Reforma administracyjna Polski w 1975 roku – reforma zmieniająca podział administracyjny Polski, wraz z którą porzucono trójstopniowy podział administracyjny kraju (województwo – powiat – gmina) i zastąpiono go nowym, dwustopniowym podziałem (województwo – gmina), obowiązującym od 1 czerwca 1975 do 31 grudnia 1998[1].
Ustawą z dnia 28 maja 1975 r. wprowadzono w Polsce dwustopniowy podział administracyjny[1]. Reforma była końcowym etapem kolejnych przemian administracyjnych trwających od momentu likwidacji gmin, a w ich miejsce wprowadzenia gromad pod koniec 1954 roku[2]. Stopniowe likwidowanie słabych ludnościowo, ekonomicznie, infrastrukturalnie i rozwojowo gromad rozpoczęto pod koniec lat 50. i kontynuowano etapowo przez lata 60.[3] Na początku lat 70. dużo większe i o znacznie zmniejszonej liczbie gromady coraz bardziej przypominały gminy, które w końcu reaktywowano z dniem 1 stycznia 1973[4] (np. wykaz gromad powiatów gostyńskiego i włodawskiego 1 stycznia 1971 był taki sam jak wykaz gmin z 1 stycznia 1973[5][6]), jednocześnie likwidując gromady, a także osiedla. W sumie w miejsce 4315 gromad utworzono z dniem 1 stycznia 1973 2366 znacznie większych gmin[5]. Liczbę tę zmniejszono w dalszych latach do 2129 (2 lipca 1976)[7].
Zmiany na szczeblu powiatowym rozpoczęto powołaniem pod koniec 1972 r. największego powiatu w Polsce – bieszczadzkiego, utworzonego z trzech skomasowanych powiatów (leskiego, ustrzyckiego i sanockiego); powstał też powiat miejski w Sanoku[8]. Z początkiem 1973 roku zniesiono powiat woliński i utworzono powiat miejski w Świnoujściu[9], a pod koniec 1973 roku powiaty miejskie w Koninie i Stargardzie Szczecińskim[10]. W grudniu tego roku przemianowano też powiat niżański na stalowowolski[11], a powiat iłżecki na starachowicki[12]. W latach 1973–1975 przeprowadzono wielką akcję przyłączania (bądź łączenia) jednostek administracyjnych (zarówno miast, jak i gmin) do większych sąsiednich ośrodków miejskich. Spowodowało to znaczne zredukowanie niektórych powiatów pod względem administracyjnym (najbardziej drastycznym przykładem był powiat tyski o 16 jednostkach, który w przeddzień reformy składał się już tylko z trzech enklaw miejskich)[13][13][14]. W okresie od 2.01.1972 do 1.01.1973 zniesiono 13 miast (utworzono 16), 54 osiedla i 4 dzielnice w Krakowie (utworzono 2); zmieniono też nazwę 2 miastom (Boguszowowi i Szczawnicy)[5]. W 1975 roku, do chwili wprowadzenia reformy, zniesiono dodatkowo 26 miast.
Po wyborach do rad narodowych 9 grudnia 1973 r. wprowadzano jednoosobowe kierownictwo w administracji na wszystkich szczeblach, przywracając funkcje wojewodów i prezydentów w miastach powyżej 50 tysięcy mieszkańców. Faktyczną władzę sprawowali szefowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, którzy byli jednocześnie przewodniczącymi rad narodowych. PZPR była swoistym nadurzędem decydującym o decyzjach radnych. W swych działaniach radni mieli kierować się wytycznymi zawartymi w Deklaracji I Krajowej Konferencji PZPR – o roli i zadaniach rad narodowych w społeczno-politycznym systemie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Postanowienia PZPR stały się więc generalną wytyczną dla kierunków umacniania tzw. demokracji socjalistycznej[15].
Kolejny etap reformy administracyjnej zakładał wprowadzenie dwustopniowego podziału administracyjnego państwa i likwidację istniejących od XIV wieku powiatów. Był on utajniony przed szerszym gremium działaczy partyjnych. Za przygotowanie nowego podziału odpowiadali premier Piotr Jaroszewicz i sekretarz KC PZPR Edward Babiuch. Prace zakończono na początku 1975 r. W marcu 1975 projekt poddało ocenie Biuro Polityczne, które zaproponowało utworzenie 50 województw, w tym dwa „województwa miejskie” – warszawskie i łódzkie. Początkowo niektóre województwa miały mieć nazwy odwołujące się do krain geograficznych, jak beskidzkie (z siedzibą w Bielsku-Białej), bieszczadzkie (Krosno), kurpiowskie (Ostrołęka) i podhalańskie (Nowy Sącz).
Pierwotnym terminem reformy miał być 1 października 1975 r. Jednak jeszcze w marcu pod obrady Biura Politycznego trafił projekt zmodyfikowany, zawierający 47 województw, w skład którego nie weszły województwa chełmskie, chojnickie i nowosądeckie. W niektórych województwach wytworzyły się spory o stolicę, w województwie sandomierskim do siedziby władz pretendowały Sandomierz, Tarnobrzeg i Stalowa Wola, a w województwie planowanym w zagłębiu miedziowym rywalizowały o stolicę Legnica i Lubin. Zdecydowano także o kształcie woj. krakowskiego, które podobnie jak Łódź i Warszawa, otrzymało status miejskiego. Ostatecznie 22 kwietnia Biuro Polityczne KC zaakceptowało 49 województw. Wówczas też, w związku z odnotowanymi sporami i niezadowoleniem w niektórych lokalnych ośrodkach, władze zdecydowały o przyspieszeniu prac legislacyjnych, w efekcie 28 maja Sejm przegłosował ustawy o zmianie Konstytucji, o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, które weszły w życie już 1 czerwca 1975 r.[16]
Z dniem 1 czerwca 1975 r. zlikwidowano 392 powiaty (w tym 78 miejskich), a w miejsce 17 województw i 5 miast wydzielonych (Warszawa, Łódź, Kraków, Wrocław i Poznań) wprowadzono nowy podział na 49 województw[17]. Poza województwami, jednostkami administracyjnymi stopnia wojewódzkiego były także miasto stołeczne Warszawa oraz miasta Kraków i Łódź, co wpłynęło na oficjalne określenie województwa warszawskiego jako stołeczne, a krakowskiego i łódzkiego jako miejskie. Obok gmin, jako jednostek stopnia podstawowego, w większych miastach działały także dzielnice[1]. Charakterystyczne dla podziału administracyjnego powstałego w efekcie reformy było to, iż tylko nieliczne województwa miały więcej niż 1 milion mieszkańców oraz fakt, że stolicami nowych województw zostały w wielu przypadkach średnie bądź małe prowincjonalne miasta (tab. 1). 12 stolic liczyło poniżej 40 000 mieszkańców, w tym 8 poniżej 30 000. Najmniejsze miasto wojewódzkie, Sieradz, liczyło zaledwie 20 934 mieszkańców. Cztery miasta nie były nawet największymi w województwie: Sieradz (względem prawie dwukrotnie większej Zduńskiej Woli), Tarnobrzeg (względem większej o 13 000 Stalowej Woli), Skierniewice (względem większego o 8000 Żyrardowa) i Suwałki (względem Ełku). Ponadto Krosno miało podobną liczbę ludności co bardziej centralnie w województwie położony Sanok.
Oficjalnym celem reformy było dostosowanie podziału administracyjnego do potrzeb przyspieszonego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, lepsze zaspokajanie rosnących potrzeb społeczeństwa oraz usprawnienie zarządzania gospodarką narodową oraz funkcjonowania organów władzy i administracji państwowej[1]. Rzeczywistym powodem mogła jednak być obawa władz centralnych w Warszawie przed rosnącymi w siłę ekonomiczną i administracyjną dotychczasowymi województwami, co z kolei mogłoby mieć wpływ na ich usamodzielnianie się względem centrali[18]. Zwłaszcza obawa przed potęgą największych, gęsto zaludnionych i silnie uprzemysłowionych województw (warszawskiego, łódzkiego, krakowskiego[19]) spowodowało pozornie nielogiczne utworzenie najmniejszych województw wokół największych miast. Do tezy tej skłaniał się m.in. minister kultury i sztuki Józef Tejchma, oponent Gierka, który w dzienniku zapisał „rzeczywistą intencją jest stworzenie takiego układu administracyjno-personalnego, aby nigdzie poza gmachem KC nie było ludzi silnych”[18]. Wbrew oficjalnym deklaracjom rzeczywistym skutkiem reformy była centralizacja zarządzania, bowiem słabe ośrodki w wielu kwestiach zdane były na dobrą wolę centrum władzy. Jednocześnie doszło do degradacji licznych miast będących do tej pory miastami powiatowymi. Zdaniem władz komunistycznych likwidacja powiatów była konieczna, gdyż hamowały one rozwój kraju. Przeprowadzone zmiany już wówczas były poddawane krytyce. Granice nowych województw wyznaczono wbrew przebiegającym granicom powiatów i regionów, przez co zniszczono lokalne struktury społeczne, gospodarcze i kulturalne, ukształtowane w procesie historycznym. Niektóre powiaty zostały podzielone między trzy lub cztery województwa[16]. Reforma pociągnęła za sobą znaczne wydatki związane m.in. z budową siedzib nowych Komitetów Wojewódzkich PZPR, urzędów wojewódzkich, sądów, prokuratur i komend wojewódzkich MO[16][18].
Ostatecznie taki podział administracyjny został zniesiony wraz z kolejną reformą, która weszła w życie 1 stycznia 1999 roku[20].
Najmniejsze miasta wojewódzkie (wytłuszczono)[21]:
Stan na: 1 czerwca 1975 Główne źródła: • Polska – Zarys encyklopedyczny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974.• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92)• Mapa administracyjna PRL, Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa-Wrocław 1975.• Ludność i zasoby mieszkaniowe w latach 1946–1974 według podziału administracyjnego kraju z 1 czerwca 1975 r., GUS, Warszawa Źródła uzupełniające: Dzienniki Ustaw, przedstawione w przypisach
Logo „Museum Ostwall“ nach dem Umzug Das Dortmunder U: Neuer Standort der Sammlung „Museum Ostwall“ seit Oktober 2010 mit der Animation „Fliegende Bilder“ von Adolf Winkelmann, 2010 Das Museum Ostwall (MO) ist das Museum der Stadt Dortmund für die Kunst des 20. und 21. Jahrhunderts. Es wurde 1947 am namensgebenden Ostwall als „Museum am Ostwall“ auf einem kriegszerstörten Museumsstandort gegründet und behielt den „Kernnamen“ bei, als die Kunstsammlung im Kulturhauptstadtja…
Colette BraeckmanCollecte Braeckman et Thierry Michel en 2016BiographieNaissance 20 avril 1946 (77 ans)IxellesNationalité belgeActivité JournalisteAutres informationsBlog officiel blog.lesoir.be/colette-braeckmanmodifier - modifier le code - modifier Wikidata Pour les articles homonymes, voir Braeckman. Colette Braeckman est une journaliste belge, née le 20 avril 1946, à Ixelles. Elle a été longtemps grand reporter au service international du Soir, pour lequel elle a couvert les grand…
NeoplasmaSpesimen kolectomi yang mengandung neoplasma ganas, dalam kasus ini kanker kolorektalInformasi umumNama lainTumor, karsinositSpesialisasiOnkologi Neoplasma adalah pertumbuhan abnormal, tetapi bukan kanker yang mungkin terjadi di berbagai bagian tubuh. Kata “neoplasma” berasal dari kata Yunani “neo”, yang berarti baru, dan “plasma”, yang berarti “pembentukan atau penciptaan”, dengan demikian berkaitan dengan pertumbuhan abnormal jaringan baru. Neoplasma lebih sering diseb…
ABC TV station in Houston KTRK-TVHouston, TexasUnited StatesChannelsDigital: 13 (VHF)Virtual: 13BrandingABC13; ABC13 Eyewitness NewsProgrammingAffiliations13.1: ABCfor others, see § SubchannelsOwnershipOwnerABC Owned Television Stations(The Walt Disney Company)(KTRK Television, Inc.)HistoryFirst air dateNovember 20, 1954 (69 years ago) (1954-11-20)Former channel number(s)Analog:13 (VHF, 1954–2009)Digital:32 (UHF, 1998–2009)Former affiliationsSecondary:NTA (1956–1961)Cal…
Japanese manga series For the South Korean television series, see Glass Mask (TV series). This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Glass Mask – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2016) (Learn how and when to remove this template message) Glass MaskCover of the first tankōbon volume, feat…
HellsingBuku ke-1 Hellsing 1 (versi bahasa Inggris)GenreHororPetualanganSupernatural MangaHellsingPengarangKouta HiranoPenerbit Shounengahosha Level Comics Dark Horse Comics Madman Entertainment Chuang Yi Joeun Sesang Tonkam J-POP Manga Planet Manga Norma J.P. Fantastica Siam Inter Comic Mangismo Egmont Kärnan AB Mangafan Editora JBC Portal anime dan manga Hellsing (kiri: Alucard & Anderson) Hellsing (ヘルシング) adalah manga karya Kouta Hirano yang dimulai sejak tahun 1997 d…
Dieser Artikel oder nachfolgende Abschnitt ist nicht hinreichend mit Belegen (beispielsweise Einzelnachweisen) ausgestattet. Angaben ohne ausreichenden Beleg könnten demnächst entfernt werden. Bitte hilf Wikipedia, indem du die Angaben recherchierst und gute Belege einfügst. Richie Kotzen (2011) Richard „Richie“ Dale Kotzen Jr. (* 3. Februar 1970 in Reading, Pennsylvania)[1] ist ein US-amerikanischer Gitarrist und Sänger. Inhaltsverzeichnis 1 Biografie 2 Diskografie 2.1 Alben 2.2…
This article may have been created or edited in return for undisclosed payments, a violation of Wikipedia's terms of use. It may require cleanup to comply with Wikipedia's content policies, particularly neutral point of view. (January 2023) Surf Air MobilityIndustryAviationFounded2020HeadquartersHawthorne, California[1]Area servedNorth AmericaProductsHybrid electric aircraftSubsidiariesSurf Air, BlackBirdWebsitewww.surfairmobility.com Surf Air Mobility is an American electric aviation co…
Suburb of Bendigo, Victoria, AustraliaCalifornia GullyBendigo, VictoriaUniting churchCalifornia GullyCoordinates36°44′S 144°16′E / 36.733°S 144.267°E / -36.733; 144.267Population4,476 (2021 census)[1]Postcode(s)3556Location5 km (3 mi) NW of BendigoLGA(s)City of Greater BendigoState electorate(s)Bendigo East, Bendigo WestFederal division(s)Bendigo California Gully is a suburb of Bendigo, Victoria, Australia. The suburb is located 5 kilom…
Reaksi SN2 pada CH3SH dengan CH3I Reaksi SN2 adalah suatu jenis mekanisme reaksi substitusi nukleofilik dalam kimia organik. Dalam mekanisme ini, salah satu ikatan terputus dan satu ikatan lainnya terbentuk secara bersamaan, dengan kata lain, dalam satu tahapan reaksi. Karena dua spesi yang bereaksi terlibat dalam suatu tahapan yang lambat (tahap penentu laju reaksi), hal ini mengarah pada nama substitusi nukleofilik (bi-molekular) atau SN2, jenis mekanisme utama lainnya adalah SN1.[1]…
2020 studio album by DieselSunset SuburbiaStudio album by DieselReleased28 August 2020Recorded2019–2020Length36:18Label Bloodlines UMA Diesel chronology 30: The Greatest Hits(2018) Sunset Suburbia(2020) Alone with Blues(2021) Singles from Sunset Suburbia On the InsideReleased: 4 May 2020[1] Sunset Suburbia is the fourteenth studio album by Australian rock musician, Diesel. The album was announced on 4 May 2020, alongside the release of the single On the Inside, and was released…
Series of radio broadcasts by United States president Franklin D. Roosevelt Fireside chatPresident Franklin D. Roosevelt delivered his first fireside chat, on the Emergency Banking Act, eight days after taking office (March 12, 1933).DateMarch 12, 1933 – June 12, 1944 (1933-03-12 – 1944-06-12)Duration11–44 minutesType30 Presidential radio addressesParticipantsFranklin D. Roosevelt The fireside chats were a series of evening radio addresses given by Frankl…
General hospital of the Chinese People's Liberation Army, in Beijing, China Hospital in Beijing, ChinaPeople's Liberation Army General Hospital and Medical School(301 Hospital)GeographyLocation4th Ring Road, Beijing, ChinaCoordinates39°54′19″N 116°16′16″E / 39.905312°N 116.271230°E / 39.905312; 116.271230OrganisationTypemilitary, general, teachingAffiliated universityLogistic Support Department of the Central Military CommissionServicesBeds4000HistoryOpenedOct…
Not to be confused with the 2016 album by Jackie Evancho of the same name. 1967 studio album by Stevie WonderSomeday at ChristmasStudio album by Stevie WonderReleasedNovember 27, 1967Genre Christmas[1] R&B[1] Length35:45LabelTamlaProducerHenry CosbyStevie Wonder chronology I Was Made to Love Her(1967) Someday at Christmas(1967) Eivets Rednow(1968) Singles from Someday at Christmas Someday at ChristmasReleased: November 22, 1966 What Christmas Means to MeReleased: Nove…
American physician and academic This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: Rhonda Voskuhl – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (August 2022) (Learn how and when to remove this template message) Rhonda Renee Voskuhl is an American physician, research scientist, and professor. She is a member of the Brain Research Institute (BRI) at the David G…
Multi-use stadium in Lier, Belgium Herman VanderpoortenstadionHet LispFormer namesLisperstadionLocationLier, BelgiumCoordinates51°08′39″N 4°34′25″E / 51.14417°N 4.57361°E / 51.14417; 4.57361Capacity14,538 [1]SurfaceGrassConstructionOpened1925Renovated2000, 2009TenantsLierse Kempenzonen The stadium in 1999, before the renovation. Herman Vanderpoortenstadion (Dutch pronunciation: [ˈɦɛr.mɑn vɐn.dɛr.ˈpoːr.tə(n)ˌstaːdi.jɔn]) (also called…
1965 film by Tapi Chanakya Enga Veettu PillaiTheatrical release posterDirected byChanakyaScreenplay bySakthi T. K. KrishnasamyBased onRamudu Bheemudu (Telugu)Produced by B. Nagi Reddy Chakrapani Starring M. G. Ramachandran B. Saroja Devi Cinematography A. Vincent P. N. Sundaram Edited byC. P. JambulingamMusic byViswanathan–RamamoorthyProductioncompanyVijaya Combines ProductionsDistributed byEmgeeyaar PicturesRelease date 14 January 1965 (1965-01-14) Running time183 minutesCountr…
This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Japan voyage – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2017) (Learn how and when to remove this template message) Japan Voyage, Portuguese trade route linking Goa to Nagasaki (blue) and Spanish routes (white) The Japan voyage (viagem do Japão in Por…
2015 Putrajaya ePrix Race 2 of 10 of the 2015–16 Formula E season Layout of the Putrajaya Street CircuitRace detailsDate 7 November 2015Official name Y Capital Management Putrajaya ePrixLocation Putrajaya, MalaysiaCourse Street circuitCourse length 2.56 km (1.59 miles)Distance 33 laps, 84.84 km (52.47 miles)Pole positionDriver Sébastien Buemi Renault e.DamsTime 1:20.196Fastest lapDriver Sébastien Buemi Renault e.DamsTime 1:22.748 (lap record) on lap 22PodiumFirst Lucas di Grassi ABT Schaeffl…
Role-playing game This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: Basic Fantasy RPG – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2021) (Learn how and when to remove this template message) Basic Fantasy Role-Playing GameCover of the 4th EditionDesignersChris GonnermanPublishersSelf-publishedYears active2006–presentGenresFantasyPlaying timeVarie…
Lokasi Pengunjung: 3.21.46.227