ლაზური ენა

ლაზური
ლაზური ნენა
გავრცელებულია საქართველო, თურქეთი
მოლაპარაკეთა რაოდენობა 130,000[1]
ლინგვისტური კლასიფიკაცია ქართველური ენები
დამწერლობის სისტემა ქართული დამწერლობა ლათინური დამწერლობა
ენის კოდები ISO/FDIS 639-3: lzz
რუკა
მოლაპარაკეთა არეალი
მოლაპარაკეთა არეალი

მოლაპარაკეთა არეალი

ვიკისივრცე
ენის თარგი {{Lang-lzz}}

ვიკიმედიის ინკუბატორში არის ვიკიპედიის სატესტო განყოფილება — ლაზური

ლაზური ენა, ჭანური ენა (ლაზ. ლაზური ნენა, Lazuri nena) — ქართველურ ენათა ოჯახის ზანურ ენათა ჯგუფის ენა. შავი ზღვის სამხრეთ-აღმოსავლეთ სანაპროს გასწვრივ მცხოვრები (ამჟამად თურქეთის რიზეს და ართვინის პროვინციები) ამავე სახელწოდების ქართველური ეთნიკური ჯგუფის (ლაზები) სასაუბრო ენა. სავარაუდოდ ამ ენაზე დაახლ. 130 000 ადამიანი საუბრობს თურქეთში, რეგიონში, რომელსაც სალაპარაკო ენაზე „ლაზისტანს“ უწოდებენ, და დაახლ. 3000 საქართველოში.

გეოგრაფიული არეალი

კოლხთა უძველესი სამეფო მდებარეობდა იმ რეგიონში სადაც ამჟამად ლაზურად მოსაუბრე მოსახლეობა ცხოვრობს, შესაბამისად მათი ენა კოლხთა შთამომავალი (ან ერთ-ერთი განშტოება) უნდა იყოს.

ამჟამად ლაზურად მოსაუბრეთა უმრავლესობა ჩრდილო-აღმოსავლეთ თურქეთში ცხოვრობს, შავი ზღვის სანაპიროზე: რიზესა და ართვინის პროვინციებში. ლაზების ნაწილი რუსეთ-თურქეთის ომის (1877-1878) შემდეგ გადასახლდა ჩრდილო-დასავლეთ ანატოლიაში (კარამიურსელი, საქარია, ბართინი და სხვ.) და ამჟამად ასევე სტამბოლსა და ანკარაში. ლაზების მცირე ნაწილი ცხოვრობს საქართველოშიც, უმეტესწილად აჭარაში (დაახ. 3000).

ანბანი

ლაზები და ქართველები თურქეთში

ლაზური ენა იყენებს ქართულსა და ლათინურ დამწერლობებს. ამათგან თურქეთში მყოფი ლაზებისთვის უფრო პოპულარული თურქული ლათინურის მიხედვით შექმნილი ე.წ. „ლაზური ანბანია“.

ქართული (მხედრული) ლათინური (მიღებული) ლათინური (იშვიათი) IPA
ორთოგრაფიული ანბანი ტრანსკრიფციები
ა a a ɑ
ბ b b b
გ g g ɡ
დ d d d
ე e e ɛ
ვ v v v
ზ z z z
თ t t t
ი i i i
კ kʼ ḳ kʼ
ლ l l l
მ m m m
ნ n n n
ჲ y y j
ო o o ɔ
პ pʼ ṗ pʼ
ჟ j ž ʒ
რ r r r
ს s s s
ტ tʼ ṭ tʼ
უ u u u
ფ p p p
ქ k k k
ღ ğ ɣ ɣ
ყ q q’ qʼ
შ ş š ʃ
ჩ ç č t͡ʃ
ც ts, ან з [2] c t͡s
ძ zʼ ʒ d͡z
წ tsʼ, ან зʼ [2] ċ t͡sʼ
ჭ çʼ č’ t͡ʃʼ
ხ x x x
ჯ c ǯ d͡ʒ
ჰ h h h
ჶ f f f

ლექსიკა

  • გამარჯობა - გეჯგინობა, გომორმჟორა
  • კარგად იყავი - ჩქვა კაითე (კაობათე/კაინობათე)
  • მე/შენ/ის - მა/სი/ეჲა
  • დიახ, ჰო - ჰო
  • არა - ვარ

რიცხვები

1 არ(თ)
2 ჟურ
3 სუმ
4 ოთხო
5 ხუთ
6 ანში
7 შქვით
8 ოვრო
9 ჩხორო
10 ვით

იხილეთ აგრეთვე

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

  1. ↑ Laz. (ინგლისური)
  2. ↑ 2.0 2.1 Extension consonnant for the Latin version of the Latin alphabet, often represented with the digit three (3) (currently missing from Unicode ?) ; the Cyrillic letter ze (З/з) has been borrowed in newspapers published in the Socialist Republic of Georgia (within USSR) to write the missing Latin letter ; modern orthographies used today also use the Latin digraphs Ts/ts for З/з and Ts’/ts’ for(З’/з’
ხ • გ • რ
ზანური

მეგრული ენა (ზუგდიდურ-სამურზაყანული დიალექტი • სენაკურ-მარტვილური დიალექტი) • ლაზური ენა (ათინურ-ართაშენული დიალექტი • ვიწურ-არქაბული დიალექტი • ხოფურ-ჩხალური დიალექტი)

სვანური

ზემოსვანური დიალექტები (ბალსზემოური დიალექტი • ბალსქვემოური დიალექტი) • ქვემოსვანური დიალექტები (ლენტეხური დიალექტი • ლაშხური დიალექტი • ჩოლურული დიალექტი)

ქართული

ახალი ქართული ენა, ძველი ქართული ენა (აჭარული დიალექტი • გურული დიალექტი • თუშური დიალექტი • იმერული დიალექტი (ზემოიმერული კილოკავი • ქვემოიმერული კილოკავი) • იმერხეული დიალექტი • ინგილოური დიალექტი (კაკური კილოკავი • ალიაბათური კილოკავი) • კახური დიალექტი • ლეჩხუმური დიალექტი • მესხური დიალექტი • მთიულურ-გუდამაყრული დიალექტი • მოხეური დიალექტი • რაჭული დიალექტი (რივნისთაური კილოკავი • გლოლური კილოკავი • ზემორაჭული კილოკავი • ქვემორაჭული კილოკავი) • ფერეიდნული დიალექტი • ფშაური დიალექტი • ქართლური დიალექტი • ხევსურული დიალექტი)