Zobacz hasło pilaster w Wikisłowniku

Zobacz multimedia związane z tematem: Pilaster

Pilaster – element architektoniczny w formie płaskiego filara, nieznacznie występującego przed lico ściany. Pełni on funkcje zarówno konstrukcyjną, jak i dekoracyjną (rozczłonkowuje ścianę). Może stanowić część obramienia otworów okiennych, drzwiowych lub bramnych. W starożytności pilastry występowały dużo rzadziej niż półkolumny i używane były głównie w architekturze rzymskiej.

Podobnie jak kolumna składa się z głowicy (najczęściej w którymś z klasycznych porządków), gładkiego lub kanelowanego trzonu oraz czasami z bazy i cokołu.

Stosowano również pilastry zwielokrotnione, ułożone w tzw. wiązkę – tworzyły ją nałożone na siebie, coraz węższe pilastry.

• 
  Najwyższa kondygnacja Koloseum w Rzymie, pilastry o kapitelach korynckich
• 
  Pilastry w architekturze karolińskiej – hala w Lorsch
• 
  Pilastry jako element obramienia okna – pałac książęcy w Urbino, poł. XV w.
• 
  Palazzo Rucellai we Florencji, 1446–1457, proj. Leone Battista Alberti
• 
  Fasada kościoła Il Gesù w Rzymie, 1568–1584, Giacomo della Porta
• 
  Fragment fasady bazyliki w Krzeszowie, lata 1728–1735
• 
  Pałacyk Petit Trianon w Wersalu, wykorzystanie pilastrów w klasycyzmie
• 
  Kapitel pilastra – fasada kościoła klasztornego w Zwettl

• Półkolumna
• Lizena

• Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: 2007, s. 314.
• Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 107. ISBN 83-85001-89-1.