Κατά την πατριαρχία του, χάρη στην πατριαρχική κεντρική εκπαιδευτική επιτροπή, συνετάγησαν νόμοι για τα διδακτικά βιβλία και τους δασκάλους αλλά αποσυντέθηκαν πλήρως οι διατάξεις των Εθνικών Κανονισμών για τη συγκρότηση Συνόδου και Εθνικού Συμβουλίου. Είχε ενεργό ρόλο σε διορθόδοξες πρωτοβουλίες και συνέχισε να κρατάει σθεναρή στάση στο λεγόμενο «προνομιακό ζήτημα». Παρά ταύτα δεν κατέστη ποτέ αγαπητός στο λαό. Αν και θεωρούνταν σοφός και πεπειραμένος[3], ο χαρακτήρας του ήταν αυστηρός[α] και ο τρόπος διοίκησής του αυταρχικός, πράγμα που δημιούργησε αντιπάθειες ως και ρήξεις εντός της Συνόδου. Η μετριοπαθής στάση που κράτησε κατά τους χριστιανικούς διωγμούς σε Θράκη και Μικρά Ασία από τους Νεότουρκους αποδίδεται στην μεγάλη ηλικία του και την κλονισμένη υγεία του, που τον είχαν κάνει λιγότερο δυναμικό από το παρελθόν[1]. Όλα αυτά οδήγησαν στη δημιουργία αντιπολιτευτικής μερίδας Μητροπολιτών εντός της Συνόδου.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, θορυβημένος από τις συνθήκες διχασμού που δημιουργούνταν στην ομογένεια, έστειλε τηλεγράφημα στην Ελληνική Πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη, με το οποίο ζητούσε από τους αρχιερείς να μην προβούν σε καμιά ενέργεια κατά του Πατριάρχη, ενόψει της επικείμενης υπογραφής ανακωχής και των νέων συνθηκών που επρόκειτο να δημιουργηθούν για τον Ελληνισμό στις δυο πλευρές του Αιγαίου[4]. Ο Προύσης Δωρόθεος όμως, που επιθυμούσε ο ίδιος να γίνει Πατριάρχης, το απέκρυψε γνωστοποιώντας το μόνο στον Φιλαδελφείας Χρυσόστομο.
Προκειμένου να κατευνάσει τα πνεύματα, αποφάσισε να τελέσει μνημόσυνο «υπέρ των πεσόντων και εξαφανισθέντων κατά την εμπόλεμον περίοδον», το οποίο όμως μετατράπηκε σε εκδήλωση δημόσιας κατακραυγής εναντίον του. Έτσι, στις 7 Οκτωβρίου1918 συγκεντρώθηκε μεγάλο πλήθος που οι διοργανωτές συγκέντρωσαν από ολόκληρη την Πόλη και τον αποδοκίμασαν μέσα στον Πατριαρχικό Ναό. Αναγκάστηκε να αποσυρθεί στην Χαλκηδόνα (Kadikoy), από όπου έστειλε την παραίτηση του στις 12 Οκτωβρίου1918. Ακολούθησε τριετής χηρεία του Θρόνου, με τοποτηρητή τον Προύσης Δωρόθεο (Μαμμέλη)[5].
Μετά την παραίτησή του διέμεινε στην ιδιωτική του κατοικία στην Χαλκηδόνα, όπου απεβίωσε τον Δεκέμβριο του 1920. Ετάφη στο προαύλιο του Ιερού Ναού Αγίας Τριάδος Χαλκηδόνας[6]. Υπήρξε ο τελευταίος εκπρόσωπος του «γεροντικού συστήματος», ο τελευταίος Πατριάρχης που εξελέγη επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ο τελευταίος που έλαβε το αυτοκρατορικό βεράτιο, την πολιτειακή δηλαδή αναγνώριση από τον Σουλτάνο[7].
Υποσημειώσεις και παραπομπές
Υποσημειώσεις
↑Ο Μητροπολίτης Κασσανδρείας Ειρηναίος μιλάει για «ελαττώματα[1]»