Przedstawienie wywodzi się z teatru średniowiecznego. Jest śladem dawnych misteriów kościelnych i jest uważane za najważniejszą formę kolędowania[1].
Treść przedstawienia opiera się na fragmencie Ewangelii (Mt 2, 16-19) opisującym rzeź niewiniątek i śmierć króla Heroda Wielkiego[2][3]. Główny wątek dramatyczny ma cechy moralitetu – ukazuje walkę dobra (anioł) ze złem (diabeł). Herod skazany jest na wieczne potępienie i poddawany dwóm egzekucjom: śmierć zabiera jego ciało, a diabeł – duszę. W niektórych regionach Polski do wątku głównego dodawane były wątki fakultatywne, np. humorystyczne sceny z Żydem i Turkiem lub wizyta Trzech Króli[4][5] albo akcenty patriotyczne (ułan walczący z Turkiem)[1].
Grupa Herodów w okresie od drugiego dnia Bożego Narodzenia (wspomnienie św. Szczepana) do Święta Trzech Króli (a czasem do święta Matki Boskiej Gromnicznej 2 lutego)[1] przechodzi przez miejscowość. Publiczność stanowią mieszkańcy odwiedzanych i mijanych posesji[6]. Praktykowane są również formy sceniczne[3] lub łączone (pochód oraz finał na scenie)[7][8]. Biorący udział w przedstawieniu sami przygotowują przebrania i rekwizyty[1][9], uczą się roli[1]. Grupy biorą udział w konkursach i przeglądach[8][10][11].
Wydanie rozkazu zabicia wszystkich niemowląt płci męskiej.
Nakłanianie Heroda do zmiany decyzji (anioł lub syn Heroda).
Zapowiedź śmierci Heroda (anioł, w niektórych regionach Turek).
Pojawienie się śmierci i diabła oraz próba wykupienia się Heroda od śmierci.
Śmierć Heroda i spór między diabłem i śmiercią o jego duszę[1][12][13][14].
Przypisy
↑ abcdefWojciechW.DraganWojciechW., BeataB.Maksymiuk-PacekBeataB., Tradycyjne formy kolędowania na Rzeszowszczyźnie, [w:] KatarzynaK.Smyk, JolantaJ.Dragan (red.), Kolędowanie na Rzeszowszczyźnie, issuu.com, 27 grudnia 2019, s. 88–97 [dostęp 2024-08-29](ang.).
↑AndrzejA.RojewskiAndrzejA., Na uroczystość Trzech Króli... [online], plock.wyborcza.pl, 6 stycznia 2023 [dostęp 2024-05-05].
↑ZofiaZ.Cieśla-ReinfussowaZofiaZ., Herody. Studium z badań nad teatrem ludowym w Polsce, „Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie”, 12, 1995, s. 54.
↑WojciechW.KaczmarekWojciechW., Herody, [w:] JanJ.Walkusz i inni red., Encyklopedia katolicka, t. 6: Graal – Ignorancja, Lublin: TNKUL, 1993, ISBN 978-83-86668-00-7 [dostęp 2024-08-29]. Brak numerów stron w książce