Linia kolejowa nr 317

Linia kolejowa nr 317
Gryfów Śląski – Świeradów-Zdrój
Dane podstawowe
Zarządca

PKP PLK, DSDiK

Numer linii

317

Tabela SRJP

253

Długość

16,806 km

Rozstaw szyn

1435 mm

Sieć trakcyjna

brak

Prędkość maksymalna

80 km/h

Zdjęcie LK317
Fragment linii na wysokości Mroczkowic w lutym 2024 roku; widok w kierunku Świeradowa-Zdroju; w tle Góry Izerskie
Historia
Lata budowy

2021–2023[1]

Rok otwarcia

2023

Linia kolejowa nr 317linia kolejowa w południowo-zachodniej Polsce, położona w województwie dolnośląskim, łącząca stację Gryfów Śląski z przystankiem osobowym Świeradów-Zdrój przez Mirsk.

Linia przebiega w śladzie fragmentu linii kolejowej nr 284 Gryfów ŚląskiMirsk (od 1999 roku pod nr. 317) i 336 Mirsk – Świeradów Zdrój. Na odcinku tym ruch pasażerski odbywał się do 1996 roku, a towarowy do 1998 roku. Obie linie zostały 8 czerwca 2020 roku przejęte przez województwo dolnośląskie, a w latach 2021–2023 roku zostały zrewitalizowane. Oficjalna uroczystość otwarcia linii odbyła się 7 grudnia 2023 roku, a trzy dni później linię oddano do regularnego ruchu pasażerskiego. Linia od tego też okresu posiada jednolity numer – 317.

Przebieg

Fragment linii na wysokości Orłowic w lutym 2024 roku (widok w kierunku Świeradowa-Zdroju)

Linia kolejowa nr 317 położona jest w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, na terenie dwóch powiatów: lwóweckiego (gmina Gryfów Śląski i gmina Mirsk) i lubańskiego (miasto Świeradów-Zdrój)[2][3].

Linia bierze swój początek na stacji Gryfów Śląski (−0,262 km)[4], gdzie łączy się z linią kolejową nr 274. Z niej biegnie ona w kierunku południowo-wschodnim w śladzie dawnej linii kolejowej nr 284, równolegle do linii kolejowej nr 274 kierującej się w stronę Jeleniej Góry[3], po czym na wysokości m. Krzewie Wielkie skręca na południowy zachód, gdzie biegnie pod linią kolejową nr 274 i drogą krajową nr 30[2]. Linia dalej przecina Proszówkę (tam też znajduje się przystanek osobowy) i Brzeziniec, po czym po przekroczeniu Kwisy wjeżdża do Mirska. Tam też znajduje się kolejny przystanek osobowy, a przed 1987 rokiem był on stacją węzłową z liniami w kierunku Pobiednej (ciąg dalszy linii kolejowej nr 284) i Świeradowa Zdroju (linia kolejowa nr 336)[3].

Za przystankiem Mirsk linia nr 317 biegnie w śladzie dawnej linii kolejowej nr 336 w kierunku południowo-zachodnim[3]. Kolejne przystanki na linii to Mroczkowice i Orłowice (przed 2023 rokiem Krobica[5][3]), a za drugim z nich linia przechodzi pod drogą wojewódzką nr 358 i 361, po czym skręca na południowy wschód, gdzie biegnąc mostem przecina ona drogę wojewódzką nr 358 i Kwisę[2]. Dalej linia biegnie równolegle do rzeki w kierunku południowym[3], po czym kończy ona swój bieg na przystanku osobowym Świeradów-Zdrój (16,544 km)[6].

Historia

Linie kolejowe nr 284 i 336

 Zobacz więcej w artykule Linia kolejowa nr 284, w sekcji Historia.
 Zobacz więcej w artykule Linia kolejowa nr 336, w sekcji Historia.
Pocztówka z lat 1940–1945, przedstawiająca panoramę Świeradowa-Zdroju; na pierwszym palnie dworzec kolejowy Kolei Gór Izerskich na stacji Świeradów Zdrój

Linia kolejowa łącząca Gryfów Śląski ze Świeradowem-Zdrojem przez Mirsk została odbudowana w śladzie fragmentu linii kolejowej na 284 na odcinku Gryfów ŚląskiMirsk i nr 336 na odcinku MirskŚwieradów Zdrój[3].

Jako pierwsza powstała linia kolejowa nr 284, a o budowie połączenia między Mirskiem a Legnicą zdecydowano w 1882 roku. Wtedy to pruski Landtag podjął decyzję o budowie linii kolejowej celem ożywienia lokalnej gospodarki, a na jej budowę przeznaczył dodatkowo środki finansowe[7]. Odcinek z Gryfowa Śląskiego do Mirska uroczyście otwarto 1 listopada 1884 roku[3].

Regularną eksploatację odcinka Mirsk – Świeradów Zdrój (Isergebirgsbahn; z niem. Kolej Gór Izerskich) rozpoczęto 31 października 1909 roku[8][3], natomiast odcinek do Świeradowa Nadleśnictwo oddano do regularnego użytku 5 czerwca 1910 roku[8][3]. Nowo wybudowana linia była linią wąskotorową o rozstawie szyn 600 mm, a po kilku latach przekuto ją na normalny tor (1435 mm)[9]. Obie linie kolejowe po II wojnie światowej przeszły pod administrację PKP[10].

Decyzję o zawieszeniu ruchu pasażerskiego na odcinku Gryfów Śląski – Mirsk – Świeradów Zdrój podjęto 30 listopada 1995 roku[11], a ostatni pociąg ze stacji Świeradów Zdrój odjechał 11 lutego 1996 roku o godzinie 17:00[12]. Przez następne dwa lata kursowały dalej pociągi towarowe – ruch pociągów zawieszono całkowicie po wypadku, w którym pociąg towarowy od strony Świeradowa Zdroju nie zdołał wyhamować i wpadł na wagon z węglem na stacji w Mirsku[11]. Wkrótce po tym linia stała się nieprzejezdna[13].

Odcinek Gryfów Śląski – Mirsk od 1999 roku widniał w wykazie PKP Polskich Linii Kolejowych pod nr. 317[13][14]. Wcześniej ten numer miała linia kolejowa Syców – Bukowa Śląska[15].

Pierwsze plany reaktywacji połączenia kolejowego

Jeden z pierwszych pomysłów na reaktywację linii kolejowej do Świeradowa-Zdroju pojawił się we wrześniu 2007 roku i dotyczył on odtworzenia historycznych linii kolejowych na terenie województwa dolnośląskiego pod nazwą Dolnośląskie Zabytki Kolejowe – europejskie dziedzictwo kultury technicznej. Projekt ten zakładał reaktywacje kilku linii kolejowych, w tym linii Gryfów Śląski – Mirsk – Świeradów Zdrój. Ostatecznie reaktywowano inną linię kolejową: Szklarska PorębaHarrachov (Czechy)[16].

Na początku 2009 roku pojawiła się w mediach informacja, że kilka lat wcześniej samorządowcy z Mirska i Gryfowa Śląskiego planowali przejąć linię kolejową Gryfów Śląski – Mirsk – Świeradów Zdrój od PKP celem jej przekształcenia w ścieżkę rowerową. Nie udało się wówczas przejąć tej linii, gdyż nie było możliwości nieodpłatnego jej przekazania[17], a po otwarciu kolei gondolowej w Świeradowie-Zdroju w 2008 roku zmieniła się koncepcja wykorzystania tej linii, tj. reaktywacja ruchu kolejowego[18].

W połowie 2009 roku w Starostwie Powiatowym w Lwówku Śląskim powstał projekt rewitalizacji i reaktywacji fragmentu linii kolejowej nr 284 Lubomierz – Gryfów Śląski – Mirsk i 336 do Mirsk– Świeradów Zdrój. Projekt ten zakładał przejęcie od PKP PLK tychże linii, a także od PKP budynków kolejowych przy tych liniach, tj. stacji Lubomierz, Mirsk i Świeradów Zdrój, a w budynku dworcowym na stacji Gryfów Śląski wydzierżawienie pomieszczenia. W tych budynkach miała powstać powiatowa sieć wypożyczalni rowerów, a na torach miały kursować w weekendy pociągi z Czech od spółki Koleje Dolnośląskie[19]. Pierwotnie koszt rewitalizacji samych torów oszacowano na około 4 mln złotych[20]. Ostatecznie nie doszło do realizacji tego projektu ze względu na zbyt wysokie koszty całego przedsięwzięcia[21].

Przejęcie stacji Świeradów-Zdrój przez miasto

Dworzec na przystanku Świeradów-Zdrój w trakcje renowacji (2018)

Od 2008 roku trwał proces przejęcia fragmentu linii w terenie miasta Świeradów-Zdrój wraz z zabudową stacji przez miasto[22], co ostatecznie nastąpiło 27 grudnia 2012 roku[23]. Na początku maja 2013 roku rozpoczęto demontaż torów na terenie miasta Świeradów-Zdrój[24]. 12 stycznia 2018 roku Miasto Świeradów-Zdrój ogłosiło pierwszy przetarg na adaptację budynku byłego dworca kolejowego wraz z otoczeniem na centrum muzealno-kulturalne[25]. Umowę na wykonanie robót podpisano 23 marca 2018 roku. Prace przy rewitalizacji zabudowy stacji objęły m.in. roboty rozbiórkowe, montaż konstrukcji i nowego pokrycia dachów, roboty murarskie, prace renowacyjne i zagospodarowanie terenu[26][27]. 1 marca 2019 roku w odnowionym dworcu kolejowym rozpoczęło działalność Miejskie Centrum Kultury, Aktywności i Promocji Gminy „Stacja Kultury” w Świeradowie-Zdroju[28].

Rewitalizacja linii kolejowej

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego w połowie 2014 roku wrócił do koncepcji przejmowania linii kolejowych celem ich rewitalizacji i reaktywacji, a wśród nich znalazły się linie kolejowe nr 317 i 336 Gryfów Śląski – Mirsk – Świeradów Zdrój. Samorząd województwa zaplanował wówczas ich modernizację przy współudziale środków unijnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego za lata 2014–2020[29][30]. 17 maja 2016 roku Zarząd Województwa Dolnośląskiego podjął uchwałę, w której wyraża wolę przejęcia kilkunastu linii kolejowych, w tym linii 317 i 336, natomiast od połowy 2016 roku gminy położone wzdłuż nich, czyli Mirsk i Gryfów Śląski, rozpoczęły procedurę przejęcia linii kolejowej Gryfów Śląski – Mirsk – Świeradów Zdrój w celu jej reaktywacji, której koszt szacowano wówczas na 25 milionów złotych, z czego zakładano 4 mln złotych wkładu własnego gmin (również Świeradowa-Zdroju, które przejęło fragment linii kolejowej pod koniec 2012 roku)[31][32].

We wrześniu 2019 roku Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego ogłosił przetarg na wykonanie studiów wykonalności dla uruchomienia pociągów między stacjami Gryfów Śląski i Świeradów Zdrój z opcją dojazdu do Jindřichovic pod Smrkem[33]. W grudniu tego samego roku został wybrany wykonawca, który miał opracować studium wykonalności. Później Ministerstwo Infrastruktury wyraziło zgodę na przejęcie przez województwo dolnośląskie linii kolejowych 317 i 336 od PKP[34], co nastąpiło 8 czerwca 2020 roku, kiedy to spisano akt notarialny[34].

Linia na wysokości Mirska w trakcie prac przygotowawczych pod rewitalizację linii kolejowej (2021)

29 lipca 2020 roku Tymoteusz Myrda, Członek Zarządu Województwa Dolnośląskiego, poinformował, że zgodnie ze studium wykonalności koszt rewitalizacji linii 317 i 336 oszacowano kwotę 50 mln zł. Zaplanowano rewitalizację całej infrastruktury torowej, prace przy obiektach, przejazdach i sygnalizacji przejazdowej oraz budowę nowych peronów. Rewitalizacja miała trwać około dwóch lat[35], a pierwsze pociągi pasażerskie planowano wówczas uruchomić w 2023 roku[36].

31 grudnia 2020 roku Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu ogłosiła postępowanie przetargowe na przygotowanie placu pod rewitalizację linii kolejowych nr 317 i 336 Gryfów Śląski – Mirsk – Świeradów Zdrój. Był to pierwszy etap prac rewitalizacyjnych[37]. Rozpoczęły się one pod koniec maja 2021 roku[38][39] i polegały na rozbiórce pozostałości po liniach 317 i 336, w tym torów kolejowych wraz z wierzchnią warstwą podbudowy szlaku oraz usunięciu samosiejek. W ten sposób przygotowano linie pod ułożenie nowego torowiska[40].

Przetarg na drugi etap, czyli rewitalizację linii kolejowej 317 Gryfów Śląski – Mirsk ogłoszono 20 grudnia 2021 roku[41]. W przetargu wybrano firmę Torhamer, która zaproponowała kwotę ok. 21,722 mln złotych[42]. 29 kwietnia 2022 roku przekazano wykonawcy plac budowy, który miał 9 miesięcy od podpisania umowy na zakończenie rewitalizacji linii na odcinku Gryfów Śląski – Mirsk[43].

Linia pomiędzy przystankami Orłowice a Mroczkowice w trakcie prac przygotowawczych pod rewitalizację linii kolejowej (2021)

1 czerwca 2022 roku miasto Świeradów-Zdój ogłosiło przetarg na odbudowę torowiska w rejonie dworca kolejowego. Zaplanowano wówczas budowę na działce przy dworcu kolejowym w kierunku Orłowic około 1 km torowiska kolejowego oraz peronu. Przystanek miał zostać także dostosowany do przyjęcia pociągów z wagonem rowerowym[44]. Prace te ruszyły na początku października 2023 roku[45].

W połowie czerwca 2022 roku rozpoczął się remont peronu na stacji Gryfów Śląski, w ramach których wypiaskowano konstrukcję metalową wiaty peronowej, wymieniono jej zadaszenie, płyty betonowe nawierzchni peronu, a także zamontowano nowe tablice i oświetlenie. Remont ten był ważny w kontekście rewitalizacji linii kolejowych nr 317 i 336[46].

Przetarg na trzeci etap, czyli rewitalizację linii kolejowej 336 Mirsk – Świeradów Zdrój, ogłoszono 20 września 2022 roku[47]. Został on rozstrzygnięty pod koniec grudnia tego samego roku, w którym wybrano ofertę firmy ETF Polska na kwotę 21,352 mln złotych. Termin realizacji wynosił wówczas 9 miesięcy od dnia podpisania umowy[48].

Prace rewitalizacyjne linii 317 i 336 objęły opracowanie dokumentacji technicznej, a później prace budowlane, w tym m.in.: zabudowę przejazdów kolejowo-drogowych, wykonanie nawierzchni kolejowej wraz z podtorzem, budowę przystanków osobowych, odtworzenie obiektów inżynieryjnych oraz wycinkę drzew i krzewów. Z racji braku torów linię odtworzono od nowa i przystosowano ją do prędkości maksymalnej 80 km/h[49].

5 grudnia 2023 roku przeprowadzono pierwsze jazdy techniczne pociągów pasażerskich po zrewitalizowanej linii[50], natomiast dwa dni później, 7 grudnia odbyła się uroczystość otwarcia linii kolejowej do Świeradowa-Zdroju. Pierwszy pociąg na końcowy przystanek wjechał o godzinie 13:00[51]. Pierwsze regularne połączenia pasażerskie na linii ruszyły 10 grudnia 2023 roku – uruchomiono wówczas 9 par połączeń kolejowych na dobę[52]. W ten sposób po 27 latach Świeradów-Zdrój i Mirsk odzyskały pasażerskie połączenia kolejowe[53].

Począwszy od regulaminu sieci PKP Polskich Linii Kolejowych na okres 2023/2024 cała linia na odcinku Gryfów Śląski – Mirsk – Świeradów-Zdrój zyskała jednolity numer – 317, dotychczasowy przystanek Krobica został przemianowany na Orłowice, a przystanek Świeradów Zdrój na Świeradów-Zdrój[3][6][5].

23 listopada 2024 roku odbył się przejazd pociągu specjalnego na trasie Wrocław GłównyKamienna GóraJelenia Góra – Świeradów-Zdrój – Jelenia Góra – Wrocław Główny. Został on zorganizowany z okazji Dnia Kolejarza przez Klub Sympatyków Kolei we Wrocławiu w ramach projektu „Kolejowe szlaki Dolnego Śląska”. Pociąg „Świeradowiec” składał się z lokomotywy SU45-079 i wagonów standardu Y z lat 70. XX wieku[54][55].

Infrastruktura

Łączna długość linii kolejowej nr 317 Gryfów Śląski – Świeradów-Zdrój wynosi 16,806 km[56]. Na km −0,262–0,668 jest ona zarządzana przez PKP Polskie Linie Kolejowe[4], a na km 0,668–16,544 przez Dolnośląską Służbę Dróg i Kolei we Wrocławiu[57].

Zbudowana jest z szyn 49E1 na podkładach strunobetonowych PS-83[58][59]. Posiada ona klasę C3 (km −0,262–0,668) i C2 (km 0,668–16,544)[6]. Maksymalne prędkości dla autobusów szynowych na linii według regulaminu sieci PKP Polskich Linii Kolejowych 2023/2024 wynoszą pomiędzy 40 km/h na początkowym i końcowym odcinku linii (km −0,262–0,668 i 16,166–16,544) do 80 km/h[56].

Posterunki ruchu

Nazwa Km osi Rodzaj L. krawędzi
peronowych
Wysokość
peronu [mm]
Zdjęcie
Gryfów Śląski 0,000 stacja 4 300
Proszówka 3,132 przystanek osobowy 1 550
Mirsk 8,772 przystanek osobowy 1 550
Mroczkowice 12,034 przystanek osobowy 1 550
Orłowice 13,929 przystanek osobowy 1 550
Świeradów-Zdrój 16,494 przystanek osobowy 1 550
[5][60] [5] [5] [61][60] [61][60]

Pozostała infrastruktura

Na odcinku Gryfów Śląski – Mirsk znajdują się 24 przepusty[58], a na odcinku Mirsk – Świeradów-Zdrój jest ich 30[59][13]. Na odcinku Gryfów Śląski – Mirsk znajduje się 17 przejazdów kolejowo-drogowych kategorii D[58], a na odcinku Mirsk – Świeradów-Zdrój jest ich 19[59][13].

Na całej trasie znajdują się dwa mosty:

  • Most w Mirsku; stalowy z blachownic nitowanych; o długości 24,75 m, wysokości 8,6 m i szerokości w świetle 5,6 m[58],
  • Most w Orłowicach / Krobicy; stalowy z blachownic nitowanych; o długości 59,3 m[59].

Perony wzdłuż linii kolejowej nr 317 wyposażono w zadaszenie, ławki, kosze na śmieci, oświetlenie, tablice informacyjne i monitoring, a przy nich znajdują się zadaszone miejsca ze stojakami rowerowymi oraz parkingi samochodowe[58][59].

Eksploatacja linii

SA135-004 Kolei Dolnośląskich jako pociąg osobowy nr 60674 do Jeleniej Góry na przystanku Świeradów-Zdrój w lutym 2024 roku

Linia kolejowa nr 317 w sieciowym rozkładzie jazdy PKP Polskich Linii Kolejowych na okres od 10 grudnia 2023 roku do 9 marca 2024 roku widnieje pod numerem 253. Linię tę obsługiwały wówczas wyłącznie pociągi Kolei Dolnośląskich jako część linii D62. W tym okresie kursowało łącznie 9 par pociągów, w tym jedna przyspieszona z postojami jedynie w Gryfowie Śląskim, Mirsku i Świeradowie-Zdroju. Pociągi te łączyły bezpośrednio Świeradów-Zdrój z Gryfowem Śląskim, a część dalej kierowało się do Jeleniej Góry, Węglińca i Görlitz[62][63].

Czas przejazdu na całej linii wynosił wówczas 21 minut w obydwu kierunkach, a kursów przyspieszonych 17 minut. Najszybszy pociąg ze Świeradowa-Zdroju do Jeleniej Góry pokonywał planowo całą swoją trasę w czasie 1 godziny i 4 minut[62][52].

Zobacz też

Przypisy

  1. Okres rewitalizacji linii kolejowej 317 (d. 284) Gryfów Śląski – Mirsk i 336 Mirsk – Świeradów Zdrój.
  2. a b c Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego: Geoportal Dolnego Śląska. geoportal.dolnyslask.pl. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  3. a b c d e f g h i j k Stankiewicz i Stiasny 2010 ↓, Arkusz F2.
  4. a b Regulamin… 2023 ↓, Załącznik 1 Wykaz linii kolejowych udostępnianych przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A..
  5. a b c d e Regulamin… 2023 ↓, Załącznik 2.6 Wykaz posterunków ruchu i punktów ekspedycyjnych.
  6. a b c Regulamin… 2023 ↓, Załącznik 2.4 Klasy odcinków linii kolejowych.
  7. Chojnacki 2008 ↓, s. 1.
  8. a b Bossowski 2004 ↓, s. 23.
  9. Bossowski 2004 ↓, s. 29.
  10. Gołaszewski 1997 ↓, s. 73.
  11. a b Chojnacki 2008 ↓, s. 4.
  12. Bossowski 2004 ↓, s. 44.
  13. a b c d Roman Czubiński: Kolej wróci do Świeradowa. Jest przetarg na rewitalizację. www.rynek-kolejowy.pl, 2022-09-21. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  14. H. Waguła, S. Fedorowicz, R. Ślęzok, Linia kolejowa 284 (PL) • Legnica - Lwówek Śląski /, [w:] Atlas Kolejowy Polski, Czech i Słowacji [online], www.atlaskolejowy.net [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  15. Hubert Waguła; Sławomir Fedorowicz: 317A Bukowa Śląska - Syców. [w:] Atlas Kolejowy Polski, Czech i Słowacji [on-line]. www.atlaskolejowy.net. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  16. Kolej Izerska – reaktywacja. www.szklarskaporeba.pl, 2010. [dostęp 2012-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-06)]. (pol.).
  17. Mariusz Junik: Gminy chcą robić rowerowe ścieżki na torach. www.karkonosze.ws, 2009. [dostęp 2012-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-23)]. (pol.).
  18. Na dwóch kołach zamiast koleją. „Gazeta Wojewódzka”, 2009. (pol.). 
  19. Kolej Izerska – Światełko w tunelu. „Ziemia Lubańska”. 22 (381), 2009. 
  20. Mar. Stulecie linii kolejowej. „Jelonka”, 2009. [zarchiwizowane z adresu 2013-09-09]. 
  21. Bartosz Kuświk. Hiszpańska inwestycja na górze Świeradowiec. „Izery”. 23, s. 13, 2011. Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Pogórza i Gór Izerskich Zakwisie. ISSN 1899-8313. (pol.). 
  22. Roland Marciniak. Dworzec kolejowy przed finałem. „Notatnik Świeradowski”. 9 (154), s. 5, 2011. Wspólnota Samorządowa gminy miejskiej Świeradów-Zdrój. ISSN 1732-9612. (pol.). 
  23. Roland Marciniak. Przejęliśmy dworzec PKP. „Notatnik Świeradowski”. 1 (170), s. 5, 2013. Wspólnota Samorządowa gminy miejskiej Świeradów-Zdrój. ISSN 1732-9612. (pol.). 
  24. I po torach!. „Notatnik Świeradowski”. 5 (174), s. 13, 2013. Wspólnota Samorządowa gminy miejskiej Świeradów-Zdrój. ISSN 1732-9612. (pol.). 
  25. Urząd Miasta Świeradów-Zdrój: Zamówienia publiczne 2018. Adaptacja budynku byłego dworca kolejowego wraz z otoczeniem na centrum muzealno-kulturalne w Świeradowie-Zdroju. bip.umswieradowzdroj.nv.pl, 2018-01-15. [dostęp 2018-10-26]. (pol.).
  26. Adaptacja budynku byłego dworca kolejowego wraz z otoczeniem na centrum muzealno-kulturalne w Świeradowie-Zdroju (...). „Notatnik Świeradowski”. 4 (234), s. 7, 2018. Wspólnota Samorządowa gminy miejskiej Świeradów-Zdrój. ISSN 1732-9612. (pol.). 
  27. Roland Marciniak. Kulturalna stacja Świeradów-Zdrój. „Notatnik Świeradowski”. 5 (235), s. 5, 2018. Wspólnota Samorządowa gminy miejskiej Świeradów-Zdrój. ISSN 1732-9612. (pol.). 
  28. Miejskie Centrum Kultury, Aktywności i Promocji Gminy STACJA KULTURY w Świeradowie-Zdroju, Stacja kultury [online], stacjakultury.swieradowzdroj.pl [dostęp 2023-12-13] (pol.).
  29. Lista linii kolejowych do przejęcia w dolnośląskim. zlotoryjanie.pl, 2014-05-08. [dostęp 2014-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-21)]. (pol.).
  30. Mateusz Kokoszkiewicz: Pociągi wrócą na zamknięte linie kolejowe. Tory przejmie.... wroclaw.gazeta.pl, 2014-05-24. [dostęp 2014-05-24]. (pol.).
  31. Uchwała Nr 2199/V/16 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 17 maja 2016 r. w sprawie zmiany uchwały nr 6021/IV/14 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 15 lipca 2014 r. w sprawie wyrażenia woli przejęcia odcinków linii kolejowych położonych w granicach województwa dolnośląskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, s. 2 (pol.).
  32. Roland Marciniak. Kolej do Gryfowa: fakty i mity. „Notatnik Świeradowski”. 8 (213), s. 5, 2016-08. Gmina Miejska Świeradów-Zdrój. ISSN 1732-9612. (pol.). 
  33. Michał Szymajda, Dolny Śląsk zleca studia wykonalności dla odbudowy linii do Świeradowa, Karpacza i Kowar [online], www.rynek-kolejowy.pl, 23 września 2019 [dostęp 2019-09-23] (pol.).
  34. a b Dolnośląskie przejęło linie z Gryfowa do Świeradowa i zapowiada powrót pociągów. www.rynek-kolejowy.pl, 2020-06-09. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  35. Tymoteusz Myrda: Mamy.... www.facebook.com, 2020-06-08. [dostęp 2020-08-30]. (pol.).
  36. Mateusz Kokoszkiewicz, Pociągiem do Świeradowa-Zdroju. Kolejarze chcą wyremontować nieczynną trasę [online], wroclaw.wyborcza.pl, 4 stycznia 2022 [dostęp 2023-12-13].
  37. Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu: Rewitalizacja linii kolejowych nr 317 i nr 336 na odcinku Gryfów Śląski – Mirsk – Świeradów-Zdrój: Etap I - Przygotowanie placu pod rewitalizację. dsdik.wroc.pl, 2020-12-31. [dostęp 2023-12-13]. (pol.).
  38. Ruszyły prace związane z rewitalizacją Kolei Izerskiej [online], lwowecki.info, 28 maja 2021 [dostęp 2023-12-15] (pol.).
  39. Ewa Fit: Kolej Izerska. www.jelonka.com, 2021-05-28. [dostęp 2023-01-12]. (pol.).
  40. Michał Szymajda: Ruszą prace przygotowawcze przed rewitalizacją linii do Świeradowa. www.rynek-kolejowy.pl, 2021-02-04. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  41. Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu: Zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych dla zadania pn.: REWITALIZACJA LINII KOLEJOWEJ nr 317 relacji GRYFÓW ŚLĄSKI - MIRSK. POSTĘPOWANIE NR Z103/36487. dsdik-wroc.logintrade.net. [dostęp 2023-12-13]. (pol.).
  42. Jakub Rösler: Bliżej pociągów do Świeradowa? Jest wykonawca rewitalizacji dla połowy trasy. www.rynek-kolejowy.pl, 2022-03-23. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  43. Michał Szymajda: Start odbudowy linii Gryfów – Świeradów-Zdrój. Na razie na odcinku do Mirska. www.rynek-kolejowy.pl, 2022-04-29. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  44. Michał Szymajda: Świeradów-Zdrój ogłasza przetarg na odbudowę kolei do kurortu. www.rynek-kolejowy.pl, 2022-06-02. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  45. Ruszył trzeci etap budowy linii kolejowej do Świeradowa- Zdroju. lwowecki.info, 2023-10-09. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  46. Remontują peron. Burmistrz trzyma za słowo ws. remontu przejścia. lwowecki.info, 2022-06-20. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  47. Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu: Zaprojektowanie i wykonanie robót budowalnych dla zadania pn.: REWITALIZACJA LINII KOLEJOWEJ nr 336 relacji MIRSK – ŚWIERADÓW ZDRÓJ. dsdik-wroc.logintrade.net. [dostęp 2023-12-13]. (pol.).
  48. Jakub Rösler: Wiemy kto dokończy rewitalizację linii do Świeradowa. www.rynek-kolejowy.pl, 2022-12-27. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  49. Jakub Rösler: Jest przetarg na rewitalizację linii 317 z Gryfowa do Mirska. www.rynek-kolejowy.pl, 2021-12-21. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  50. Zdjęcia i wideo. Pierwszy przejazd szynobusu KD do Świeradowa-Zdroju. www.eluban.pl, 2023-12-05. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  51. Jakub Rösler: Pierwszy pociąg w Świeradowie-Zdroju. Byliśmy na pokładzie!. www.rynek-kolejowy.pl, 2023-12-07. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  52. a b Jakub Rösler: Do Świeradowa w 21 minut. Znamy rozkład jazdy!. www.rynek-kolejowy.pl, 2023-11-22. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  53. Oficjalne otwarcie linii kolejowej do Świeradowa- Zdroju. lwowecki.info, 2023-12-07. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).
  54. Klub Sympatyków Kolei we Wrocławiu: Kolejowe szlaki Dolnego Śląska: Pociągiem przez Kamienną Górę do Jeleniej Góry i Świeradowa Zdroju. kskwroclaw.pl. [dostęp 2024-11-29]. (pol.).
  55. Klub Sympatyków Kolei we Wrocławiu: Ach, to było wydarzenie. www.facebook.com, 2024-11-25. [dostęp 2024-11-29]. (pol.).
  56. a b Regulamin… 2023 ↓, Załącznik 2.1A Wykaz maksymalnych prędkości - autobusy szynowe i EZT.
  57. Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu, Regulamin Sieci 2023/2024 [online], 2023, s. 8 [dostęp 2023-12-13] (pol.).
  58. a b c d e PROGRAM FUNKCJONALNO–UŻYTKOWY. Zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych dla zadania pn.: „Rewitalizacja linii kolejowej nr 317 relacji Gryfów Śląski - Mirsk”, Wrocław: Województwo Dolnośląskie – Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu, 13 stycznia 2022 [dostęp 2023-12-13] (pol.).
  59. a b c d e PROGRAM FUNKCJONALNO–UŻYTKOWY. Zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych dla zadania pn.: „Rewitalizacja linii kolejowej nr 336 relacji Mirsk – Świeradów Zdrój”, Wrocław: Województwo Dolnośląskie – Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu, 20 września 2022 [dostęp 2023-12-13] (pol.).
  60. a b c Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu, Regulamin Sieci 2023/2024 [online], Załącznik 2 Wykaz peronów, 2023, s. 34 [dostęp 2023-12-13] (pol.).
  61. a b Regulamin… 2023 ↓, Załącznik 2.18 Wykaz peronów przy liniach kolejowych zarządzanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A..
  62. a b Sieciowy rozkład jazdy. Tablica nr 253 Gryfów Śląski - Świeradów-Zdrój. Ważny od 10 XII 2023 do 09 III 2024, Warszawa: PKP Polskie Linie Kolejowe, 8 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-13] (pol.).
  63. Jakub Rösler: Pociągi do Świeradowa w terminie. Do Karpacza później niż planowano. www.rynek-kolejowy.pl, 2023-08-08. [dostęp 2023-12-14]. (pol.).

Bibliografia