|
Karlino
Karlino (niem. Körlin an der Persante[2]) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie białogardzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Karlino. Miasto ma 5507 mieszkańców (30 czerwca 2022). Położenie Miasto leży ok. 6 km na północny zachód od Białogardu, w widłach dwóch rzek - Parsęty i Radwi, na skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 112 z drogą wojewódzką nr 163, przy linii kolejowej nr 404. Znajduje się w północno-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego. Powierzchnia miasta wynosi 9,40 km² (1 stycznia 2009)[3], zajmując 1,1% powierzchni powiatu. Historia Stara osada położona przy szlaku solnym z Kołobrzegu do Wielkopolski. Pierwsza wzmianka z 1159 o komorze celnej pobierającej opłaty od drewna transportowanego wodą do kołobrzeskich warzelni[4]. Kolejna wzmianka z 1240 roku podaje, że Karlino należało do tzw. księstwa kamieńskiego. W notce z 1299 roku występuje zapis „Civis In Corlin”. Biskupi kamieńscy weszli w posiadanie Karlina w 1280 roku w spadku po księciu Warcisławie III. W 1308 roku biskup kamieński wspomniał o swoim zamku w Karlinie, będącym niewielkim, drewnianym grodem w widłach dwóch rzek - Parsęty i Radwi. W 1372 roku postanowiono przenieść siedzibę biskupstwa z Kamienia do Karlina, w tym celu rozpoczynając budowę zamku obronnego. Na ten cel biskup Filip von Rehberg pożyczył od rady miejskiej Słupska kwotę 350 grzywien. On też w 1385 roku nadał osadzie Karlino prawa miejskie na prawie lubeckim oraz ustanowił herb i pieczęć miejską[5]. W roku 1409 doszło do wielkich zniszczeń w efekcie zajęcia Karlina przez wojska pomorskie, ponowne zniszczenia miały miejsce w 1481, dokonali ich mieszczanie koszalińscy, którzy zbuntowali się przeciwko biskupowi[5]. Wojna trzydziestoletnia (1618–1638) przerwała rozwój, powodując stagnację Karlina na prawie 100 lat. Od 1653 r. pod panowaniem brandenbursko-pruskim, dzieliło losy polityczne Pomorza Zachodniego (zgermanizowana nazwa Korlin a Persante). W 1699 r. Fryderyk I Hohenzollern osiedlił w Karlinie emigrantów francuskich, którzy założyli gorzelnię[4]. Miasto dotknęły pożary: pierwszy w 1685 roku strawił całe miasto (ocalał jedynie zamek i kościół), w 1765 roku pożar strawił również przedmieścia Karlina. W międzyczasie wojska gen. Rumiancewa splądrowały i podpaliły zamek, który nie został odbudowany. Po tym burzliwym okresie nastąpił rozwój Karlina. Na miejscu wypalonego zamku powstał browar, a na parcelach w centrum miasta zaczęły powstawać pierwsze murowane kamienice. W 1724 roku uregulowano Parsętę i przerzucono przez nią pierwszy most betonowy. W latach 1846–1849 wybudowano drogę łączącą miasto z Kołobrzegiem i Szczecinkiem, a niespełna dziesięć lat później, w 1859 roku przez stację Karlino przejechał pierwszy pociąg. Największy rozkwit handlu oraz przemysłu (m.in. tkactwo[4]) Karlino przeżyło w XIX i na początku XX wieku. W 1873 r. zlikwidowano istniejący od 1724, najmniejszy w Prusach powiat karliński[5], a miasto przyłączono do ziemskiego powiatu kołobrzesko-karlińskiego (Bezirk Kolberg-Körlin), który istniał do 1946 roku. Koniec XIX wieku to okres uprzemysłowienia – powstała wtedy m.in. Karlińska Fabryka Maszyn (Maschinenfabrik Körlin). Rozwinął się przemysł spożywczy (młyny, olejarnia) i drzewny (tartak, stolarnia). W 1940 roku do Karlina przybyła grupa 150 jeńców francuskich. W lutym 1945 r. przez Karlino przeszedł marsz śmierci jeńców alianckich z niemieckiego obozu jenieckiego Stalag XX B[6]. Wobec zbliżającej się Armii Czerwonej w styczniu 1945 roku wydano rozkaz o ewakuacji ludności cywilnej, który dotarł do miasta dopiero w nocy 3 marca 1945 roku. Mieszkańcy zamierzali ewakuować się przez Dygowo i Kołobrzeg, jednak żołnierze sowieccy wysadzili most na Parsęcie i 4 marca zajęli miasto (w 1985 roku odsłonięto przy ul. Parkowej pomnik ku ich czci)[7]. Zabudowa miasta nie ucierpiała zbyt mocno. Wkrótce miasto zostało przekazane polskiej administracji i wcielone do państwa polskiego. Dotychczasowych mieszkańców Karlina wysiedlono do Niemiec. Pierwsi polscy osadnicy pojawili się w mieście 20 marca 1945. W związku ze znacznym zniszczeniem Kołobrzegu, Karlino pełniło funkcję siedziby władz powiatu do roku 1947. W 1958 roku miasto zostało przyłączone do powiatu białogardzkiego. W latach 1959-1972 miasto było siedzibą gromady Karlino, ale nie należało do niej. W latach 1950–1998 należało do województwa koszalińskiego. Karlino kontynuuje tradycje przemysłu przetwórczego drewna. W mieście i najbliższych okolicach jest kilka zakładów przemysłowych produkujących płyty pilśniowe, sklejki, forniry itp. produkty; lokalnym wyrobem jest tzw. „płyta karlińska” produkowana z gałęzi, kory i podobnych odpadów. Miasto jest również niewielkim ośrodkiem przemysłu mechanicznego (piece) i wydobywczego (ropa, gaz)[8]. Erupcja ropy naftowejNa przełomie lat 1980 i 1981 podczas prac przy odwiertach poszukiwawczych doszło w podkarlińskich Krzywopłotach do wybuchu i zapłonu ropy naftowej. ZabytkiDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[9][10]:
Gospodarka Karlino jest ośrodkiem przemysłowym. Ważną rolę odgrywa tu przemysł drzewny. Do największych zakładów należą[11]:
Oprócz tego w mieście działają przedsiębiorstwa usługowe, punkty handlowe, hurtownie; są stacje benzynowe, poczta, posterunek policji, jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. W Karlinie działają placówki opieki zdrowotnej:
DemografiaKarlino liczy 5507 mieszkańców. Gęstość zaludnienia Karlina wyniosi 585,9 osób na km². Na 100 mężczyzn przypada 107 kobiet (koniec 2022)[12].   Transport Na południe od Karlina biegnie droga wojewódzka nr 112 na trasie Płoty – Koszalin. Miasto jest połączone z tą drogą dwoma zjazdami. Przez Karlino przechodzi droga wojewódzka nr 163 biegnąca z Kołobrzegu do Białogardu i Wałcza. W mieście i gminie działają połączenia PKS-u.[potrzebny przypis] W Karlinie znajduje się stacja kolejowa. Do 1964 roku istniał również przystanek linii wąskotorowej. KulturaW mieście działa Karliński Ośrodek Kultury, biblioteka publiczna, liczne świetlice i kluby. Oferują one zajęcia plastyczne, muzyczne, sportowe, fotograficzne oraz konkursy, zawody, czy też licznie organizowane festyny i imprezy. Ważnymi imprezami w mieście są:
Atutem miasta i gminy jest wyremontowany amfiteatr. OświataSzkolnictwo na terenie Karlina obejmuje zakres przedszkolny, podstawowy, gimnazjalny i średni. W mieście istnieje:
Sport Na terenie miasta działają dwa kluby, kilka sekcji sportowych oraz amatorskie kluby i kółka sportowe, Miejski Klub Sportowy, Międzyszkolny Ludowy Uczniowski Klub Sportowy. Najważniejszymi klubami są:[potrzebny przypis]
W mieście jest hala sportowa wyposażona w nowoczesne urządzenia, stadion miejski, bieżnię na 400 m oraz boiska do gry w siatkówkę i piłkę nożną, istnieją też korty tenisowe, pseudo-skatepark i pseudo-minigolf[potrzebny przypis]. Stadion Miejski w Karlinie dla 5 tys. osób ma wymiary 100 × 50 m. Miejski Klub Sportowy „Sokół” grał w sezonie 2010/2011 w V lidze okręgowej piłki nożnej[14]. W październiku 2014 została otwarta hala widowiskowo-sportowa wyposażona w widownie dla 523 osób, kręgielnie, siłownie, salkę do zabaw dla dzieci oraz kort do squasha[potrzebny przypis]. Imprezy sportowe:
Wspólnoty religijne Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
Administracja Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Są w nim 43 ulice[potrzebny przypis]. Mieszkańcy Karlina wybierają do rady miejskiej 10 radnych (10 z 15). Pozostałych 5 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy. Siedzibą władz jest ratusz na placu Jana Pawła II. Części miasta: Dębolas, Karlinko, Kolonia Miejska, Krzywopłoty, Witolub[potrzebny przypis]. Burmistrzowie Karlina:
Mieszkańcy Karlina wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych z siedzibą komisji w Koszalinie, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13. Gmina Karlino utworzyła w obrębie miasta 2 jednostki pomocnicze, zwane osiedlami (tj. Osiedle Nr 1 i Nr 2). Organem uchwałodawczym jest w nich ogólne zebranie mieszkańców, które wybiera zarząd osiedla składający się z 3 osób, w tym przewodniczącego[16]. Współpraca zagraniczna19 czerwca 2000 roku została podpisana umowa pomiędzy Karlinem a gminą Dargun w Meklemburgii-Pomorzu Przednim. Współpraca ta skutkuje wzajemnymi spotkaniom i mieszkańców, kontaktami pomiędzy szkołami z obydwu gmin, współpracę samorządów w zakresie inwestycji, kultury i oświaty. Od 2000 roku działa w mieście Stowarzyszenie Polsko-Niemieckie, które powstało w efekcie działania obecnych i dawnych mieszkańców Karlina, którzy mieszkają obecnie w Reinfeld (Holstein) koło Lubeki. W 2002 roku podpisana została umowa z duńską gminą Skælskør, a w styczniu 2006 roku zawarto umowę partnerską z niemieckim miastem Wolgast[17].
Gmina Karlino należy do Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty. Honorowi obywatele miasta
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
