Pani Mikołajowa – żona Świętego Mikołaja. Zgodnie ze świąteczną tradycją wspólnie z elfami wypieka herbatniki oraz pomaga Mikołajowi w przygotowywaniu zabawek dla dzieci, a także rozdaje prezenty dla najgrzeczniejszych dzieci. Jej imię jest tajemnicą, chociaż bywa nazywana Mary[1], Jessica, Layla, Annette, Emma albo Marta.
Jej postać jest literackim wytworem Jamesa Reesa (1849), a spopularyzował ją wiersz Goody Santa Claus on a Sleigh Ride (1889) Katharine Lee Bates[2]. Od tego czasu pani Mikołajowa zaczęła pojawiać się w opowiadaniach, filmach i telewizji.
Pochodzenie
Żona Świętego Mikołaja po raz pierwszy została wspomniana w krótkim opowiadaniu Jamesa Reesa, A Christmas Legend (1849). Historia opowiada o starszym mężczyźnie oraz jego żonie, którzy w Wigilię Bożego Narodzenia udzielają schronienia strudzonym podróżnikom. Następnego dnia rano dzieci wędrowców znajdują w domu mnóstwo prezentów, a para ujawnia, że nie są tymi, za których ich wzięto, czyli Świętym Mikołajem oraz jego żoną. Okazuje się, że to ich dawno nie widziana córka i jej mąż w przebraniu. W wierszu pani Mikołajowa ma na imię Gertruda, ale używa imienia Jessica[3][4].
W 1851 na stronach Yale Literary Magazine po raz pierwszy pani Mikołajowa została wspomniana z nazwiska. Autorem tego tekstu był student, który podał jedynie swoje inicjały A.B.
Przelotnie do pani Claus odniesiono się też w eseju zamieszczonym w czasopiśmie Harper’s Magazine w 1862 oraz w komicznej powieści The Metropolites (1864) Roberta St. Clara[5]. Pojawia się tam jako kobieta w ubrana w wysokie kozaki, tuzin krótkich czerwonych halek oraz duży, stary słomiany beret.
Kobieta, która może być panią Mikołajową pojawia się także w książce dla dzieci Lill in Santa Claus Land and Other Stories napisanej przez Ellis Towne, Sophie May i Ella Farman, a opublikowanej w 1878 w Bostonie.
Największą popularność pani Mikołajowej przyniósł wiersz Katharine Lee Bates, Goody Santa Claus on a Sleigh Ride (1889). W wierszu tym Pani Claus udaje się ze Świętym Mikołajem w wigilijną podróż i pomaga mu w dostarczaniu prezentów. W czasie, gdy Mikołaj roznosi podarki, ona zajmuje się reniferami. W końcu postanawia sama uszczęśliwić jakieś dziecko i błaga Mikołaja, żeby pozwolił jej zejść przez komin. Ten niechętnie się na to zgadza. W domu jednego z biednych dzieci pani Claus ceruje podartą pończochę i zostawia świąteczne prezenty. Następnie razem z Mikołajem wraca do domu i stwierdza, że jest bardzo szczęśliwa, że mogła pomóc[6].
W mediach
Ilustracja z wiersza Goody Santa Claus on a Sleigh Ride
Od 1889, czyli od czasu wydania wiersza Bates, pani Mikołajowa zaczęła być coraz częściej przedstawiana jako dość krępa, sympatyczna i siwowłosa kobieta, pozostająca w cieniu Św. Mikołaja.
W latach 60. postać pani Claus ponownie pojawiła się w mediach za sprawą Phyllis McGinley i jej książki dla dzieci How Mrs. Santa Claus Saved Christmas. Dzisiaj panią Mikołajową zwykle można zobaczyć w filmach animowanych, na świątecznych kartkach pocztowych, ozdobach choinkowych, przedstawieniach szkolnych, paradach oraz w domach towarowych. Często przedstawiana jest jako spokojna, życzliwa i cierpliwa osoba, będąca niejednokrotnie przeciwieństwem Świętego Mikołaja, który bywa zbyt energiczny.
Literatura
Mrs. Santa Claus, Militant, Bell Elliott Palmer, 1914
Wielka przygoda pani Mikołajowej (The Great Adventure of Mrs. Santa Claus), Sarah Addington i Gertrude A. Kay, 1923
The Story of Santa Claus and Mrs. Claus and The Night Before Christmas, Alice i Lillian Desow Holland, 1946
Jak pani Mikołajowa uratowała święta (How Mrs. Santa Claus Saved Christmas), Phyllis McGinley, 1963
Pani Mikołajowa (Mrs. Santa Claus), Penny Ives, 1993
A Bit of Applause for Mrs. Claus, Jeannie Schick-Jacobowitz, 2003
Historia pani Mikołajowej (The Story of Mrs. Santa Claus), Bethanie Tucker i Crystal McLaughlin, 2007
Mrs. Claus Takes A Vacation, Linas Alsenas, 2008
What Does Mrs. Claus Do?, Kate Wharton i Christian Slade, 2008
W 1984 w filmie The Night They Saved Christmas, June Lockhart wcieliła się w żonę Św. Mikołaja, która opiekowała się dziećmi odwiedzającymi biegun północny.
W filmie Santa Claus: The Movie (1985) Judy Cornwell zagrała ważną rolę pani Mikołajowej.
W 1993 w filmie Miasteczko Halloween, pani Claus przygotowuje drugie śniadanie swojemu mężowi.
W filmach Kronika świąteczna (The Christmas Chronicles) z 2018 i Kronika świąteczna 2 (The Christmas Chronicles 2) z 2020 w rolę pani Mikołajowej wcieliła się Goldie Hawn.
