Województwo szczecińskie (1946–1975)

Ten artykuł dotyczy województwa szczecińskiego w latach 1946–1975. Zobacz też: województwo szczecińskie.
Województwo szczecińskie
— województwo —
1946–1975
Państwo

 Polska

Siedziba wojewody i sejmiku

Szczecin

Powierzchnia (1973)

12 754 km²

Populacja (31 XII 1974)
• liczba ludności


955 tys.

• gęstość

75 os./km²

Położenie na mapie Polski w latach 1951–1975
Mapa konturowa Polski w latach 1951–1975, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Województwo szczecińskie”
53,42127°N 14,55072°E/53,421271 14,550717
Województwo szczecińskie w latach 1946–1950
Województwo szczecińskie w latach 1950–1975

Województwo szczecińskie – dawna jednostka podziału administracyjnego Polski najwyższego szczebla, której stolicą był Szczecin.

Województwo szczecińskie zostało utworzone z tzw. Ziem Odzyskanych po II wojnie światowej od Niemiec. 14 marca 1945 r., jeszcze przed całkowitym oddaniem tych terenów pod administrację polską, Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej podzielił je na okręgi. Jednym z nich był Okręg III – Pomorze Zachodnie, który obejmował także fragment ziemi lubuskiej i polskiej części Łużyc (dzisiejsza większa część województwa lubuskiego). Z części położonej nieco na północ od rzek Warty i Noteci utworzono 28 czerwca 1946 r. nowe województwo szczecińskie[1]. Pierwotnie jego stolicą był Koszalin, później siedzibę przeniesiono do Szczecina. Powierzchnia wynosiła 30 251 km² (drugie co do wielkości, po poznańskim spośród 14 województw), a zamieszkiwało je 892 600 mieszkańców (w 1946 r.) Obejmowało ono obszar obecnego województwa zachodniopomorskiego oraz część zachodnią województwa pomorskiego.

W skład województwa wchodziły: 2 powiaty grodzkie Szczecin i Słupsk, oraz 24 powiaty ziemskie z siedzibami władz w Białogardzie, Bytowie, Choszcznie, Człuchowie, Dębnie (pow. Chojna), Drawsku Pomorskim, Gryficach, Gryfinie, Kamieniu Pomorskim, Kołobrzegu, Koszalinie, Łobzie, Miastku, Myśliborzu, Nowogardzie, Pyrzycach, Sławnie, Słupsku, Stargardzie, Szczecinie (powiat szczeciński z wcześniejszego powiatu wieleckiego z siedzibą w Nowym Warpnie), Szczecinku, Świnoujściu (pow. Wolin), Wałczu i Złotowie. Graniczyło z województwami: gdańskim od wschodu, pomorskim (bydgoskim) od południowego wschodu i poznańskim od południa, a także z radziecką strefą okupacyjną Niemiec od zachodu. W 1945 r. administracja polska pozbawiła praw miejskich 3 miasta: Banie, Bobolice[2] i Widuchowa, w zamian przywróciła prawa miejskie Policom[a] i nadała Międzyzdrojom.

28 czerwca 1946 r. utworzono ekspozyturę urzędu wojewódzkiego w Szczecinku, której zakres działania obejmował powiaty: białogardzki, bytowski, człuchowski, drawski, koszaliński, miastecki, sławieński, słupski, szczecinecki, wałecki i złotowski[3].

Podział administracyjny województwa szczecińskiego (1946)
Powiat Powierzchnia

(km²)[4]

Liczba ludności

14 II 1946[5]

ogółem na km²
białogardzki 1650 70 512 43
bytowski 617 18 778 30
chojeński 1374 19 537 14
choszczeński 1265 16 112 13
człuchowski 1686 29 975 18
drawski 1210 24 042 20
gryficki 765 31 932 42
gryfiński 1108 14 138 13
kamieński 1138 10 934 10
kołobrzeski 930 37 325 40
koszaliński 1286 56 386 44
łobeski 1191 22 699 19
miastecki 1213 28 369 23
myśliborski 1145 26 059 23
nowogardzki 1262 20 463 16
pyrzycki 1046 16 981 16
sławieński 1555 68 533 44
słupski 2268 125 553 55
stargardzki 1219 22 698 19
szczecinecki 2093 61 479 29
Szczecin (miejski) 351 72 948 208
szczeciński 402 11 758 29
wałecki 2152 36 435 17
woliński 346 21 309 62
złotowski 980 27 612 28

Reforma w 1950

Województwo w latach 1950–1975

Po reformie administracyjnej z 1950 r. z części wschodniej wydzielono województwo koszalińskie, obszar województwa zmniejszył się o 58% do 12 744 km² (14. według powierzchni na 17 województw). Według danych z 1950 około 30% spośród Polaków przesiedlonych na teren województwa po II wojnie światowej stanowili Kresowianie[6].

W 1954 roku na podstawie kolejnej reformy administracyjnej zlikwidowano dotychczasowe gminy wiejskie i powołano gromady, których w województwie szczecińskim było 210. Powstał też wtedy nowy powiat goleniowski z części powiatów nowogardzkiego i kamieńskiego. Następowały też częste rewizje granic gromad (głównie łączenie), których w 1961 roku w województwie szczecińskim było 65.[7]

Ludność województwa wynosiła w 1972 r. 923 tys. mieszkańców. W 1967 r. podzielone było na 13 powiatów ziemskich i 1 grodzki (Szczecin).

Siedziby powiatów ziemskich w 1967 r.: Choszczno, Dębno (pow. Chojna), Goleniów, Gryfice, Gryfino, Kamień Pomorski, Łobez, Myślibórz, Nowogard, Pyrzyce, Stargard Szczeciński, Szczecin i Świnoujście (pow. Wolin). Obecne miasto powiatowe Police było częścią powiatu Szczecin (ziemskiego). Graniczyło z województwami: od wschodu z koszalińskim, od południowego wschodu z poznańskim i od południa z zielonogórskim, a od zachodu z Niemiecką Republiką Demokratyczną. W 1972 r. prawa miejskie utraciły Boleszkowice, a rok później Międzyzdroje stały się częścią Świnoujścia. W 1973 r. status powiatu grodzkiego uzyskał Stargard Szczeciński[8].

Podział administracyjny województwa szczecińskiego (1973)[9]
Powiat Powierzchnia

(km²)

Liczba ludności

31 XII 1972

Miasta Gminy Siedziba
ogółem (tys.) na km² ogółem w tym posiadające wspólną radę narodową z gminami
chojeński 1325 53 40 6 4 7 Dębno
choszczeński 1310 41,5 32 3 2 7 Choszczno
goleniowski 1084 38,7 36 2 1 5 Goleniów
gryficki 1019 54,5 53 3 1 6 Gryfice
gryfiński 910 34,6 38 1 0 6 Gryfino
kamieński 670 27,7 41 2 1 6 Kamień Pomorski
łobeski 948 32,9 35 3 2 4 Łobez
myśliborski 1063 47,5 45 3 1 7 Myślibórz
nowogardzki 650 28,5 44 2 1 5 Nowogard
pyrzycki 999 47,7 48 2 4 8 Pyrzyce
stargardzki 1282 86,9 68 5 4 9 Stargard Szczeciński
Szczecin (miejski) 300 350,1 1167 1 nd. nd. Szczecin
szczeciński 665 33,6 50 2 1 5
woliński 530 45,4 86 1 nd. nd. Świnoujście

Ludność

Data Liczba mieszkańców
ogółem miejska (%) wiejska (%)
14 II 1946 (spis sumaryczny)[10] 892 567 307 468 (34,45%) 585 099 (65,55%)
3 XII 1950 (spis powszechny)[11] 529 295 296 045 (55,93%) 233 250 (44,07%)
31 XII 1956[12] 683 tys. 400 tys. (58,6%) 283 tys. (41,4%)
1959[13] 748 tys. b.d. (62%) b.d. (38%)
6 XII 1960 (spis powszechny)[14] 757 884 470 272 (62,05%) 287 612 (37,95%)
1962[15] 793,9 tys. b.d. (62,9%) b.d. (37,1%)
31 XII 1963[16] 818 tys. 519 tys. (63,4%) 299 tys. (36,6%)
31 XII 1965[17] 847,6 tys. b.d. b.d.
1967[18] 871,9 tys. b.d. b.d.
31 XII 1968[19] 887 tys. 584 tys. (65,8%) 303 tys. (34,2%)
8 XII 1970 (spis powszechny)[20] 898 345 598 019 (66,57%) 300 326 (33,43%)
31 XII 1971[21] 908,3 tys. 608,2 tys. (67%) 300,1 tys. (33%)
31 XII 1972[22] 922,6 tys. 621,6 tys. (67,4%) 301 tys. (32,6%)
31 XII 1973[23] 940 tys. 637 tys. (67,8%) 303 tys. (32,2%)
31 XII 1974[24] 955 tys. 651 tys. (68,2%) 304 tys. (31,8%)

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W latach 1939–1945 znajdowały one się w granicach Wielkiego Miasta Szczecina, a do 1946 stanowiły część enklawy polickiej.

Przypisy

  1. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. ws. tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych (Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177).
  2. ↑ Od 1958 r. ponownie miasto.
  3. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. ws. powołania ekspozytur urzędów wojewódzkich na obszarze Ziem Odzyskanych (Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 178).
  4. ↑ Rocznik Statystyczny 1947, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1947, 16-17 (s. 33–34 dokumentu PDF).
  5. ↑ Powszechny Sumaryczny Spis Ludności z dn. 14 II 1946 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1947, 13-14 (s. 29–30 dokumentu PDF).
  6. ↑ Atlas historyczny Polski, Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa-Wrocław 1985, tabl. 53., ISBN 83-7000-016-9.
  7. ↑ Wypowiedź prof. Kazimierza Kozłowskiego (dyr. Archiwum Państwowego w Szczecinie).
  8. ↑ Dz.U. z 1973 r. nr 39, poz. 229.
  9. ↑ Polska. Zarys encyklopedyczny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 767.
  10. ↑ Powszechny Sumaryczny Spis Ludności z dn. 14 II 1946 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1947, 13 (s. 29 dokumentu PDF).
  11. ↑ Narodowy Spis Powszechny z dnia 3 grudnia 1950 r. Struktura zawodowa i demograficzna ludności. Indywidualne gospodarstwa rolne. Polska, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1954, 3 (s. 8 dokumentu PDF).
  12. ↑ Rocznik statystyczny 1957. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1957, s. 9 (strona 48 dokumentu PDF).
  13. ↑ A-Z Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962, s. 824.
  14. ↑ Spis Powszechny z dnia 6 grudnia 1960 r. Wyniki ostateczne. Ludność, gospodarstwa domowe. Polska, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, grudzień 1965, 6 i 7 (strony 5 i 6 dokumentu PDF).
  15. ↑ A-Z Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966, s. 824.
  16. ↑ Rocznik polityczny i gospodarczy 1964, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, s. 32.
  17. ↑ Wielka encyklopedia powszechna PWN, t. t. 9, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967, s. 5.
  18. ↑ Mała encyklopedia powszechna PWN, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969, s. 825.
  19. ↑ Wielka encyklopedia powszechna PWN, t. 13 (suplement), 1970, s. 361.
  20. ↑ Narodowy Spis Powszechny 8 XII 1970. Struktura demograficzna i zawodowa ludności, gospodarstwa domowe. Polska. Wyniki ostateczne, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, grudzień 1972, 4-6 (strony 60-62 dokumentu PDF).
  21. ↑ Rocznik statystyczny 1972, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1972, s. 76.
  22. ↑ Rocznik polityczny i gospodarczy 1973, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, s. 37.
  23. ↑ Rocznik polityczny i gospodarczy 1974, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1975, s. 85.
  24. ↑ Encyklopedia powszechna PWN, t. 3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 577.

Bibliografia

  • Tadeusz Białecki (red.), Encyklopedia Szczecina, wyd. Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, Szczecin 2000, ISBN 83-7241-089-5, t. II, s. 633–634.
Podział administracyjny Polski (1944–1975)
Okręgi (1945–46)
Województwa
Miasta na prawach województwa

Podział administracyjny Polski 1950–1975

Information related to Województwo szczecińskie (1946–1975)