Kurumun Akay Kavşağı'ndaki ek binasından bir görünüm.
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu veya kısaca TÜBİTAK, Türkiye'de bilim ve teknolojiyi teşvik etme, yönlendirme ve popülerleştirmeyi amaçlayan, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ilgili kuruluşlarından olup özel hukuk hükümlerine tabidir.[3]
1963'te Cemal Gürsel tarafından hükûmete danışmanlık yapılması ve milli bilim politikasına rehberlik edilmesi amaçlarıyla kurulduğunda "Türkiye Bilim Teknik ve Araştırma Kurumu" diye bilinirken, sonradan adı "Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu" olarak değiştirilmiş ve uzun süre bu adla anılmıştır. Bu arada 1993 yılından itibaren Popüler Bilim kitapları basılmaya başlanmıştır. Ardından "teknik" yerine "teknolojik" kelimesinin kullanılması ile 2005 yılında kurumun adı son halini almıştır.
Tarihçe
TÜBİTAK, Türkiye Cumhuriyeti'ninplanlı ekonomi dönemine geçişiyle birlikte, 24 Temmuz 1963 tarih ve 11462 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren, 17 Temmuz 1963 tarihli 278 Sayılı Kanun[4] ile kurulmuştur. Başlangıçtaki misyonu bilimsel araştırmaları ve genç bilim insanlarını desteklemek iken, bugün bünyesinde barındırdığı onlarca birimle birlikte, tarım politikalarının yönlendirilmesinden, Ar-Ge projelerinin desteklenmesine kadar farklı alanları kapsayan bir misyona sahiptir.
Politika
Kurum, Türkiye'de müspet bilimlerde araştırma ve geliştirme faaliyetlerini ülke kalkınmasındaki önceliklere göre geliştirmek, özendirmek, düzenlemek ve koordine etmek; mevcut bilimsel ve teknik bilgilere erişmek ve erişilmesini sağlamak amacı gütmektedir.
Görev yapmış başkanlar
Genel sekreterler (1964-1988)
17 Temmuz 1963 tarih ve 278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kuruluş Kanunu'nun 6-b) maddesine göre Genel Sekreterlik Kurum’un yürütme organıdır. Kanunun 6-c) maddesine göre "Genel Sekreter, Bilim Kurulu'nun inhası üzerine, Başbakan ve Cumhurbaşkanı tarafından imzalanan kararname ile atanır." Pratikte, bugünkü konuma göre Kurumun Başkanlığına eşdeğer bir görev tanımı bulunmaktadır.
Prof. Dr. Nimet Özdaş (1 Mart 1964 - 23 Temmuz 1966)
Prof. Dr. Mustafa Uluöz (5 Eylül 1966 - 12 Kasım 1967)
Prof. Dr. Mecit Çağatay (12 Kasım 1967 - 17 Mart 1968)
Prof. Dr. İ. Akif Kansu (vekil) (28 Temmuz 1974 - 30 Ekim 1975)
Prof. Dr. Sadık Kakaç (vekil) (31 Ekim 1975 - 22 Şubat 1976)
Prof. Dr. Naci Bor (vekil) (23 Şubat 1976 - 6 Temmuz 1977)
Prof. Dr. Tevfik Karabağ (7 Temmuz 1977 - 16 Kasım 1983)
Prof. Dr. Nejat İnce (17 Kasım 1983 - 1 Nisan 1986)
Prof. Dr. Aral Olcay (vekil) (2 Nisan 1986 - 20 Şubat 1987)
Prof. Dr. Sümer Şahin (20 Şubat 1987 - 14 Ocak 1988)
Kurum ve Yönetim Kurulu Başkanları (1988-1993)
11 Kasım 1987 tarihinde yürürlüğe giren 294 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Bilim Kurulu kaldırıldı ve "Yönetim Kurulu" oluşturuldu. Yönetim Kurulu, Başkan ve 8 üye olmak üzere toplam 9 kişiden oluşmaktadır. Kurum Başkanı aynı zamanda Yönetim Kurulunun da başkanıdır.
Prof. Dr. Mehmet Ergin (14 Ocak 1988 - 4 Kasım 1990)
Prof. Dr. Kemal Gürüz (5 Kasım 1990 - 9 Kasım 1992)
Prof. Dr. Tosun Terzioğlu (12 Kasım 1992 - 10 Şubat 1993 vekil, 10 Şubat 1993 - 13 Eylül 1993)
Kurum ve Bilim Kurulu Başkanları (1993-2024)
9 Eylül 1993 tarihinde yürürlüğe giren 498 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Yönetim Kurulu kaldırıldı ve "Bilim Kurulu" yeniden oluşturuldu. Bilim Kurulu, Başkan ve 12 üye olmak üzere toplam 13 kişiden oluşmaktadır. Kurum Başkanı Bilim Kurulunun da başkanıdır.
Kurum, Türkiye'de bilimi popülerleştirmek ve insanları bilinçlendirmek amacı ile üç adet aylık popüler bilim dergisi (Bilim ve Teknik, Bilim Çocuk, Meraklı Minik) yayınlamaktadır. Ayrıca internet üzerinden yayın yapan Bilim Genç dergisi de 2015 yılından beri hizmet vermektedir. Bununla birlikte Tübitak Popüler Bilim Kitapları tarafından 1000'i aşkın popüler bilim kitabı yayınlanmıştır.
Ayrıca, doğrudan Türkiye'deki bilim camiasına hitap eden 12 adet hakemli (Bilimsel Dergi) çıkartmaktadır.
Çalışmalar
Kart Erişim Cihazı (KEC)
Geçiş Kontrol Sistemi (BKDGKS) cihazlarının geliştirilmesi ve bu alanda teknik yetkinlik aktarılması hususlarında iş birliğini sağlamak üzere, ASELSAN ve TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (BİLGEM) arasında mutabakat muhtırası imzalandı.[13] Yapılan is birligi ile TUBITAK'ın hem yazılımını hem güvenlik donanımını ürettiği Kimlik Erişim Cihazı (KEC), yeni nesil elektronik kimlik kartları için altyapısı TÜBİTAK BİLGEM tarafından geliştirilmiş özel bir kart okuyucudur. Cihaz, içinde bulunan GEM (Güvenli Erişim Modülü) sayesinde, kimlik kartı ile güvenli olarak haberleşerek, kart sahibinin kişisel mesajı ve biyometrik verisi gibi standart kart okuyucular ile ulaşılamayan veri alanlarını okuyabilmektedir. KEC, harici uygulama yazılımı veya politika sunucu tarafından belirlenen güvenlik politikasına göre doğrulama yöntemleri ile doğrulama yapmaktadır.[14]
Akıllı Kart İşletim Sistemi (AKİS)
TÜBİTAK tarafından yerli imkanlarla geliştirilmiş bir akıllı kart işletim sistemidir. AKİS yüksek güvenlik özelliklerine sahip bir mikroişlemci ile çalışır ve elektronik imza, şifreleme ve güvenlik anahtarları taşıma ve benzeri kripto hizmetleri sunar.[15]
Destekler
Üniversiteye giriş sınavından yerleştiği bölümün puan türüne göre sıralaması 25000 (Yirmi Beş Bin) ve altı olan öğrencilere, fizik, kimya, biyoloji, moleküler biyoloji ve genetik, matematik, sosyoloji, ekonomi, psikoloji, felsefe ve tarih bölümlerinden birine yerleşmeleri halinde, sıralamalarına göre karşılıksız burslar vermektedir.[16] Kurum Teknofest İstanbul'un paydaşlarından biridir.[17]
TÜBİTAK’ın geliştirdiği Linux tabanlı işletim sistemi Pardus’un Ağustos 2014’teki tanıtımında, "Biz önce Allah rızası için daha sonra da özgür yazılıma sahip çıkabilmek için uğraşıyoruz, elimizden geldiği sürece de uğraşmaya devam edeceğiz" ifadelerinin yer aldığı bir görsel kullanıldı.[20]
40 yaşını doldurmamış ve gelecekte bilime uluslararası düzeyde katkıda bulunmak için gerekli niteliklere sahip olduğunu kanıtlamış yaşayan bilim insanlarına Teşvik Ödülü,
Yurt dışında yaşayan Türk bilim insanlarına Özel Ödül (TÜBİTAK Bilim Ödülü eşdeğeri).
