkayalar Tabiat Parkı, Osman Hamdi Bey Evi ve Müzesi'dir. İlçede bulunan tek müze, Eskihisar'daki Osman Hamdi Bey Evi ve Müzesi'dir. İlçe sınırları içerisinde Ballıkayalar ve Gazilerdağı olmak üzere iki adet tabiat parkı bulunmaktadır.[34]

Spor

2023-2024 sezonu itibarıyla futbolda ilçeyi Bölgesel Amatör Lig'de Gebzespor temsil edecek olup, voleybolda da Gebze Belediyespor Kulübü ise erkek voleybol takımı ile Türkiye Erkekler Voleybol Birinci Ligi'nde, kadın voleybol takımı ile ise Türkiye Kadınlar Bölgesel Voleybol Ligi'nde temsil etmektedir.

Gebze'de yerel medya

Gebze'de 6 yerel radyo kanalı bulunmaktadır. Gebze'den yayın yapan yerel radyolar coğrafi konumu gereği Kocaeli genelinden, İstanbul'un Anadolu yakasındaki ilçelerinden, Yalova'dan, Bursa'nın Orhangazi ve İznik ilçelerinden de dinlenebilmektedir. Türkiye'de ilçe durumunda Türkiye Gazeteciler Cemiyetine kayıtlı olan tek ilçe Gebze'dir. Gebze Gazeteciler Cemiyeti bünyesinde yerel radyo, günlük yerel gazete, yerel haber siteleri bulunmaktadır.

Gebze'deki yerel radyolar

Tempo FM (87.9)

Radyo Gül (91.7)

Gebze FM (95.3)

Mesaj FM (98.9)

Radyo Mavi (101.9)

Radyo Trend (104.3)

Ayrıca Gebze'de Gebze Gazetesi, Yenigün, 41havadis Gazetesi, mikrofon haber gibi günlük yerel gazete ve haber siteleri bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

Resim galerisi

Kardeş şehirler

Notlar

  1. ^ Çayırova, Darıca ve Dilovası ilçelerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

  1. ^ "Gebze Kaymakamı". Gebze kaymakamlığı. 22 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2014. 
  2. ^ "İl ve İlçe Yüz Ölçümleri" (PDF). Harita Genel Komutanlığı. 28 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2014. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012. 
  4. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". www.gebze.gov.tr. 13 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021. 
  5. ^ "Gebze'nin Tarihçesi". Gebze Belediyesi. 24 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2024-12-22. 
  6. ^ Yücel Dağlı - Seyit Ali Kahraman, Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi 2.c. 1. kitap, YKY Yayınları İstanbul 2008
  7. ^ 1997 yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçları, DPT, 1998, Ankara, s. 5-7
  8. ^ 1997 yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçları, DPT, 1998, Ankara, s. 15
  9. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  10. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  11. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  12. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  16. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  29. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  30. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  31. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Gebze Nüfusu - Kocaeli". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Kocaeli Gebze Nüfusu". nufusune.com. 
  32. ^ İllerin Sosyo Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, DPT, Ankara, 1997, s 68.
  33. ^ Dumansızoğlu, Müjde; Döker, Mehmet Fatih (15 Aralık 2017). "Gebze Organize Sanayi Bölgesi'nin Mekânsal Etkileri". Türk Coğrafya Dergisi. doi:10.17211/tcd.319264. ISSN 1302-5856. 
  34. ^ "Gebze Gezilecek Yerler (18 Yer) - Tatil Ana". 22 Nisan 2022. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2022. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Gebze ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Tuzla, Pendik ve Şile Şile Tuzla
 
Tuzla Kuzey Körfez
Batı   Gebze    Doğu
Güney
Darıca Marmara Denizi İzmit Körfezi