Katastrofa górnicza w kopalni Zofiówka (2018)

Katastrofa górnicza w kopalni Zofiówka
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejsce

Jastrzębie-Zdrój

Rodzaj zdarzenia

katastrofa górnicza
tąpnięcie

Data

5 maja 2018

Godzina

10:58

Ofiary śmiertelne

5 osób

Ranni

2 osoby

brak współrzędnych

Katastrofa górnicza w KWK Zofiówka – miała miejsce 5 maja 2018, w zakładzie Ruch "Zofiówka" w Jastrzębiu-Zdroju, należącym do zespolonej kopalni „Borynia-Zofiówka-Jastrzębie”. W jej wyniku zginęło 5 górników, a 2 zostało rannych[1]. Przyczyną katastrofy było tąpnięcie.

Tąpnięcie

Do wstrząsu w KWK Zofiówka doszło w sobotę 5 maja 2018 o godzinie 10:58[a]. Energia tąpnięcia wynosiła 190 MJ (około 3,4 stopni w skali Richtera)[2][b]. W chwili wstrząsu w kopalni pracowało 250 osób, z czego w rejonie bezpośredniego zagrożenia 900 m pod ziemią – 11. Czterem z nich udało się uciec, siedmiu zostało uwięzionych pod ziemią[3]. Wstrząs był odczuwalny w Jastrzębiu-Zdroju oraz okolicy w tym w dwóch miastach oddalonych o kilkanaście kilometrów od KWK Zofiówka tj. Żorach i Wodzisławiu Śląskim[4].

Akcja ratunkowa

O godzinie 11:25 w kopalni Zofiówka rozpoczęła się akcja ratunkowa podjęta przez zastęp ratowników z KWK Zofiówka. Około godziny 11:50 do akcji zawałowej skierowano dodatkowe siły[5]. Wysłano z Bytomia do Jastrzębia-Zdroju dwa zastępy zawodowego pogotowia górniczego. Kolejne dwa zastępy skierowano z Okręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego w Wodzisławiu Śląskim. Na miejscu było więc 20 zawodowych ratowników[5]. W pierwszych godzinach akcji do poszukiwania zaginionych 7 górników skierowano ogółem 40 ratowników (8 zastępów). Około godz. 17:00 ratownicy dotarli do 2 poszkodowanych, którzy w stanie dobrym zostali przetransportowani do szpitala w Jastrzębiu Zdroju. Do akcji ratunkowej mobilizowano kolejne zastępy.

Wieczorem 5 maja natrafiono na kolejnego górnika – przygniecionego i bez oznak życia. Z czterema kolejnymi nie było kontaktu. Kolejnego martwego górnika odnaleziono w niedzielę 6 maja przed południem[3]. Dalszą akcję utrudniały wysoka temperatura, małe prześwity w zawalonych chodnikach oraz wysokie stężenie metanu. W celu obniżenia jego stężenia zbudowano lutniociągi doprowadzające powietrze do zagrożonego obszaru. Gdy stężenie metanu opadło do ok. 4 procent akcja została wznowiona, jednak 6 maja o godzinie 16:30 wystąpił wstrząs wtórny, który uwolnił duże ilości metanu[6], w wyniku czego, pomimo ciągłego pompowania powietrza 7 maja stężenie metanu wciąż wynosiło jeszcze 8 procent, podczas gdy zastępy ratowników można wpuścić w rejon zagrożenia gdy jego zawartość wynosi poniżej 5%[7] (przyjmowana dla metanu wartość dolnej granicy wybuchowości 4,91% obj. ulega obniżeniu wraz ze wzrostem temperatury i ciśnienia, natomiast wzrasta wraz ze spadkiem intensywności impulsu inicjującego, jest zależna również od miejsca, w którym mogłoby dojść zapalenia[8]). Powołano zespół ds. zagrożeń naturalnych, złożony z ekspertów AGH, oraz GIG[7]. Po wznowieniu prac za pomocą sprzętu hydraulicznego duże utrudnienia związane były z wypiętrzeniem spągu, 8 maja wykryto zakłócony sygnał radiowy lampy górniczej[9], w wyrobisku, jako kolejne utrudnienie, pojawiła się woda (podjęcie próby jej wypompowania oznaczało konieczność przetransportowania pomp na sprężone powietrze na miejsce rozlewiska, wykryto również sygnał drugiej lampy górniczej[10]. 9 maja podjęto działania w trzech kierunkach – wypompowywania wody (układ 4 pomp, z których ostatnia miała zostać zamontowana w rozlewisku[11]), wywiercenia otworu technologicznego (z zastosowaniem wiertnicy drenażowo-powietrznej[11]) oraz zaangażowania ekipy nurków do penetracji zalewiska[12] (okazało się, że sprzęt nurków był zbyt duży w porównaniu z prześwitem chodnika w rozlewisku[11]). 11 maja ukończono wiercenie drugiego otworu do położonego za rozlewiskiem chodnika H-10 (pierwszy okazał się niecelny). Przez otwór o średnicy 9,5 cm opuszczono przenośny telefon ratowniczy oraz pakiet żywnościowy. Prace związane z wypompowywaniem wody zaowocowały obniżeniem jej lustra o 19 m – widoczne były już elementy konstrukcji łączącej chodnik H-10 z chodnikiem H-2[13]. Rozpoczęto również transport pompy elektrycznej, której zastosowanie pozwoliłoby na 7-krotne zwiększenie wydajności pompowania (wcześniejsze jej zastosowanie nie było możliwe, gdyż urządzenia elektryczne nie mogą pracować przy stężeniu metanu przekraczającym 2% obj.)[14], jednak zastosowanie urządzenia okazało się niemożliwe, gdyż opadanie lustra wody uwolniło duże ilości metanu. Do pompowania wody wykorzystano więc kompozytowe pompy szlamowe produkcji australijskiej[15]. 12 maja późnym wieczorem[16] w rozlewisku zlokalizowano ciało pierwszego z trzech poszukiwanych od kilku dni górników[17], natomiast w niedzielę 13 maja podczas wypompowywania wody natrafiono na ciało drugiego spośród nich[18]. Do akcji zaangażowano psy tropiące, które 14 maja wskazały trop ostatniego z poszukiwanych górników[19], stopniowo przeszukiwano kolejne wskazane przez psy obszary w miarę obniżania się lustra wypompowywanej wody[20]. 16 maja odnaleziono ciało ostatniego z górników. Trwająca 12 dni[16] akcja ratunkowa była najtrudniejszą w historii Jastrzębskiej Spółki Węglowej[20], wzięło w niej udział ponad 2000 ratowników[21] oraz dwa psy tropiące[22].

Następstwa

Na terenie całego województwa śląskiego ogłoszono żałobę, natomiast rodzinom ofiar premier Mateusz Morawiecki przyznał renty specjalne[16].

Ofiary katastrofy

[potrzebny przypis]

  1. Marcin Balcerak (lat 35)
  2. Piotr Królik (lat 34)
  3. Przemysław Szczyrba (lat 38)
  4. Łukasz Szweda (lat 29)
  5. Michał Trusiewicz (lat 38)

Zobacz też

Uwagi

  1. Taką godzinę podaje większość źródeł i świadków w tym odczyt z The European-Mediterranean Seismological Centre, podający czas 08:58:07 UTC
  2. Inne szacunki określają siłę wstrząsu od 3,4 do 4,1 w skali Richtera

Przypisy

  1. Ratownicy odnaleźli ciało ostatniego z poszukiwanych górników w kopalni Zofiówka . Onet.pl, 16 maja 2018. [dostęp 2018-05-16].
  2. Trwa akcja ratunkowa w Ruchu Zofiówka, Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 5 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  3. a b Zofiówka: dwóch górników nie żyje. Ratownicy szukają trzech kolejnych. polsatnews.pl, 6 maja 2018. [dostęp 2018-05-16].
  4. Wstrząs w Jastrzębiu-Zdroju. Tąpnięcie w kopalni Zofiówka. wp.pl, 5 maja 2018. [dostęp 2018-05-16].
  5. a b Im głębiej się kopie węgiel, tym niebezpieczniej dla górników. wyborcza.pl, 5 maja 2018. [dostęp 2018-05-16].
  6. Zostało 220 metrów, przeszkadzają metan i temperatura. Szukają trzech górników, TVN S.A., 7 maja 2018 [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  7. a b Akcja trwa. Ratownicy pracują cały czas, Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 7 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  8. Stanisław Wilk, Marek Galas, Ryszard Cwenar, Bezpieczeństwo pracy na stanowiskach zagrożonych wybuchem gazu, „Wiertnictwo, Nafta, Gaz”, 25 (2), Wydawnictwa AGH, 2008, s. 765-773, ISSN 1507-0042.
  9. Ratownikom w dalszym ciągu nie udało się dotrzeć do trzech górników uwięzionych 900 m pod ziemią. Akcja ratunkowa prowadzona jest w ekstremalnych warunkach., Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 8 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  10. Ratownikom w dalszym ciągu nie udało się dotrzeć do trzech uwięzionych górników. W wyrobisku pojawiła się woda. [online], 8 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  11. a b c W dalszym ciągu poszukiwanych jest trzech górników, Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 9 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  12. Piąty dzień akcji ratowniczej, Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 9 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  13. Mija szósta doba akcji w Zofiówce, Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 11 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  14. Dwóch poszkodowanych w sobotnim wypadku opuściło dziś szpital. Na dole w dalszym ciągu trwa intensywna akcja ratownicza., Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 11 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  15. Obecnie na dole pracuje 19 zastępów ratowników górniczych, Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 12 maja 2018 [dostęp 2018-05-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-18].
  16. a b c Bartosz Wojsa i inni, Kopalnia Zofiówka: Ratownicy odnaleźli ostatniego górnika. Nie żyje. Premier Morawiecki przyznał renty specjalne rodzinom górników, „Dziennik Zachodni”, Polska Press Sp. z o.o., 16 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  17. Odnaleziono górnika, Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 12 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  18. Drugi górnik odnaleziony, Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 13 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  19. Psy podjęły trop, Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 14 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  20. a b Ratownicy nie zwalniają tempa, Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 15 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  21. Ratownicy penetrują skrzyżowanie, Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., 13 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].
  22. Bartosz Wojsa, Akcja w kopalni Zofiówka: Przewodnicy z psami pomogli w zlokalizowaniu górnika, „Dziennik Zachodni”, Polska Press Sp. z o.o., 16 maja 2018 [dostęp 2018-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-17].